خبرگزاري شبستان- مازندران
شادي و نشاط موجب پويايي و تعالي هر جامعه مي شود كه مي طلبد به اين مهم، توجه بيشتري شود.
در ايجاد شادي، عامل هاي بسياري دخيل هستند كه در اين راستا نقش موسيقي، امري مبرهن و حتمي است كه استان مازندران، سابقه اي ديرينه در اين وادي دارد.
موسيقي از جمله ميراث هاي گذشتگان و نياكان ماست كه مانند دري به ما رسيده و تلاش در جهت حفظ و انتقال آن به آيندگان، امري ضروري است.
عسكر آقاجانيان ميري، دكتراي موسيقي در گفتگو با خبرنگار خبرگزاري شبستان در ساري گفت: نشاط موجب پويايي جامعه در عرصه هاي مختلف مي شود كه مي طلبد به اين مهم توجه و عنايت بيشتري شود چرا كه انسان هاي افسرده، زوال جامعه را موجب مي شوند.
وي اظهار كرد: شادابي در هنر و موسيقي نيز وجود دارد كه متاسفانه چندان ارزشي به اين موضوع، داده نمي شود و شادزيستن و روي آوردن به خوشحالي و زندگي پرنشاط در همه اديان، مذاهب و آيين هاي جهاني ستوده و مورد توجه و احترام است.
آقاجانيان ميري بيان كرد: در اعتقاد ملل با اديان و آيين هاي گوناگون به پيروان سفارش شده كه از رنج و ناراحتي مردم بكاهند و شادماني و آسايش خود و همنوعان را افزايش دهند چون خدا، مظهر شادماني، سرور، شگون، خوشبختي و خالق صفات پسنديده و خوب است.
وي تصريح كرد: البته شادي با شادكامي دنيوي و مادي از نظر مومنان و پرهيزكاران، تفاوت فراوان دارد .
مستي عشق نيست در سر تو رو كه تو مست آب انگوري (حافظ)
آقاجانيان ميري ابراز كرد: شادماني سنجيده و داراي بار عاطفي و انساني اميد به زندگاني، همدلي و همزباني، كمك به همنوعان، دوستي به مخلوقات و جلوه گاه هستي، عشق به تمام عالم آفرينش و كمال هستي و احترام پاسداشت به نعمت هاي خداوندي و هزار امر خير را افزايش داده و در مسير انسانيت و كمال جويي، يار و ياور انسان ها مي شود.
وي افزود: براستي جلوه هاي مثبت خداوندي در دل شادمان انسان هاي خوشحال و سرزنده، پرتوافكن است كه درخشش آن به همنوعان هم مي رسد.
مغني نواي طرب ساز كن به قول و غزل قصه آواز كن
مغني ملولم دوتايي بزن به يكتايي او كه تايي بزن
چوبار غم بر زمين دوخت پاي به ضرب و اصولم برآور ز جاي
آقاجانيان ميري گفت: تاثير شادماني نه تنها مسير معنوي عارفان، واصلان و كاملان را در رسيدن به محبوب رهنمون مي شود بلكه در زندگي این جهان با نظر پزشكي و علم و دانش روانشناسي موجب سلامتي جسم و روح، بالندگي، شادابي انسان، طول عمر و پويايي امور زندگي و بهتر زيستن با قانون هدفمند گرديده و مشكلات و مجهولات را حل و سهل مي كند.
وي افزود: براستي زينت بخش همه هدف هاي انساني، نباتي و حيواني؛ شادماني شايسته و بايسته است.
شاد باش اي عشق خوش سوداي ما اي طبيب جمله علت هاي ما
آقاجانيان ميري درباره تاثير موسيقي براي ايجاد شادماني، اظهار كرد: در مورد كاركرد موسيقي با نگاه فرهنگ مشترك به ويژه ايراني، موسيقي و آهنگ هاي داراي رويكرد همسان و يكسان در آهنگ ها و مقامات مي باشند كه در پرده بندي و آرايه هاي منطقه ممكن است، تفاوت ناچیزی با هم داشته باشند.
