حکایت مفصل ظریف و شورای راهبردی روابط خارجی

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، شورای راهبردی روابط خارجی کشورمان روز گذشته میزبان تیم مذاکره کننده هسته ای بود تا در خصوص ابهامات موجود در توافق هسته ای از آنها توضیح بخواهد.

بنابراین گزارش، اولین شخصی که به سخنرانی در این نشست پرداخت کمال خرازی بود.

خرازی: مدل مذاکرات در دانشگاه ها تدریس شود

سید کمال خرازی دستیابی به فناوری هسته ای در ایران و موفقیت در مذاکرات را « مدل و پدیده ای بی نظیر» در تاریخ خواند و از استادان حقوق و روابط بین الملل خواست در تدوین این موضوع و ارائه راهبردها جهت ادامه مسیر به مدد دیپلمات ها بیایند.

رییس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: شورای راهبردی روابط خارجی یک مجموعه مشورتی زیر نظر مقام معظم رهبری است و یکی از موضوعاتی که همواره ظرف این ده سال در دستور کار شورا بوده موضوع هسته ای بوده است. تاکنون راهبردهای زیادی در شورا تهیه خدمت مقام معظم رهبری ارائه شده است.
خرازی مذاکرات هسته ای و دستیابی به توافقق را « پدیده ای بی نظیر» توصیف کرد و افزود: این پدیده باید به عنوان یک پدیده بی نظیر در دانشگاه ها تدریس شود. استادان هم باید به تدوین آن کمک کنند .
وی مسیرهای مختلفی را برای هسته ای شدن کشورها برشمرد و گفت: اصولا کشورها برای اینکه دارای فناوری و صنعت هسته ای شوند مسیرهای مختلفی را طی کرده اند. تعدادی با توجه به ارتباطاتی که با اردوگاه های قدرت داشتند از انها کمک گرفتند ؛ نمونه های آن را به خوبی می دانید، پاکستان و هندوستان. اینها از طریق ارتباط با یک قدرت هسته ای توانستند این فناوری را به دست آورند.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی اضافه کرد: برخی از اینها از ابتدا عضو ان پی تی نشدند، برخی هم مثل کره شمالی از ان پی تی خارج شد، ولی به هر صورت این یک توسعه فناوری بومی نبود بلکه با کمک یک قدرت هسته ای و با حمایت سیاسی ان قدرت ها موفق شدند به فناوری هسته ای البته با اهداف نظامی دست پیدا کنند.عده ای از کشورها هم در بین راه مجبور شدند که انصراف بدهند و حتی تمام امکاناتشان را سوار کشتی کنند برای قدرت ها.
خرازی گفت: نمونه توسعه صنعت هسته ای در ایران مبتنی بر استقلال کشور است .عدم وابستگی به اردوگاه ها نمونه بدیعی است که با اتکا به جوانان ایران و دانشمندان ایرانی ، ایران موفق شده فناوری هسته ای را توسعه بدهد. البته بسیاری افراد در این راه زحمت کشیدند تا این که امروزه بر خوردار از این فناوری هستیم.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی خاطرنشان کرد: دانشمندانی جانشان را در این مسیر گذاشتند که ازخداوند می خواهیم روح پرفتوح انها نزد خداوند از برکات بالا برخوردار باشد. هدایت داهیانه مقام معظم رهبری در این سال ها از ابتدای شروع توسعه فناوری هسته ای تا بحال ؛ روح استقلال طلبی ایران همه اینها موثر بوده که توانستیم یک مدل جدید را در دنیا عرضه کنیم که می توان بدون اتکای دیگران به این فناوری مسلط شد ، آن هم برای مصارف صلح آمیز و نه نظامی.
وی اظهار داشت: این مدل جا دارد که شناسایی ، نوشته و تدریس شود. مدل بی نظیری است که در دنیا سابقه ندارد. البته مراحل مختلفی طی شده تا امروز توانستیم حق خودمان را اثبات بکنیم و دنیا بپذیرد ما چنین حقی داریم. در دوره اصلاحات ما مذاکرات هسته ای راتجربه کردیم و کشور بها داد، حتی به تعلیق انجامید و در حالی که روابط ما با غرب روابط بسیار نزدیکی بود و توسعه سیاسی روابط ایران مثال زدنی بود ولی دیدیم که غربی ها چگونه برخورد کردند. نه تنها در قضیه هسته ای بلکه در روابط اقتصادی و توسعه صنعتی ایران هم پیش نیامدند و انچه لازم بود که انجام بدهند را متاسفانه انجام ندادند .
خرازی گفت: در حالیکه روابط سیاسی کشور با غرب بخصوص اروپا در اوج خود بود و اتفاقا شکستن تعلیق در همان دوره انجام گرفت . پس از آن دیدیم که ادامه تعلیق ثمری ندارد و قابل توجیه هم نیست و لذا در اواخر دوره اصلاحات بود که تعلیق شکست و عملا کارخانه UF6 اصفهان شروع به کار کرد. ما یک دوره آزمایشی داشتیم، در واقع آزمایش کردیم دیگران را که چگونه ما با برخورد می کنند.آن دوره منتهی شد به یک دوره مقاومت که ما عملا اعتنایی به مذاکرات با غرب نداشتیم بلکه به توسعه توانمندی های خودمان پرداختیم. رییس شورای راهبردی روابط خارجی خاطرنشان کرد: غرب باور نمی کرد ایران بتواند در حالیکه تحت تحریم است این فناوری را به دست خود توسعه دهد.
خرازی به بحث تبادل اورانیوم غنی شده بیست درصدی برای سوخت تهران اشاره کرد و گفت: یادتان هست که آن موقع قرار بود اورانیوم بیست درصدی که تولید شده بود مبادله شد و به جای آن صفحات سوخت بگیریم. ابتدا آمریکایی ها موافقت کردند و بعد آقای لولا و آقای اردوغان جشن گرفتند. ولی دیدید که چگونه آمریکایی ها زیر آن زدند و این معامله را بهم زدند. همان موقع دانشمندان ما اعلام کردند که ما خودمان این کار را خواهیم کرد. انها خندیدند ولی خوشبختانه توانستیم این کار را بکنیم و به دست جوانان و دانشمندان خودمان نیازمان را برآورده کنیم واین یک شوک بود برای غرب.
وزیر اسبق امور خارجه گفت: این کار غرب را آگاه کرد که ایران می تواند ، هرگاه ایران تصمیم بگیرد می تواند کارهای بزرگتری هم انجام دهد. توسعه بیشتر سانتریفیوژ ها و مدل های جدید سانتریفیوژ که یکی پس از دیگری طراحی شد و توانایی های ایران را نشان داد.
وی اظهار داشت: این دوره، دوره مقاومت بود، تا به امروز که ما با توجه به این دستاوردهای فنی که داشتیم و با توجه به موقعیتی که جمهوری اسلامی ایران در این منطقه به دست آورده به عنوان با ثبات ترین کشور و کشوری که سال ها تحت تحریم بوده توانسته خود را اداره کند و در عین حال نفوذ بسیار زیادی در منطقه داشته باشد. ما الان با دست پر می توانیم وارد مذاکره شویم که این دوره جدیدی است. عزیزان ما در صحنه سیاسی وارد مذاکره شدند و تا به امروز که این سند مورد توافق طرفین در اختیار ماست.
رییس شورای راهبردی روابط خارجی افزود: آنچه اتفاق افتاده به لحاظ تاریخی بسیار عظیم است که جا دارد مطالعه دقیق و نوشته و تدوین شود؛ به عنوان یک مورد تاریخی برجسته و مهم و این کار از عهده شما اساتید حقوق و روابط بین الملل برمی آید این یک وظیفه دانشگاهی و وظیفه علمی است.
خرازی اضافه کرد: البته طبیعت مذاکره داد و ستد است. شما اگر هر قدرتی هم باشید وقتی می خواهید با دیگران مسائل را حل و فصل کنید باید داد و ستد کنید. برای اینکه اهداف عالی تری دارید، پس مهم این است که بیندیشیم و بدانیم آن اهداف عالی ترمان چیست. این مسیر طبیعتا مسیر همواری نیست، پرچالش است.لازمه کار آن است که خوشبینی زاید الوصف نداشته باشیم، بدبینی افراطی هم نداشته باشیم. بلکه واقع بین باشیم، با اتکا به قدرتی که داریم، حمایت لایزال مردمی، ارزش های والای جمهوری اسلامی ، اتکا به رهبری داهیانه کشور این ظرفیت را داریم که بتوانیم با این چالش ها روبرو شویم . کمک شما در همین زمینه است. امروز این جلسه را تشکیل دادیم تا از شما استمداد کنیم و مدد بگیریم ، ببینیم که آینده را چگونه می بینید و چگونه می شود این چالش ها را پاسخ داد و این مسیر را طی کرد.

