وقتی ظواهر و ابعاد مادی حاجی را مجذوب می کند

حجت الاسلام محمد علی مقدادی، دبیر نشریه اختصاصی میقات حج، در گفتگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان، تشرف به بیت الحرام و انجام حج و عمره و زیارت نبی مکرم اسلام و حضرت زهرا سلام الله علیها و ائمه بقیع در مدینه منوره را نمونه ای از توفیقات الهی برای بندگان دانست و گفت: حج دارای 2 بعد «ظاهری» و «درونی یا معنوی» است.

بعد ظاهری حج این است که اگر کسی از نظر مالی توانمند بوده و برنامه های اقتصادی او در زندگی دنیایی دچار مشکل نشود، مستطیع شناخته شده و واجب الحج می شود. تمامی اعمالی که یک حاجی باید انجام دهد یک صورت ظاهری و یک صورت باطنی دارد.

این کارشناس حج و زیارت گفت: حج از دو قسمت تشکیل می شود؛ عمره و حج؛ کسانی که از ایران به این سفر مشرف می شوند ابتدا عمره تمتع را انجام می دهند که عبارت است از احرام، طواف، نماز طواف، سعی صفا و مروه و تقصیر، سپس از احرام خارج می شوند و پیش از رفتن به عرفات دوباره در مکه مکرمه برای حج تمتع احرام می بندند و سپس به عرفات می روند، وقوف در عرفات و مشعرالحرام و سپس رفتن به منا و بیتوته کردن شب های یازدهم و دوازدهم ذی الحجه و در ادامه سایر اعمال را به جا می آورند.

وی افزود: بعد باطنی و درونی این اعمال سرشار از حرکت و پویش است اگر در بیانات مقام معظم رهبری می بینیم که ایشان بر این نکته تاکید دارند به این دلیل است که برخی در آن سرزمین گرفتار ظواهر مادی می شوند یعنی آن بعد ظاهری اعمال را انجام می دهند اما به بعد معنوی توجه نمی کنند.

اگر کسی متوجه بعد معنوی اعمال خود باشد فضای او بسیار تغییر می کند به عنوان مثال برخی وقت خود را صرف خرید سوغات می کنند این مسئله در حد معقول منعی ندارد اما اگر این کار مانع و مزاحم توجه و تمرکز من باشد نمی توان ساده از کنار آن گذشت.

من در این سرزمین خاص باید در مسجدالحرام حاضر شوم، قرآن بخوانم، طواف کنم و ... اما اگر قرار باشد که این وقت مغتنم را در بازارها بگذراننم و اجناسی را تهیه کنند که تنها زحمت حمل آنها برای من می ماند متضرر خواهم شد.

دبیر نشریه تخصصی حج تصریح کرد: بهترین سوغاتی این سفر معنوی شاید به همراه داشتن آب زمزم است که افراد خود را با آن متبرک کنند نه خرید کردن اجناسی که از چین، مالزی و ... وارد عربستان می شود و متاسفانه برخی از زایران آنها را به عنوان سوغات مکه و مدینه خریداری می کنند.

وقتی کسی به فکر بعد مادی بود از توجه به بعد معنوی اعمال خود باز می ماند و برای توجه هرچه بیشتر به بعد معنوی اعمال حج می توان از آیات قرآنی که به زیبایی این ابعاد را بیان کرده است، استمداد طلبید. آیه 198 سوره بقره می فرماید «... فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ ...» بر شما گناهی نیست که ( در اثنای حج ) و چون از عرفات ( به سوی مشعر) سرازیر شدید خدا را ( در وادی مزدلفه ) در نزد ( کوه ) مشعر الحرام یاد کنید ، و او را یاد کنید به پاس آنکه شما را هدایت نمود ، و واقعیت این است که شما پیش از آن از گمراهان بودید.

افاضه به معنای (حرکت) است. یکی از اعمالی که حاجی انجام می دهد آن است که در عرفات با آن فضای مقدس معنوی و با دعای زیبای امام حسین (ع) آمادگی پیدا می کند و در مشعرالحرام دایم مشغول ذکر است، سختی های ظاهری را با یاد خدا متحمل می شود . هرچند اعمال به ظاهر سختی های زیادی دارد و گرمای هوا نیز بر سختی آن می افزاید.

باید توجه داشت که خداوند متعال برنامه حج را به گونه ای قرار داده است که حتی در فصل های سرد مانند پاییز و زمستان نیز هوای عرفات و مشعرالحرام گرم است. در کنار این گرما، سختی اعمال و فراوان بودن آن نیز ممکن است تحمل فرد را بکاهد اما اینجاست که آن بعد معنوی حج خود را نمایان می کند.

حجت الاسلام مقدادی گفت: اینکه حاجی بتواند از آن معانی ظاهری که انجام صحیح اعمال است، عبور کند. انجام صحیح اعمال نیز امکان ندارد مگر اینکه حاجی توجه کامل نسبت به اعمال و همچنین ارتباط تنگاتنگ با روحانی کاروان داشته باشد چرا که مناسک حج مناسک ظریف و دقیقی است.

یکی از نکات قابل توجه در بعد معنوی همین مسئله است که مقام معظم رهبری نیز در دیدار اخیر خود با دست اندرکاران حج به آن اشاره کردند اینکه انسان بتواند در این سفر برای تمام دوران زندگی خود و برای آخرتش بار ببندند و چنین چیزی محقق نمی شود مگر با توجه کامل به این سرزمین مقدس و اعمال آن.

ما باید دقت کنیم که خداوند به چه میزان ثواب در این سرزمین و تک تک اعمال آن قرار داده است به عنوان مثال تنها برای کسی که در مسجدالحرام حضور دارد 120 رحمت از جانب پروردگار معین شده است که تعدادی برای طواف کنندگان، تعدادی برای نمازگزاران و تعدادی برای افرادی که نشسته اند و صرفا به خانه خدا و کعبه نگاه می کنند. چرا که نظر به کعبه فی نفسه عبادت است.

وی خاطر نشان کرد: در کنار همه این ابعاد، مهم این است که انسان قرار گرفتن در مسیر اهل بیت (ع) را به دیگران نشان دهد. بانوان ما با حجاب و چادر خود در این سرزمین مقدس نشان می دهند که چگونه پیرو حضرت زهرا (س) هستند و در بعد وسیع تر آن شیعیان می بایست با رفتار و برخورد مناسب خود آینه این پیروی و تبعیت باشند، حرکت زیبایی که از زمان امام خمینی (ره) آغاز شد.

ایشان فرمود این مسیر، مسیر وحدت مسلمانان است. امروز جهان اسلام هرچه ضربه از دشمنان می خورد به دلیل وجود تفرقه و اختلافاتی است که بین مسلمین رخ داده جنایتکارانی که در لباس اسلام تیشه به ریشه اسلام می زنند و رفع این مصائب و مشکلات ممکن نیست مگر با برقراری روابط برادری میان مسلمانان و جاری و ساری شدن محبت و انصاف در جامعه اسلامی.