وي با اشاره به اينكه قطعات موسيقي جهان یا داراي متری آزاد(كششي) يا ضربي (با متری تعيين شده) هستند که اختلاف ناچيزي به لحاظ فرم و محتوا دارند،افزود: در همه جوامع اوليه كهن، انسان ها خواسته هاي دروني و بيروني خود در موارد اعتقادي و آييني به صورت هاي صوت هاي موسیقی ابتدايي کششی بيان مي شد نظیر نیایش ها، راز و نیازها در ادیان مختلف.
آقاجانيان ميري با اشاره به اينكه در پژوهش «اتنوموزوكولژي» آهنگ هاي ضربدار به دوران شغل و حرفه و كار فردي و جمعي باز مي گردد، بيان كرد: انسان هایی که مرحله شكار و غارنشيني را سپري ساخته و به دوران ارتباط گروهي و قبيله اي(دامداري و كشاورزي) رسیده اند به آهنگ ها، ترانه ها و آواهاي ضربي(ريتم دار) روي آورده اند.
وي تصريح كرد: بانگاه و دلايل بالا، ادعيه و اذكار، ستايش پروردگار، قرائت كتب آسماني، نيايش هاي اديان، كيش ها و آيين ها كه كهن ترين ارتباط معنوي و اعتقادي بشر را بیان می کنند، محصول دوران بیان شده و با موسیقی كششي اجرا می شده است.
آقاجانيان ميري ابراز كرد: باتوجه به موارد بالا در بررسي موسيقي مازندران، مقامات كهني چون كتولي، تبري(اميري) كه به لحاظ مايگی كششي بوده، خود برگرفته از موسيقي و صوت ابتدايي «اويا» و «هولار» و «سرونگ» انسان های اولیه در زندگی اين منطقه بوده است كه در سير تكامل تاريخ به لحاظ هجاها و بافت شعري و موسيقي به شكل نهايي خود رسيده و راه کمال پیموده اند.
وی افزود: مقامات آن همانند ساير مناطق و استان هاي ايران نظير موسیقی و آوازهای سرحدي، شوره خواني، دشتستاني، لاري، ديلمان، گيلكي، بختياري، شوشتري، حجاز، اصفهان و ... و موسيقي دستگاهي و رديفي ايران كه مجموعه تلاش و ذوق و ابداع چندين هزار ساله نياكان است كه راه تكامل پيموده و به دست ما رسيده است.
آقاجانيان ميري گفت: با تحقيقات موسيقي شناسان غربي نظير (كارل بوشر) از بررسي موسيقي ابتدایی جوامع گوناگون به اين نتيجه رسيده اند كه از عمر موسيقي كششي ساليان گذشته و قبايل و كلان به زندگي جمعي روي آورده و با كار های گروهي يا تقسيم كار، موسيقي ضربي را مورد توجه قرار داده است نظير كارگروهي پاروكشيدن، كاركردن در مزارع، شركت در آيين و مراسم و برگزاري آن كه نوع فعاليت جمعي ايجاب مي كرد كه آهنگ ها، كوتاه تر و تندتر و انفعالی تر باشند و برخلاف موسیقی كششي، ادایش طولانی و نفس گير نباشند.
وي اظهار كرد: اين نوع موسيقي كه كاربرد گسترده اي يافت در موضوعات گوناگون اقتصادي، اجتماعي، اعتقادي حتي سياسي و موسیقی درمانی، نقش هاي متفاوتي در كره خاكي از ديرباز تا كنون بازي كرده و بهره هاي مثبت و منفي از آن گرفته شده است.