ظریف: بگذاریم مردم در فضای جدید تنفس کنند

پس از خرازی نوبت به ظریف رسید که به توضیح مفاد توافق نامه بپردازد.

ظریف به شروع بحث برنامه هسته ای ایران اشاره کرد و گفت: 12 سال قبل که بنده در خدمت آقای دکتر خرازی بودم، روند پر فراز و نشیبی شروع شد که مراحل متفاوتی را طی کرد. 12 سال قبل که این پرونده شروع شد یک صفحه سفید نبود، بلکه روندی بود که به یک مرحله رسیده بود و در آن مرحله کار به بحث سطح بالا در کشور رسیده بود.
وزیر امور خارجه با بیان اینکه ضرورتی ندارد که به جزئیات بازگردیم، افزود: بر اساس یک تصور که غنی سازی مثلا 1.2 درصد که در کالای الکتریک صورت می گرفت از نظر حقوقی نیازی به انعکاس به آژانس نبود، پرونده هسته ای ما شکل گرفت، البته ما و دکتر خرازی درگیر نبودیم، خبر هم نداشتیم.
ظریف با اشاره به سخنان رییس جمهوری در گفت و گوی زنده تلویزیونی با مردم راجع به پیدا شدن آلودگی سطح بالا افزود: لذا از ابتدا هیچوقت شما بر اساس یک صفحه سفید برای مذاکره نرفتید که بده بستان کنید، مواردی از پیش بود، گروهی که مسوول مذاکره بودند موظف بودند ان واقعیات را به شکلی تغییر دهند یا مدیریت کنند که بر اساس شرایط زمانی آن موقع کمترین آسیب به کشور برسد.
وی اضافه کرد: از ابتدا هدف این بود که هم عزت و هم دانش کشور حفظ و از آن پاسداری شود. در شرایط مختلف می تواند برداشت از اینکه چه چیزی می تواند مخل امنیت کشور باشد چه در میان بازیگران و چه به لحاظ واقعیات صحنه متفاوت باشد. زمانی هست که تصور حمله نظامی مخل امنیت کشور محسوب می شود و زمانی هم فضای ایران هراسی مخل امنیت کشور است . در شرایط مختلف با پیش زمینه های فکری مختلف،این پرونده باید مدیریت می شد. پرونده ای نبود که شرایط معمولی داشته باشد. شرایطی بود که ایجاد شده بود باید مدیریت می کردند.
وزیر امور خارجه ادامه داد: اما در 20 ماه گذشته که این دولت مسئولیت کار را بر عهده داشت ما معتقد بودیم با موضوعی روبرو هستیم که به غلط، با غرض، با قلب واقعیات و سوء استفاده از ابزار حقوقی و سواستفاده از ساز و کارهای بین المللی تبدیل شده ، موضوعی که بر اساس نص صریح قطعنامه تهدید صلح و امنیت بین المللی بود.
وی ادامه داد: نمی خواهم خیلی وارد جزییات شوم اما چون نمی توانستند بگویند برنامه هسته ای ایران تهدید صلح و امنیت بین المللی است، اگر از قطعنامه 1696 تا قطعنامه 1929 نگاه کنید می بینید که در یک پارگراف چگونه بازی کردند و برنامه ایران را به صلح و امنیت بین المللی ربط دادند . گفته بودند از ابعاد اشاعه ای برنامه هسته ای ایران نگرانیم و با عنایت به اینکه صلح و امنیت بین المللی جزو مسوولیت های اولیه شورای امنیت است، اینگونه در یک پارگراف مقدمه بحث احراز تهدید صلح و امنیت بین المللی به روشی اعوجاج آمیزی در شورای امنیت مطرح می شود و سپس قطعنامه ها را تصویب می کنند.
رییس تیم مذاکره کننده هسته ای گفت: قطعنامه اول بر اساس ماده 40 منشور است که شامل اقدامات موقتی است. صراحتا هم در قطعنامه 1696 میگوید که ما بر اساس ماده 40 عمل می کنیم تا بتوانیم ایران را مجبور کنیم برنامه غنی سازی خود را تعلیق کند. این بسیار صریح گفته شده است، بعد ادامه پیدا می کند تا قطعنامه 1929، که در مقدمه اش اشاره هایی بسیار جالب دارد.
ظریف اضافه کرد: بند ماقبل نهایی مقدمه 1929 بند بسیار جالبی است، من بعد از 30 سال کار کردن در شورای امنیت و حضور در آن محیط هیچوقت ندیدم که شورای امنیت کشورها را مجبور کند از نیروی نظامی استفاده کنند. هیچ چیز در این قطعنامه کشورها را مجبور نمی کند که از نیروی نظامی استفاده کنند. بند 9 قطعنامه 1929 را بخوانید، ببنید در بند 9 در مورد توان موشکی ایران می گوید باید از هر اقدامی استفاده کنند که مانع دسترسی ایران به توانمندی موشکی شوند، با این روند یک فضای امنیتی از ایران ایجاد شد، یعنی ایران به عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین المللی مطرح شده بود که نیاز بود این تهدید از بین برود.
وی اظهار داشت: در این شرایط با این سوابق باید از سوی ایران وضعیت جدید ایجاد می شد. هدف این وضعیت جدید چه بود ؟ یکی اینکه باید این شرایط را تمام می کرد، دوم اینکه باید عزت کشور را حفظ می کرد، یعنی تمام شدن موضوع به هر شرایطی ممکن نبود و سوم اینکه باید از دانش کشور حراست می کرد و هم تضییقاتی که علیه این مردم ایجاد شده بود را متوقف می کرد.
ظریف اضافه کرد: زمانی مبنایی باعث شده بود که تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا در دنیا تاثیر نداشته باشد. در اوج قدرت نظامی آمریکا در دهه 90 میلادی و در اوج قدرت سیاسی آمریکا، ایالات متحده تحریم های معروف به تحریم های داماتو را علیه ایران وضع کرد که هر کسی در صنایع نفت و گاز ایران بیش از 20 یا 40 میلیون دلار سرمایه گذاری می کرد دولت آمریکا تحریمش می کرد.
وزیر امور خارجه گفت: خاطرتان هست که نزدیکترین دوستان ایالت متحده همچون فرانسه، ایتالیا شرکت های بزرگ توتال و غیره به آمریکا گفتند، اگر بخواهید ما را مجازات کنید، در مرجع رسیدگی سازمان جهانی تجارت علیه شما شکایت می کنیم و آمریکایی ها مجبور شدند در تمام این موارد مجوز کلی بدهند . دیدیم که شرکت های اروپایی در برنامه های نفت و گاز در خلیج فارس ما حضور پیدا کردند.
وی ادامه داد: اما وقتی آمریکا تحریم هایی به مراتب ریزتر سوار بر قطعنامه شورای امنیت کرد، گفت کسی نمی تواند به ایران بنزین بفروشد، من به یاد دارم که وزیر نفت ونزوئلا در آن زمان اعلام کرد که ایران به بنزین ما احتیاج ندارد، معنی آن چیست؟ یعنی دولت دوست ما در دنیا اعلام کرد که من به ایران بنزین نمی فروشم.
ظریف ادامه داد: می گفتند کشورها بیش از ایران ضرر می کنند، مفهوم دیگری پیدا شده بود ، هزینه حیثیتی کار کردن با ایران. آقای کوهن معاون خزانه داری آمریکا می گفت: اصلا قانون را رها کنید، شما می خواهید در دنیا معروف شوید که با ایران کار می کنید، این ناشی از چه بود؟ از این مجموع قطعنامه ها. مهم تر از همه چیز و کلمات در قطعنامه ها فضایی است که ایجاد شده بود و اقدامات علیه کشور انجام می شد و این فضا باید شکسته می شد.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: آنچه تندروهای آمریکایی و رژیم صهیونیستی را نگران کرد و آنچه البته برخی کشورهای منطقه را بی جهت نگران کرد، این بود که این فضا شکسته شد. تفاوت مبنایی که وجود دارد حتی این نیست که در قطعنامه چه مواردی وجود دارد؟ در برجام چیست، چه می شود و چگونه اجرا می کنند، حتما ما در مورد نحوه اجرای برجام توسط ایالت متحده به ویژه، توسط بعضی کشورها کاملا بدبین هستیم اما آنها مجبور به اجرای آن خواهند شد زیرا آن فضا در هم شکست و قابل بازگشت نیست.
ظریف تصریح کرد: به همین دلیل هم هست که بازگشت پذیری تحریم ها هم خیلی بیشتر از بازگشت پذیری برنامه هسته ای ما طول می کشد، چون یکی از انتقاداتی که مطرح می شود، بازگشت پذیری است، این تحریم ها 10 سال طول کشید تا جا افتاد. وقتی می خواستند تحریم نفتی اتحادیه اروپا را علیه ایران اعمال کنند، یکجا انجام ندادند، گفتند 6 ماه فرصت می دهیم، خودمان را آماده کنیم، بعد تحریم نفتی را اعمال می کنیم؛ تازه بعد از سال ها برنامه ریزی.
وی با تاکید مجدد بر اینکه زمان بازگشت مجدد تحریم ها به مراتب بیشتر از تعداد محدودی سانتریفیوژ است که تحقیق و توسعه مان را هم در حال ادامه دادن هستیم، گفت: باید آینده نگری داشته باشیم، اینکه باید چکار کنیم.
وزیر امور خارجه اظهار داشت: اتفاقی که افتاده این است که این فضا نه در یک محیط بدون سابقه بلکه در یک محیط با سابقه به وجود آمد که قطعنامه، تعداد زیادی تحریم و تحریم های جدیدی در آن تصویب شد که با ورود این دولت در کنگره آمریکا به تصویب رسید ؛ کنگره ای که قصد داشت همین حق رییس جمهور برای عدم اجرای تصمیمات کنگره را هم محدود کند و یا کاملا از بین ببرد. من معتقدم به عنوان کسی که مقداری با حقوق داخلی آمریکا هم آشناست، این کار خلاف قانون اساسی آمریکا بود، یعنی مصوبه کنگره خلاف قانون اساسی آمریکا بود اما در آن فضا کسی نبود که بگوید حقوق یعنی چه، قانون یعنی چی؟، در واقع هر بار که نتانیاهو به واشنگتن می رفت با یک تحریم جدید علیه ایران باز می گشت.