آقاجانيان ميري بيان كرد: شايد به نظر آيد كه موسيقي روز غربي با ترانه و سازهاي پر زرق و برقش، نشاط و شادماني كافي را به نسل معاصر ارزاني داشته و نفوذ و جاذبه هاي خود را در بين بسياري از علاقه مندان و جوانان بازكرده و موسيقي ملي و ميهني ساير كشورها را تحت شعاع قرار داده و شاید سوال شود طرفداري از شيوه كلاسيك يا فولكريك(روستايي) فلان مكتب يا ملت چه معني دارد يا موسيقي چندين هزار ساله عصر شكار به لحاظ فرم و محتوا، كارايي لازم براي شادماني و سرور عمومي انسان هاي عصر صنعت نداشته و با خواست ها و جايگاه آنها، همسو و همراه نيست و نیاز نسل جوان را برآورده نمی کند.
وي تصريح كرد: با ديد بي طرفانه اگر به موسيقي سنتي ايران يا مناطق آن، نگاه كنيم در مي يابيم كه هر گوشه و مقامات آن در مقوله سازي و آوازي داراي تاريخ، فرهنگ، رويداد و علتی در ساخت آن به همراه بار فلسفي و موضوعات گوناگون جامعه شناسی است.
آقاجانيان ميري ابراز كرد: در موسیقی جهاني و ایرانی، آواز و نغمات کششی همان اهميت و کاربرد را دارد که در موسیقی ضربی مورد توجه است، اما با اقتصاد و فرهنگ جدید ماشینی موسیقی نوع دوم برای بروز حالات و انفعال بیشتر رایج شده است.
وي تصريح كرد: در جایگاهی که دعوت به آرامش، رستگاری، مناجات، ستایش خداوند و بزرگان دین، خواندن متون دینی و مذهبی و کارهاي اخروی و ... مي شود، موسیقی کششی با متر آزاد، بیشترین کاربرد خود را از عهدکهن تا عصر جدید نشان داده است، حال آنکه موسیقی ضربدار در مواردی نظير جشن و سرور، بزم و رزم، آواهای شغل و حرفه، اعیاد، دلدادگی و امثال آن مورد توجه بوده است.
آقاجانيان ميري درباره اينكه آيا موسیقی ضربدار ملاک ارزش و تعریف جایگاه آن در بین مردم است، گفت: کاربرد موسیقی کششی و ضربی بسته به مکان، زمان، ذوق، جنسیت، سن افراد و جوامع، بسته به نگرش پیوند و علاقه آنان به ملاک زیباشناختی، آرمانی، اندیشه ها و جهان بینی چندین هزارساله به لحاظ اجرای و دریافت متفاوت مي باشد.
وي افزود: به عنوان مثال در مازندران مقام کهن تبری یا کتولی یا رعنا و نجما، حقانی که در زمره آوازهای کششی بوده و با طالبا، نوروزخوانی که ضربدار هستند برای علاقه مندان فرهنگ و هنر این مرز و بوم، دلنشین و آرام بخش است.
آقاجانيان ميري اظهار كرد: در مقایسه با موسیقی چندین هزارساله ایران با پشتوانه تاریخی و اسطوره ای و حماسی آیینی که هفت دستگاه و پنج آوازه با چند صد گوشه دارای دلنشینی و اصالت بیشتری برای ردیف دانان آوازی بوده آنچنانکه به خاط همین موضوع و اهمیت به تصنیف و ترانه روی نمی آوردند، زیرا آن را (ترانه و تصنیف) را در شأن افراد بی اطلاع از موسیقی و سطحی نگر و عوام پسند می دانستند و اگر هم به خواندن و اجرای آن روي می آوردند، برای مذاق و خوشنودی مجلس بوده است.
وي بيان كرد: چون موسیقی کهن هر کشوری به ویژه ایران، دارای زیبایی و پیچیدگی ردیفی بوده که سالیان سال برای فراگیری آن باید زحمت کشید و رنج آموزش حضوری را کسب نمود با همه سختی ها برای آموختگان این فن شریف، مسرت بخش است.