وی ادامه داد: کسی فکر نمی کرد معقول است یا معقول نیست؛ قانونی است یا قانونی نیست، علت اینکه می گویم غیرقانونی است، این است که دست رییس جمهور آمریکا را برای اجرای سیاست خارجی این کشور می بندد. این مصوبه آخری که کنگره آمریکا تصویب کرد و هیچوقت اجرا نشد و طبق قانون اساسی آمریکا روابط خارجی حوزه ویژه و تخصص رییس جمهور است، کنگره قانونا حق انجام این کار را ندارد، اما انجام داد، قبل از آن هم انجام داده بود، و باز هم انجام می دهد.
رییس تیم مذاکره کننده هسته ای ادامه داد: با این شرایط مذاکرات با دو نتیجه انجام شد؛ یک نتیجه، برنامه جامع اقدام مشترک که موضوع توافق ما و طرف مقابل است. دوستان گاهی اوقات به من می گویند اگر به جای این کلمه، کلمه دیگری بود بهتر بود، شما می دانید یک کلمه را وقتی می خواهیم توافق کنیم ممکن است پنج کلمه از بالا شروع کنیم و قدم به قدم می آییم، طرف مقابل هم از آن سو شروع می کند تا جایی که به هم برسیم. معلوم است قبل از این کلمه، چهار کلمه بوده که بهتر بوده و این طرف هم چهار کلمه بوده که بدتر بوده است، یعنی اینطور نیست که این کلمه وارد و نازل شده و روی آن توافق شده است، خیر بلکه بر روی چهار کلمه بحث شده که آنها خواسته باشند و ما نپذیرفتیم و بالعکس و در جایی به توافق رسیدیم و در حقیقت ماهیت توافق این است.
وی ادامه داد: بعضی نکات در آنجا مورد نظر ما بوده و برخی از آنها مورد نظر آنها بوده و ما تلاش کردیم نکاتی که مورد نظر آنها بوده، کمی به خودمان نزدیک کنیم و تلاش آنها هم این بوده آنچه که مورد نظر ما بوده به خود نزدیک کنند و توافق این طور شکل می گیرد یعنی شما باید تلاش کنید که طرف مقابل هم احساس کند دستاوردی داشته است.
ظریف ادامه داد: دیروز آقای رییس جمهوری به شکل سیاسی این را بیان کردند که دستاورد طرف مقابل این بوده که خیال کند ما را یک سال از ساخت بمب اتمی فاصله بیاندازد؛ خوب آنها فکر کنند 10 سال فاصله بیاندازد؛ ما که دنبال ساخت بمب نیستیم، وقتی رهبر معظم انقلاب فرمودند بمب هسته ای حرام است ما اصولا نزدیک به آن نمی شویم که بخواهد فاصله ما یک یا 10 سال باشد.
وزیر امور خارجه ادامه داد: باید در یک نقطه طرف مقابل احساس کند دستاوردی دارد و ما هم احساس کنیم دستاوردی داریم و توافق شود و مهم این است که شما در برابر 6 قدرت به ظاهر بزرگ دنیا نشسته و مذاکره کردید و هیچکسی در دنیا نگفته که ایران در این مذاکره باخت؛ من نشنیدم.
وی گفت: ما یک توافق داریم که نام آن برنامه جامع اقدام مشترک و بیش از 100 صفحه است، یک قطعنامه شورای امنیت و یک ضمیمه قطعنامه هم داریم. توافق، آن چیزی است که بین ما و طرف مقابل مذاکره بوده و به صورت رسمی ایجاد شده است.
ظریف قطعنامه 2231 را در تاریخ سازمان ملل بی سابقه توصیف کرد و افزود: در تاریخ سازمان ملل متحد سابقه ندارد که با کشور هدف قطعنامه ای، مذاکره و تمام و کمال در بیرون نیویورک تمام شده باشد و وقتی به مقر شورای امنیت می رود، بدون آن که یک کلمه و یک ویرگول به آن اضافه یا کم شود به تصویب برسد.
وی ادامه داد: حتی 1737 که بین اعضای دایم مذاکره شده بود، وقتی به شورای امنیت آمد، ژاپن پیشنهاد کرد و کمیته تحقیق اضافه شد. این اولین قطعنامه ای است که همین طور دربست از غیر نیویورک به شورای امنیت رفته و تصویب شده و هیچ کسی یک کلمه بالا و پایین نکرده است.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: قطعنامه موضوع بحث ما بوده است و موضوع توافق نبوده است؛ برای همین است که همه جای برجام می گوید ایران و 1+5 ؛ اما وقتی به قطعنامه می رسد می گوید 1+5قطعنامه ای را به شورای امنیت ارایه می دهد.
ظریف با بیان این که هر عضو ملل متحد می تواند بانی قطعنامه باشد، گفت: ایران بانی قطعنامه نیست اما کلمه به کلمه آن با ایران صحبت شده است. در تاریخ شورای امنیت بی سابقه است که قطعنامه ای، 6 قطعنامه فصل هفت را با تاکید بر این که شورای امنیت اقدام لازم را برای تضمین اجرای آن انجام می دهد، لغو کند.
وی اظهار داشت: می گویند چیزهایی مانده؛ معلوم است که مانده است، قرار نبود برود. قرار بود در توافق ما با غرب هیچ چیز راجع به برنامه تسلیحاتی ما نباشد و نیست. قرار بود در توافق ما هیچ چیز راجع به موشک نباشد و نیست؛ اما بالاخره این قطعنامه باید با 6 قطعنامه قبلی، کاری کند.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: دوستان می توانند تک تک بندها را در مورد تسلیحات مقایسه کنند. ما رسما هم اعلامیه دادیم و گفتیم که ما توان نظامی را دنبال می کنیم، ما توان موشکی را دنبال می کنیم. اصلا موشک های ما برای این طراحی نشدند و ربطی به قطعنامه ندارد.
ظریف افزود: در بیانیه هم نکات مورد نظر را گفتیم، این که می گویند چرا بیانیه ما بعد از قطعنامه است و مثل آن ها ، قبل از قطعنامه نیست؛ به این دلیل است که آن ها بانی قطعنامه هستند، این که صرفا با ما مذاکره شده که البته نظر ما نیست، بی سابقه است.
وی تاکید کرد: روزی حقوق دانان از این قطعنامه عرق شرم خواهند ریخت، چون هیچ سابقه حقوقی ندارد و چیز عجیب و غریبی است و اگر بخواهد مبنا شود، گرفتاری دارد؛ برای همین هم می گوید که مبنا نیست. برخی می گویند که چرا مبنا نیست و ایران را استثنا کرده است. آنها توجه نمی کنند که اتفاقاتی که در این پروسه افتاده است هم باید استثنا شود.
رییس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: کسی نمی خواهد برای کسی که قطعنامه های قبلی را اجرا نکرده، قطعنامه صادر کند، کسی نمی خواهد سابقه ایجاد کند که یک کشوری حقوقی بگیرد و در تاریخ شورای امنیت غنی سازی را برای کشوری به رسمیت بشناسد .
ظریف با تاکید بر این که هیچ وقت راجع به حق غنی سازی در این مدت صحبت نکردم چون معتقدم حق غنی سازی در ان. پی. تی به رسمیت شناخته شده است، گفت: در دو اجلاس 1992 و 2010 اجلاس بازنگری ان پی تی، گفته است حق کشورها برای انتخاب نحوه استفاده چرخه سوخت باید محترم شمرده شود لذا من حق مفروض می گیرم اما این که در قطعنامه 1696شورای امنیت، تصویب شده که بگوید این کشور نباید غنی سازی داشته باشد و می گوید ما این را تحت ماده 40، ماده 40 که دوستان می دانند راجع به اقدامات موقتی است؛ می گویند ما این را تحت ماده 40 تصویب می کنیم تا ایران مجبور شود غنی سازی را متوقف کند.
وی افزود: حالا این کشور که خود قطعنامه صراحت دارد من برای این آمدم که این همه بازی سر ایران درآوردم که غنی سازی ایران را متوقف کنم ، نه تنها غنی سازی ایران را به رسمیت می شناسد از کشورها می خواهد که همکاری هم کنند.
ظریف گفت: شما ببینید قطعنامه شورای امنیت بخشی دارد به نام اکسپشنز، خیلی ها می گویند چرا این قطعنامه ماده 41 دارد. قسمتی که بخش استثنائات قطعنامه است، همه آنها برای الان است تا زمان اجرایی شدن که کشورها می توانند همین الان بیایند در اراک با ما همکاری کنند، اراکی که می گفتند باید بولدوزر بیندازیم.
وی تصریح کرد: شما نگاه کنید اکسپشن ها یکی راجع به اراک است، یکی راجع به فردو است و یکی راجع به خرید و فروش مواد هسته ای با ایران است که از اول انقلاب ممنوع بوده است.
وزیرامور خارجه اضافه کرد: اینها اکسپشن هایی است که قبل از این که ایران قدمی از قدم برداشته باشد، مجوز عبور از ممنوعیت های قبلی باشد.
ظریف ادامه داد: می گویند چرا ماده 41 باید بیاید؟ برای این که قبلا ماده 41 بوده و 41 را بدون 41 نمی شود حذف کرد. حالا ریزه کاری هایی هم شده است، همان جایی که گفته 41 دیگر نگفته of chapter 7 معنی می دهد در شورای امنیت؛ هر یک کلمه ای معنی می دهد.
وی اضافه کرد: اگر قطعنامه های قبلی را نگاه کنیم، اولی می گوید article 40 که تاکید کند روی فصل هفتم؛ اینجا از فصل هفتم را در آورده است. ماده 41 را فقط با ماده 41 می شود نقض کرد، البته آنجایی که می خواهد بازگشت پذیری را بگذارد، آنجا هم باید 41 بگذارد وگرنه نمی تواند براساس ماده 25 تحریم ها را برگرداند.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: این دستور ما بوده که اگر طرف مقابل بدعهدی کرد ما بتوانیم برگردیم؛ خب او هم این امکان را داشته؛ آیا این خواست ما بوده ؟ نه؛ بلکه مصالحه بوده، اما آنچه که گرفتیم، به نظر ما متوازن کرده است.
ظریف تاکید کرد: لذا یک قطعنامه داریم که در تاریخ شورای امنیت بی سابقه است و ما هم فقط طرف مشورت در این قطعنامه بودیم و قطعنامه برای ما نیست و صریحا هم در برجام گفته شده که قطعنامه جزو برجام نیست.
وی ادامه داد: یعنی چی؟ یعنی که اگر شما نقض برجام کنید، مبنای بازگشت پذیری است، اگر نقض قطعنامه کنید، چون جزو برجام نیست، مبنای بازگشت پذیری نیست.
رییس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: این تفاوت، تفاوت قابل توجهی است؛ ضمن این که آن چه راجع به موشک در قطعنامه 1929 بوده، من قبلا هم گفتم که بند 9 قطعنامه 1929 را بخوانید و با بند 9 این قطعنامه با زبان شورای امنیتی مقایسه کنید. بروید تحریم های تسلیحاتی قطعنامه 1747 و 1929 را بخوانید و در آن جا هفت قلم به ایران امکان فروش نداده اما اینجا برای فروش هفت قلم باید مجوز بگیریم.
ظریف اضافه کرد: ممکن است بگویید مجوز نمی دهند ولی ماهیت تغییر کرده، ماهیت، از تحریم به نظارت و یا محدودیت تبدیل شده است؛ آن جا کالاهایی دو منظوره را اجازه نداشتند به ایران بفروشند اما اینجا باید بروند برای آن ها اجازه بگیرند و قرار هم بر اجازه دادن است.
وی گفت: این به این معنی است که اگر بخواهند شورای امنیت مانع شود، بعد از این که در کمیسیون مشترک تصویب شد، باید بیاید و هر عضوی می تواند مانع مخالفت شورا شود. یعنی ریزه کارهایی در این است که خوب است دوستان دقت کنند؛ اما به نظر من باز هم اینها ریزه کاری است و برای ما که سرکلاس باید برای دانشجویان توضیح دهیم که چه اتفاقی افتاده و چه اتفاقاتی نیفتاده، نکات جالبی دارد.
ظریف اضافه کرد: مهم این است که آن فضا از بین رفته است و فضای جدیدی درست شده و ابتدای قطعنامه هم می گوید. بعضی ها این را اشتباه فهمیدند. از امروز فصل جدیدی شروع شده است و این جاست که آقای روحانی می گوید ما از فصل 7 خارج شدیم.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: یعنی برنامه ایران از تهدید صلح و امنیت بین المللی تبدیل شد به یک برنامه ای که باید با محدودیت در یک مسیری پیش برود، معلوم است با محدودیت است چون 6 قطعنامه شورای امنیت در عرض هشت سال علیه ایران تصویب شده بوده و آن را اجرا نکردیم ، بحق هم اجرا نکردیم.
وی اضافه کرد: نمی گویم اشتباه کردیم که اجرا نکردیم. دو تای آنها را هم بنده وقتی سفیر بودم گرفتم؛ لذا این اصلا موضوعیت ندارد.
ظریف ادامه داد: قبول دارم حفظ محدودیت ها بحث 41 است. باید باشد و چاره ای نیست؛ ولی می گوید موضوع تحت ماده 41، برای دوستان حقوقی این تفاوت باید کاملا مشخص باشد که موضوعی تحت 41 است یا رفع آن، تحت 41 است.
وی افزود: بر اساس متخصصین موشکی ما، هیچ یک از موشک های ما برای حمل سلاح های هسته ای طراحی نشده و نخواهد شد، این را در بیانیه مان هم گفتیم که اصلا بند 3 ضمیمه موضوعیت راجع به ایران ندارد؛ نه این که ما اجرا نمی کنیم، بلکه موضوعیت ندارد.
ظریف ادامه داد: معتقدم که یک تحول عمده ای رخ داده است، بالاخره ایران توانسته در برابر قدرت های ظاهری دنیا مذاکره ای کند و بده بستانی انجام دهد و یک قطعنامه ای در شورای امنیت تصویب شود که متضمن یک برنامه جامع اقدام مشترک است، از این به بعد دست ما است که شرایط را تبدیل به یک تهدید کنیم یا تبدیل به یک فرصت.
وی افزود: من معتقدم این یک فرصت استثنایی برای جمهوری اسلامی ایجاد می کند، البته خطر هست؛ من هیچگاه قصه « کشتی کارین ای» یادم نمی رود، کارین ای وقتی که ما رفتیم بُن، اتفاق افتاد. زمانی که حکومت افغانستان تشکیل شد و همه فکر می کردند یک تحول اساسی شده است. در دو هفته قبل از سخنرانی آقای بوش که ایران را وارد محور شرارت کرد، رژیم صهیونیستی یک کشتی را وسط دریای مدیترانه به اسم کارین ای توقیف کرد و گفت این کشتی حامل سلاح برای عرفات است.
وزیرامور خارجه گفت: حال این که عرفات با ما رابطه خوبی نداشت، اگر به خاطر داشته باشید من کنار مرحوم عرفات می نشستم توی اجلاس سران کنفرانس اسلامی که به من التماس می کرد و می گفت شما همه را می برید رهبر معظم را می بینند اما من را نمی برید. این رابطه ما با مرحوم عرفات بود. خوب کشتی از ایران سلاح ببرد برای آقای عرفات؟ آن وقت عرفات آن قدر سلاح داشت. هنوز هم این دولت خودگردان آن قدر سلاح دارد که زیاد هم است و استفاده نمی کند. آمدند چنین کشتی را سرهم کردند، برداشتند یک فضای مطبوعاتی ایجاد کردند. همان روز آقای روانچی به من و آقای خرازی گفتند که این تله ای است که اسراییلی ها درست کردند و آن همان شروع یک روندی شد که ایران را در محور شرارت برد.
ظریف گفت: البته خباثت آمریکایی ها و دولت بوش و این که برنامه ریزی داشتند، همه اینها را ما در صحبت های خودمان مفروض می گیریم. دولت بوش یک ماهیتی داشت، ما الان باید حواسمان جمع باشد.
وی گفت: بعضی ها غافلگیر شدند، فکر نمی کردند که بتوانند یا نتوانند مانع این توافق شوند، البته هنوز هم تلاش می کنند .
وزیر امور خارجه اضافه کرد: من نیز امروز مقاله ای در روزنامه عربی نوشتم که تاکید کنیم به آنها که هیچ نگرانی از ایران داشته باشند ولی هنوز هم دارند تلاش می کنند و رقمی که ما شنیدیم 150 میلیون دلار قرارداد آگهی تلویزیونی در ماه اوت در آمریکا امضا شد، 150 میلیون دلار فقط برای این که آگهی تلویزیونی بدهند علیه توافق.
وی خاطر نشان کرد: اگر این مرحله هم نتوانند، حتما از راه های دیگری وارد می شوند تا این فرصتی که برای جمهوری اسلامی پیدا شده تا بتواند سربلند با حفظ برنامه، با حفظ عزت، با حفظ امنیت، با حفظ اسرار، برنامه هسته ای خود را پیش ببرد، اقتصاد خود را متحول کند، بهانه را بگیرد، تصویر امنیتی جمهوری اسلامی را منهدم کند، برگرداند به آنهایی که پشت این تصویر امنیتی علیه فلسطینی ها جنایت می کردند، علیه مردم سوریه جنایت می کردند، علیه مردم یمن جنایت می کردند.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان گفت: این تصویر اگر کنار برود، نهایتا فضا دگرگون می شود. بنابراین باید توقع داشته باشیم که اینها بازگردند. به هر حال در این شرایط همه ما چه به عنوان کارگزار چه به عنوان تحلیلگر، چه به عنوان روزنامه نگار، چه به عنوان استاد دانشگاه همه باید مراقب باشیم.
ظریف با تاکید بر این که این دستاورد نتیجه دیپلماسی است گفت: این دستاورد نتیجه مقاومت است، نتیجه خون شهدا است، نتیجه تلاش مردم است.
وی اظهار داشت: من بارها گفتم و اعتقاد دارم که حضور مردم پای صندوق های رای، غرب را از تحریم ناامید کرد.
وزیر امور خارجه ادامه داد: تاکید می کنم اعتقاد دارم که ما مبانی قدرتمان همانهایی است که مقاومت مبنای قدرت ما است چون به اعتقاد من، قدرت معنایی است.
وزیر امور خارجه افزود: معتقدم مقاومت برای ما قدرت آفرین است؛ بعضا بیش از سلاح، لذا ما باید از اینها پاسداری کنیم. ارزان به دست نیاوردیم، مردم زجر کشیدند و فشار به مردم وارد شده، شهید هسته ای دادیم؛ از اینها پاسداری کنیم.
ظریف گفت: انشاء الله این روند به یک برنامه ریزی برای اعتلای جمهوری اسلامی و اعتلای مقاومت تبدیل شود. برای همین هم است که من وقتی مشرف به عراق بودم، هر لبنانی و عراقی که من را در حرم می دید از من تشکر می کرد. این به خاطر این است که مردم احساس می کنند یک فضای تنفسی برایشان ایجاد شده است.
وی در پایان اظهار داشت: اجازه بدهیم مردم این احساس غرور را حفظ کنند؛ اجازه بدهیم مردم از این فضای تنفسی استفاده کنند و انشاء الله در مسیر درست پیش برویم.