آقاجانيان ميري تصریح کرد: تنها افراد آگاه به علم موسیقی به شادی درونی و معنوی آن می رسند و ضرب آهنگ و هیجان مثبت را در لابلای آن مشاهده می کنند. دلیل دیگر درتایید دلنشینی آوازهای سنتی در موضوع موسیقی ایران آنکه اگرچه کششی هستند از متر معینی در رکن عروضی و فن شعر و موسیقی ضربی درونی با چاشنی شعر برخوردارند که با خود وزن و آهنگ دارند، بنابراین موسیقی کششی و ضربی، بستگی به اجرای درست آن و دریافت کار تخصصی و خلاقیت هنری دارد. که هر کس بسته به نگرش و تعلیماتی که در این راه دیده و زحمت آن را کشیده دارای ارزش و اعتبار و شادابی آن می باشد. همچنانکه هر آهنگ ضربی را نمی توان فقط بخاطر تحرک و انفعال آنی آن که در بین مخاطب ایجاد می کند در زمره هنرهای والا و ارزشمند موسیقی دانست.
وی درباره موسیقی مازندران و عصر جدید، ابراز كرد: برخی از مقامات موسیقی مازندران که ریشه چندین هزارساله دارند اگرچه با ترومایگی مشخصی از دیرباز شناخته و نواخته یا خوانده می شوند، می توان با الهام از مایگی آن، به لحاظ سازبندی ها و گسترش آن، به خلق جدید آثار دست زد یعنی مایه و مقام کهن را بازآفرینی کرد و متر کششی آن را به تصنیف و ترانه تغییر داد بدون آنکه در اصل آن مقام ، تغییراتی ایجاد شود.
آقاجانيان ميري تصريح كرد: موسیقی مازندران از پنج هزار سال پیش در موضوعات گوناگون، اجتماعی، پندارگرایانه،اخلاقی و ... وارد شده و به لحاظ مقامات و گوشه های متداول، منظومه ها، موسیقی آوازی و موسیقی سازی ویژه جشن ها، نقش تمام عیاری به عهده گرفته است.
وی گفت: مقامات و گوشه های متداول شامل تبری«امیری» با مفاهیم گوناگون اخلاقی اجتماعی، تاریخی، مذهبی، عاشقانه، عابدانه، صوفیانه، با متر کششی دو گونه کاربرد عمومی یافته که هم در مجالس شادی و هم در عزا بکار می رود. مقام کتولی«لیلی جان» با موضوعات عاشقانه، داشت، کاشت، برداشت، توصیف اماکن، پرندگان، حیوانات و ... بامتر کششی قابلیت و ارزش خود را تا حال حفظ کرده است.
اين كارشناس موسيقي افزود: منظومه های عباس مسکین، حیدربیک و صنم بر، رعنا و نجما، طالب و زهره، موسیقی های عاشقانه این منطقه بشمار می آیند که برخی از آنان به تراژدی ختم می شوند و همچنین سوت های هژبرسلطون، ذبیح پهلوان، ممزمون آقا، حسین خان، مشتی پلوری، رشید سلطون، عباس اربعه و خلر و منظومه های دیگر حماسی هستند.
آقاجانيان ميري اظهار كرد: موسیقی آوازی شامل آواز، بیات، سحرخواني، دشتی، کیجاجان(ترانه)، هرایی، نوروزخوانی و تعزیه از دیرباز کاربرد داشته اند.
وي بيان كرد: موسیقی سازی ویژه جشن و مراسم شامل سرنمازی – کتولی، یک چوبه، دوچوبه، سه چوبه، ترکمونی (زری مالی)، ریزواری(گورگه)، مشقی، کاولی(کابلی)، کرچال(کیجا کرچان)، جلوداری، ورساقی، روونی، جلیت، کشتی مقوم، چراحال، ولک سری، خارک حال، شترحال، سماحال، پرجایی حال، میشی حال، کمرسری، چپون حال و گوشه های دیگر که درخور بررسی و تعیین ارزش کاربردی هستند در موضوعات کشاورزی،دامداری، کارآواها و بزم و رزم و آئینه تمام نمای زندگی و آداب و رسوم و ارزش اجتماعی و اخلاقی این مرز و بوم است.
گزارش: معصومه عليزاده
نظر شما