پرسش های استادان حقوق و روابط بین الملل و پاسخ های محمدجواد ظریف

مشروح پرسش و پاسخ های استادان با تیم مذاکره کننده هسته ای را می خوانیم:

فواد ایزدی : شما می دانید که آقای اوباما 18 ماه دیگر رییس جمهوری آمریکا نخواهند بود . برآوردی که خیلی از دوستان داخل کشور دارند این است که در این 18 ماه ما مشکلی از طرف آمریکا نخواهیم داشت اما همانطور که می دانید این توافق مخالفین جدی دارد و اکثر کاندیداهای ریاست جمهوری در آمریکا اعلام کردند که در اولین یا دومین روز ریاست جمهوریشان این توافق را می خواهند لغو کنند. این سوال را از آقای کری هفته پیش در کمیسیون روابط خارجی کمیسیون مجلس نمایندگان پرسیدند که آیا رییس جمهور بعدی ملزم به اجرای این توافق است؟ جواب آقای کری منفی بود که نه، ملزم نیست. البته گفت که توافق خیلی خوبی است و چرا نباید اجرا کند.
یک نکته ای هم آقای کری در 20 اسفند پارسال داشتند گفته بودند این توافقی که ما با ایران خواهیم داشت لیگالی بایندینگ نیست. از نظر حقوقی الزام آور نیست. این صحبت را که از آقای کری شنیدیم، آن مصاحبه ای که حضرتعالی با مجله صدا داشتید که قرار است قطعنامه جدیدی تصویب شود و نه تنها دولت های فعلی را ملزم به اجرا بکند، دولت های بعدی 1+5 را هم ملزم به اجرا بکند و ما این تفسیر را کردیم که در حقیقت جواب آقای کری را دادید. منتها اتفاقی که در روز تصویب قطعنامه افتاد این بود که معلوم شد ایران اولین کشوری است که قرار است قطعنامه را اجرا نکند. از این جهت به نظر می رسد آن کارکرد قطعنامه دیگر خیلی برای ما وجود ندارد.
سوال این است که جایگزین آن قطعنامه آیا ما مکانیسم دیگری داریم که الزام حقوقی ایجاد کند برای طرف مقابل؛ برای انجام تعهدات خود. همانطور که می دانید ما زمانی متوجه می شویم که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نمی کند که ما به همه تعهدات عمل کردیم و آژانس آمده راستی آزمایی کرده است. آیا زمانی که طرف مقابل باید این کار را انجام دهد، مکانیسم حقوقی وجود دارد؟ این سوال اول است.
سوال دوم، می دانید برای اولین بار در برجام و در قطعنامه، جمهوری اسلامی ایران پذیرفته اقلامی که استفاده مضاعف دارد اگر بخواهد بخرد، آن کانال تایید باید خرید را تایید کند و بعد آدرس، ایمیل و تلفن این مباحث باید داده شود. ما باید اجازه بگیریم و بعد محل استفاده را بگوییم، آژانس براساس برجام حق راستی آزمایی دارد و کشور تولید کننده هم راستی آزمایی را بدهد. به نظر می رسد ما قبلا بحث بازرسی از سایت هسته ای را داشتیم. بعد، بحث بازرسی از سایت های نظامی مطرح شد و حالا بازرسی از دانشگاه ها مطرح می شود چون برخی از این اقلام در دانشگاه ها استفاده می شود؛ آیا این تفسیر، تفسیر درستی است یا نتیجه دلواپسی های بی مورد است این را اشاره بفرمایید.
یک نکته هم در بحث موشکی است که در برجام هم نه تنها در قطعنامه بحث موشک های بالستیک را در برجام هم داریم، اندکس 2، پیوست 2، ماده 1.9، بحث بالستیک را دارد و بحث تسلیحات را دارد و افرادی که در این حوزه کار می کنند را مستثنی کرده از مواردی که مرتبط با مباحث موشکی و بالستیک است. زحماتی که شما در ابتدای راه کشیدید در توافق ژنو قرار بود در انتهای راه ، ایران محدودیت های هسته ای بپذیرد و بعد همه تحریم ها لغو شود؛ الان که به انتهای راه رسیدیم متوجه شدیم بعضی تحریم ها تعلیق می شود، بعضی ها شاید ؛ بعد از راستی آزمایی آژانس، 200 تحریم جدید را پذیرفتیم. بحث محدودیت هسته ای هم فراتر رفته. این نکته ای که آقای کری در کنفرانس خبری گفتند که بر اساس 1929 ما باید تمام این تحریم های تسلیحاتی و موشکی را لغو می کردیم و بعد این را به عنوان یکی از دستاوردهای خود عنوان کردند که توانستند پنج سال نگه دارند، این را هم توضیح دهید.

ظریف: در مورد الزام حقوقی طرف مقابل برای انجام تعهدات، ما یک توافق چندجانبه به اسم برجام داریم که این توافق توسط شورای امنیت تایید شده. این توافق ما و طرف مقابل است. آقای کری هم در جلسه عمومی این حرف را زده که این قرارداد نیست. طبیعی است قرارداد نیست. طبق قطعنامه غیر فصل 7 ملل متحد است، قطعنامه ماده 25 است، اما بحث، بحث دیگری است.
بحث ما همانی است که گفتم مبنای مقبولیتی بین المللی است. مقایسه ای که من کردم چرا تحریم های آمریکا در دهه 90 که در اوج قدرت سیاسی و نظامی بود علیه ایران انجام نمی شد و امروز اعمال می شود؟ به خاطر این که اینها بار شده بر یک مبنای مقبولیتی بین المللی ، بر اساس امنیتی سازی ایران ، بر اساس ایران هراسی .حالا شما فرض کنید 18 ماه به فرموده شما - من اینقدر که شما مطمئن هستید به هیچ کس در آمریکا اطمینان ندارم - ولی معتقدم چاره ای ندارد نه این که علاقه باشد . آقای اوباما گفت که اگر دست من بود نمی گذاشتم یک پیچ و مهره از برنامه هسته ای ایران باقی بماند اما چاره ندارم لذا می پذیرم .
لذا در دوران کنونی 18 ماه اینها اجرا شود این ساختمان تحریم که اینها اجرا کنند، این ساختمان به هم می ریزد .اکنون آمریکا کاری که براساس قطعنامه شورای امنیت کرده و توانسته بود حمایت بگیرد؛ در طی 10 سال می خواهد به سرعت با مخالفت، قطعنامه شورای امنیت بگیرد . در دهه 90 قطعنامه ای وجود نداشت چون آمریکا حرفش علیرغم قدرت است و هیچ مبنای مقبولیتی یا مشروعیتی نداشت و هیچ کس اجرا نکرد. نزدیک ترین متحدین آمریکا اجرا نکردند، الان رییس جمهوری بعدی می خواهد تحریم ها را با یک امضا برگرداند. خوب برگرداند. چه کسی در دنیا اجرا می کند؟ این آمریکا قدرتمند تر از آمریکا دهه 90 نیست. آمریکا نیازمند قطعنامه شورای امنیت بود، برای همین این قطعنامه اینقدر برایش حیاتی است . بله برای امریکا الزام آور نیست . الزام آور بودن حقوق بین المللی را هم خودش نقض می کند. چی مانع می شود؟
واقعیت این است که انتهای قضیه حقوق بین الملل اجرا می شود. موارد نقض حقوق بین الملل نسبت به موارد اجرایش نادر است وگرنه نقض نمی شد. اتفاقا در حقوق بین الملل این مبنا را داریم که هر نقض حقوق بین الملل بذر یک قاعده جدید بین الملل را می کارد. بعد از این که تعداد زیادی نقض شد خودش قاعده می شود. حقوق بین الملل همین است .
فرمودید اقلام دوگانه؛ ببینید اقلام دوگانه فروشش به ایران ممنوع بوده. الان ما توافق کردیم از یک مکانیزمی بگیریم که این مکانیزم قرار است تسهیل کننده فروش این اقلام باشد. ضمن این که در برجام اقلام دوگانه برای مصارف غیرنظامی است یعنی برای مصارف نظامی استثنا شده، یعنی آنجا روش خود را دارد؛ همان روشی که در گذشته داشته . ما برای این مورد با تمام صنایعمان مشورت کردیم، با سازمان انرژی اتمی مشورت کردیم، مشکلی برای دوستان ما ایجاد نمی کند.
براین اساس ما تصمیم گرفتیم . اتفاقا این از بحث های سخت ما بود . ساعت ها دوستان ما آقای عراقچی، روانچی و بعیدی نژاد با اصحاب صنعت ما، با سازمان و جاهای دیگر صحبت کردند. آن یک موردی که نگرانی داشتیم بحث نظامی بود .
یک بار آقای کری به من گفت چرا این قدر نظامی، نظامی می گویی که گفتم معلوم است چون حوزه امنیت ملی ما است؛ شما مگر غیر از این می گویید؟ داشتند این طور تلقی می کردند که نظامی ها در کشور ما حکومت می کنند که گفتم اصلا این طوری نیست. ضمن این که اگر کسی به نظامیان ما توهین کند به کسانی توهین کرده که این کشور را در مقابل تجاوزی که شما همگی در مقابل آن سکوت کرده بودید در مقابل آن تجاوز، حفظ کردند. هیچ کشوری نمی آید امنیت ملی خود را در مقابل اینها قرار دهد. لذا حذف شد. نظامی جزو آن نیست ولی سایر موارد، دوستان صنعتی ما به ما می گویند کار ما را راحت کردید، ما هم تخصصی نداریم . تخصصمان در همان حدی است که دوستان صنعتی ما می گویند.
فرمودید در برجام پیوست 2، پیوست 2 راجع به چیست؟ راجع به رفع تحریم ها است . آنجایی که شما اشاره می کنید راجع به طراحی های موشکی است . اگر اشاره می کند به طراحی های موشکی که برخی ها می ماند و برخی ها هم در یک مدت دیگری می رود ، آن طراحی ( دزیگنیشن ) است و تحریم نیست .آنها مواردی است که در گذشته بوده است.
بیش از هزار اسم را ما از لیست دزیگنیشن ها خارج کردیم یعنی این طور نیست که انگار وضعیت عادی کشور داشته و بعد خراب شده. اینها بوده، ما اینها را از لیست دزیگنیشن ها خارج کردیم. خدا شاهد است که شب آخر من توانستم 11 اسم خارج کنم. لحظه آخر یعنی اینها دانه دانه با چنگ و دندان بوده است. 10 سال برای اینها تلاش کردم.
آمریکا سه بار خیز برداشت ایران را ببرد شورای امنیت ، یعنی تحت تحریم شورای امنیت.
یک بار زمان لانه جاسوسی قطعنامه اول را داد ، خواست قطعنامه دوم را بدهد که ایران را تحت تحریم فصل 7 ببرد ولی شوروی آن زمان مانع شد.
دوم در سال 1988 یعنی در سال 1987 قطعنامه 598 که اولین قطعنامه فصل 7 منشوری بود در مورد جنگ ایران و عراق تصویب شد. از جولای 87 تا فوریه 88 مذاکره شد . فوریه 88، پنج عضو دایم توافق کردند که قطعنامه دوم را علیه ایران صادر کنند با فشار آمریکا . بحمدالله با نظر حضرت امام (ره) اقدامی شد . نامه ای نوشته شد که پذیرش طرح اجرایی به مثابه پذیرش قطعنامه 598 است.
با این کار تیر دوم آمریکا برای بردن ایران تحت تحریم های فصل هفتی به سنگ خورد .
سومین بار در سال 2004 آقای بولتون آن زمان نماینده دایم آمریکا در سازمان ملل بود. کاغذی را بین اعضای شورای امنیت پخش کرد که موضوع هسته ای ایران فقط باید در شورای امنیت بیاید. آژانس عرضه رسیدگی به موضوع هسته ای ایران را ندارد. یک کاغذ دو صفحه ای است که من همه اینها را دارم؛ هم آن قطعنامه 598 و هم نامه آقای بولتون را.
سرمایه ای که ما داشتیم، مقاومتمان بود. سرمایه آمریکا ، تحریم های شورای امنیت بود که می توانست با مقبولیت آن، تحریم های خود را بار کند . بنابراین موشکی و همه تحریم ها را در این قالب ببینید.
فرمودید انتهای راه ، تحریم ها تعلیق می شوند، قطعا این طور نیست علتی که شما می گویید تعلیق می شوند این است که اسنپ بک را در نظر می گیرید. می گویید توان بازگشت، ما هم توان بازگشت داریم . اگر شما می گویید او یک شب می تواند بازگشت انجام دهد ما هم یک شب می توانیم بازگشت انجام دهیم ولی اگر می گویید اثر بازگشت او یک شب صورت می گیرد من به شما می گویم اثر بازگشت ما سریع تر از او است به خاطر این که بازگشت ما با یکسری پیچ و مهره است ضمن این که ما داریم برنامه تحقیق و توسعه مان را پیش می بریم با بالاترین سانتریفیوژ .
دوستان تا روز آخر لوزان یعنی تا روزهای آخر فشار روی تحقیق و توسعه بود، یعنی موضع اروپایی ها روی این بود که تحقیق و توسعه فقط روی IR1 که آقای عراقچی به آنها گفت ما را مسخره کردید. ما IR1 را می خواهیم از رده خارج کنیم. تحقیق و توسعه چی روی آن انجام دهیم ؟ما الان روی IR8 می توانیم تحقیق و توسعه انجام دهیم.
لذا بازگشت پذیری ما با چند تا پیچ و مهره است ولی بازگشت پذیری آنها مخصوصا اگر بر اساس بهانه جویی باشد این طور نیست.
ببنید دوستان من یقین دارم که جمهوری اسلامی نقض عهد نخواهد کرد کما این که تا کنون نکرده لذا اگر بخواهد بازگشت پذیری کند برای یک تخلف ما نیست، البته باید حواسمان به توطئه های معاندینمان باشد مثل کارین ای . من کارین ای را برای این گفتم که حواسمان باید جمع باشد. نیایند برای ما برنامه ریزی کنند، باید هوشیار باشیم .اما ما که قرار نداریم نقض عهد کنیم. او می خواهد برود با بهانه برنامه را برگرداند .شما یقین بدانید سالها طول می کشد. این میزان از علاقه ای که به برنامه هسته ای و اقتصاد ایران است که طرف گفته بود بعد از مریخ بهترین جا برای سرمایه گذاری ایران است .
فردا انشاء الله یک هیات ایتالیایی با تمام روسای شرکت های بزرگ ایتالیایی می آیند ما ذوق زده نیستیم. این مردم اینقدر بزرگ هستند ، اینقدر توانمندند که آنها می آیند سراغ ما. ولی این امکان هست.
نکته ای بگویم که دوستان خیال نکنند ضمانت توافق است. یعنی ما باید روابط اقتصادی مان آنچنان به هم تنیده باشد که صرف نکند برای کسی که زیر توافق بزند.
باید قبول کنیم که این ارتباطات ایجاد شود به خاطر این که این ارتباطات خود ضامن توافق است. هم ضامن اجرای ما است هم ضامن اجرای طرف مقابل.
لذا تعلیق نیست اما این که شما فرمودید در توافق ژنو قرار بود که همه تحریم ها لغو شود الان هم تحریم ها لغو می شود، اولا که همه تحریم ها لغو می شود و هیچ تحریمی وجود ندارد، محدودیت وجود دارد. شما تا الان ممنوع بود مثل فروش هواپیما ؛ الان باید با مجوز شورای امنیت باشد . به این تحریم نمی گویند. بله ما دوست نداشتیم همین هم باشد. همین استدلالی که کری می کند از من شنیده و بی انصافی می کند
الان همه تحریم ها برداشته می شود . ضمن این که ظرف 10 سال شورای امنیت پرونده ایران را می بندد.
اینها نکات عظیمی است، بعد آقای کاتر می گوید ایرانیها چیزی آنجا گذاشتند که ما هیچ وقت نتوانیم از این اسنپ بک استفاده کنیم راست هم می گوید چون با هدف گذاشتیم اولا این توافق متوازن است چون ما می خواهیم، ما چرا خودمان را متعهد کنیم ما باید این اجازه را داشته باشیم اگر طرف مقابل نقض کرد باید بداند که ایران خارج می شود و دیگر تعهداتش را اجرا نمی کند حتی در بیانیه مان گفتیم اگر طرف مقابل نقض کند ما حتی راجع به همکاری مان با آژانس تجدیدنظر می کنیم، اینها حرف های بزرگی است الحمدالله و خدا را شکر که به برکت مقاومت این مردم ما این جرات را پیدا کردیم که این حرف ها را بزنیم. من در خودم این جرات ها را نمی دیدم؛ بینی و بین الله نمی دیدم، آنچه که واقعا من احساس می کنم، بچه ها همه می دانند ما در لحظه لحظه مذاکره احساس می کردیم و ما رایت اذا رایت، یعنی من با اعتقاد این را به شما می گویم کسانی که من را می شناسند می دانند من شعار بلد نیستم بگویم، این که چنین چیزی انتهای قطعنامه آمده لذا بله ما هم اعتقاد داشتیم باید تحریم های نظامی، تحریم های تسلیحاتی برداشته شود معتقدیم که برداشته شد در حدی که نظر ما را تامین کند. خطوط قرمز کاملا در این حوزه رعایت شده است قبلا هم گفتیم اما در این حوزه که تحریم ها بالاخره با یک فاصله ای برداشته می شود همه فکر می کردند خواست اول غربی ها این بود که بعد از 15 سال بعد از این که تازه تخفیف داده بودند و 2010 می گفتند یعنی 30 سال تا روز آخر آن دعوایی که معروف شد که تهدید نکنید ایرانی را سر همین بود که بعد از 15 سال می خواستند بردارند تازه به چه شرطی، به شرطی که آژانس بیاید گزارش بدهد که ایران تمام برنامه هایش صلح آمیز است کاری که برای برخی کشورها سه یا چهار سال و در آفریقای جنوبی 17 سال طول کشید، می گفتند این دو شرط باید باشد و اکنون 10 سال بدون شرط.، خدا را گواه می گیرم که اگر آقای روحانی در مصاحبه تلویزیونی گفتند ما توقع این را نداشتیم، واقعا من شخصا توقع این را نداشتم که بدون هیچ شرطی حتی نگفته شود به شرطی که آژانس نگوید.
کسی اشتباه برداشت نکند که ما نیاز به آن گزارش داریم؛ کار ما در این 5 سال و 8 سال و 10 سال ما بدون توجه به این که چه گزارشی آژانس بدهد انجام خواهد شد. اگر آژانس گزارش داد که هیچ فعالیت اعلام نشده ای در ایران وجود ندارد که تا حالا برای 40 کشور این گزارش را داده آن وقت ما می توانیم زودتر اقدام کنیم.
نکته دیگری را هم بگویم آن اقداماتی را آژانس باید تایید کند که ما اول انجام می دهیم. اقداماتی است که اتفاقا هزینه تبلیغاتی آن را تقبل کردیم ولی لیستش کردیم. می خواهیم امکان قضاوت را هم بگیریم . باید ببیند که ما یک سانتریفیوژ داریم یا پنج هزار، می شمارد، تمام شد تیک. آقای روحانی که فرمودند تیک می خورد همین است، یعنی همه این ملاحظات انجام شده است. باز هم می گویم توافق است بده بستان است یک مقداری دادیم و یک مقداری هم گرفتیم یعنی همان بازگشت پذیری.غربی ها می خواستند این تحریم ها را 6 ماه - 6 ماه در شورای امنیت تعلیق کنند یعنی هر 6 ماه ما مجبور شویم برویم پشت در بایستیم .این خواست آنها بود و خواست ما لغو. در برابر این ما یک امکان بازگشت پذیری را گذاشتیم ولی طوری تعریف کردیم که خودمان هم استفاده کنیم . جوری تعریف کردیم که طرف مقابل نتواند به عنوان بهانه دست بگیرد . این ذات مذاکره است. شما ممکن است دوست نداشته باشید، دوستان می دانند که این مذاکره برای من هم خیلی سخت بود؛ برای آقای روحانی هم سخت بود اما ذات مذاکره است توانستیم آن چیزی را بگیریم که به نظر ما الان اطمینان کافی و هم معذور امنیتی ایجاد می کند.
راستی آزمایی اقلام دو منظوره را به آژانس ندادیم. می خواستند به آژانس بدهیم ندادیم . الان راستی آزمایی است . از 30 سال پیش تاکنون اقلام دو منظوره که شما می خواهید بخرید شرکتی که می خواهد بفروشد خودش صادر می کند همه صنعتی ها این را می دانند.آن کشور به شرطی می تواند به ایران اقلام دو منظوره بفروشد که این حق را داشته باشد که ببیند کجا استفاده می شود همان کشور نه آژانس، آژانس اقلام دو منظوره را فقط در حوزه هسته ای اجازه تایید دارد نه در حوزه صنعت.


عراقچی: اقلام دو منظوره اقلامی هستند که هم برای نظامی هسته ای کاربرد دارند و هم برای مصارف دیگر نظامی متعارف یا صنایع صلح آمیز، صنایع نفت، پتروشیمی و غیره. اینها لیستی حدود 200 صفحه است. علت هم این است که به صورت ریز همه این اقلام آمده ؛ از پیچ و مهره ها تا همه ابزارها، همه چیزهایی است که سابقا طبق قطعنامه های گذشته فروشش به ما کاملا ممنوع بوده است و طبق این قطعنامه جدید اگر بخواهیم این اقلام را بخریم یا کشور و شرکتی که بخواهد به ما بفروشد از کمیسیون مشترک اجازه می گیرد. کمیسیون مشترک که ما عضو آن هستیم مجوز می دهد. سه دسته هستند یا ما این اقلام را برای صنایع هسته ای خود می خواهیم که در این صورت آژانس می آید راستی آزمایی می کند ببینید که آیا اینها سرجایش استفاده شده یا نه در تاسیسات هسته ای یا برای صنایع صلح آمیز غیرهسته ای ، صنایع نفت، پتروشیمی. همان شرکتی که فروخته وقتی که نصب کرد عکس و فیلم می گیرد که یعنی من این را در چاه شماره فلان نصب کردم ، این هم عکس و سندش و امضا می کند و تحویل کمیسیون مشترک می دهد که مشخص شود که این کار شده است.
دسته سوم مربوط به اقلامی است که کاربرد نظامی برای ما دارد که این اصلا به کل مستثنی است و ما همان روالی که سابق، نظامیان ما داشتند ادامه خواهند داد و از این کانال رد نخواهد شد بنابراین هیچ جای نگرانی ندارد و حتی تسهیل می شود این اقلامی که اقلام حساس بین المللی هستند همه دنیا روی آن حساس هستند که ممکن است در سلاح های هسته ای به کار برده شود اینها با یک روال معقولی انجام می شود و مشکلی نیست.

خرازی: من یک نکته ای را راجع به سوال اول دکتر ایزدی بگویم که نگرانی که در دولت آینده آمریکا چه خواهد شد؟ فکر می کنم جواب این است که چرا اصلا اوباما حاضر شد چنین مذاکراتی را با ما انجام دهد. این به دلیل موقعیت، مقاومت، ثبات و نفوذ ایران در این منطقه بسیار حساس بود که آمریکایی ها بالاخره حاضر شدند از غرور خود بکاهند و آمادگی داشته باشند با ما سر میز مذاکره بنشینند و بالاخره به این توافق برسند.
همین کسانی که حاضر نبودند ما یک سانتریفیوژ داشته باشیم .از این پس بستگی به این دارد که ما چگونه عمل کنیم، مقاومت خود را حفظ کنیم، نفوذ خودمان را در منطقه گسترش دهیم، وحدت ملی خود را حفظ کنیم تا فضایی که باعث شده که آمریکایی ها تن به مذاکره دهند همچنان حفظ و تقویت شود. این بسیار حساس است، ما از شما استمداد می خواهیم که برای ترسیم این مسیر آینده از حالا به بعد چگونه باید عمل کرد که این قدرت جمهوری اسلامی ایران همچنان حفظ شود.
نکته دوم اینکه شعارهای تبلیغاتی که در دوران انتخابات آمریکایی ها می دادند خیلی الزام آور نبوده و به این معنا نیست که الزاما بعدا آن را اجرا کنند نمونه هایش زیاد است همین آقای اوباما وقتی سرکار آمد، قول های بسیاری داد، سر گوآنتانامو قول داد و عمل نکرد . وقتی که انتخاب شدند و بر مصدر قدرت رفتند، توجیهاتی می کنند و عملا آن شعارها عمل نمی شود .بنابراین اگر الان هم چنین شعارهایی در حزب جمهوریخواه داده می شود در آمریکا که اگر ما بیاییم چه می کنیم اینها شعارهای انتخاباتی و برای راضی کردن متحدانشان از جمله رژیم اشغالگر قدس است. بنابراین در عمل بایستی دید که چه کار می توانند انجام دهند.
برداشت من این است که حتی اگر دولت جمهوریخواه هم سرکار بیاید چاره ای جز ادامه این توافق نامه ندارد و این بستگی به موقعیت ما همچنان در منطقه دارد که همچنان قدرتمند بمانیم، وحدت خود را حفظ کنیم و نفوذ خودمان را در منطقه گسترش دهیم تا چاره ای نداشته باشند مگر این که با ایران کنار بیایند.

روانچی: این که فرمودید چاره ای ندارند، به نظر من هم قطعا همینطور است و دلیلی که باعث شد اوباما وارد مذاکره شود این دلیل قطعا وقتی تحریم ها از بین برود و رییس جمهور دیگری بخواهد بدون بهانه و دلیل تحریم ها را برگرداند قطعا شرایطش بدتر خواهد بود .ولی ما فرض بگیریم بر این که این کار را می کند. ما در طول مذاکرات اصل را بر حسن نیت طرف مقابل که نگذاشتیم و خودمان را برای بدترین حالت آماده کرده بودیم.
اگر شخصی مثل برخی از روسای جمهور قبلی آمریکا بخواهند تا انتهای خط بروند و کارهایی که عقل می گوید نکنید انجام دهند و اگر با چنین پدیده ای روبه رو شدیم چه کنیم و ما برای همین هم در توافق در بحث بازگشت پذیری دیده شده که فرض کنیم رییس جمهور دیگری بیاید و بخواهد تحریم ها را برگرداند .در آن صورت ما هم برمی گردیم به کارمان . اتفاقا در بحث برگشت پذیری نکته ای که باید توجه شود این است که ما طرف مقابلمان را تهدید کردیم که اگر شما تحریمت را برگردانی ما از تعهداتمان خارج خواهیم شد ؛ اما او حتی این تهدید را هم نکرده یعنی وقتی ما می گوییم که اگر از تعهداتمان برویم بیرون او سکوت می کند .
من براساس متنی که در خود برجام است می گویم نه متنی در قطعنامه وجود دارد چون بیشتر به متنی که در قطعنامه وجود دارد و بیشتر دوستان به این اشاره دارند در حالی که در خود متن استتپ بک در توافق آنجاست که اتفاقا متن را با این شروع می کند اگر ایران قانع نشد برای این که حقش ضایع شده می تواند از تعهدش خارج شود. وقتی می گوید ایران از تعهد خود خارج شود طرف مقابل ما تهدیدی نمی کند در ممتن استپ بک در حالی که وقتی به بحث ما می رسد اگر آنها بخواهند برگردند به تحریم های خود آنجاست که اشاره دارد ایران هم از تعهدات خود خارج خواهد شد یعنی به طور خلاصه یعنی اگر کسی پیدا شود در آمریکا بعد از 18 ماه یا زودتر یا دیرتر بخواهد به تعهدات خود عمل نکند می شود خلاف حقوق بین الملل و این خلاف تعهد بین المللی است براساس قطعنامه ای که تصویب شده و راه برای ما هم باز خواهد بود یعنی این طور نیست که ما الان بخواهیم خدا خدا کنیم که کسی نیاید تحریم هایش را برنگرداند علیه ما خوب اگر برگشت ما هم برمی گردیم سراغ کار خودمان و این را در مذاکرات مدنظرمان بوده.


اسدالله نوری استاد دانشگاه: بیش از هر چیز آقای دکتر می خواهم به شما دست مریزاد و تبریک بگویم و این موفقیت را به ملت ایران تبریک عرض کنم من به یاد می آورم به عنوان یک طلبه حقوق بین الملل که یک مقدار تاریخچه دو جنگ جهانی را مطالعه کرده ام، ما در جنگ اول تحت اشغال دولتهای متخاصم بودیم و مردم ما سالها مرارت های بسیار تحمل کردند، ولی هیات ایرانی که به ورسای رفت برای اعاده حقوق ملت ما متاسفانه اصلا به بازی گرفته نشد چرا؟ برای این که آن موقع مردم ما، این قدرت و تشکل را نداشتند ولی برای بار اول شاید در تاریخ ملل متحد می بینیم که تنها ابرقدرت موجود در دنیا، مجبور می شود تحت قطعنامه سازمان ملل، از مخالفت های احتمالی با این توافقی که صورت می گیرد ممانعت به وجود آورد. آن مطلبی که آقای کری گفته که این توافق الزام آور نیست، من به عنوان یک طلبه بین الملل عرض می کنم نخیر این جمله صحیح نیست، طبق حقوق بین الملل عمومی این توافق که شما با قدرت های غربی، آمریکا و اتحادیه اروپا انجام دادید، یک تعهد بین المللی است و از تمام مزایای یک تعهد بین المللی برخوردار است. البته برخی تصمیم می گیرند گاهی اوقات چه در حقوق داخلی و چه در حقوق بین المللی زیر صریح ترین تعهدات خود بزنند عواقب آن را هم لابد تحمل می کنند. می خواهم یادآوری کنم در اولین توافقی که ما با آمریکایی ها در بیانیه الجزایر داشتیم وقتی که دولت کارتر رفت و دولت ریگان سر کار آمد، ریگان هیچ چیز از حیث مهاجم بودن از بوش پسر یا پدر کم نداشت حتی مساله دیورس را مطرح کردند که ایالات متحده در یک حالت اضطرار تن به این بیانیه ها داده و یک مقدار دستور کارشان این بود که چگونه می توانند زیر این بیانیه ها بزنند و خارج شوند. دیدند که نمی توانند و لطمه بسیار عظیمی به حیثیت بین المللی آمریکا وارد می شود سعی کردند با دستور اجرایی که آقای ریمن صادر کرد مقداری از آن دستورات اجرایی کارتر فاصله بگیرند و تعهدات خودشان را از محتوا یک مقدار خالی کنند. این اتفاق ممکن است بیفتد ولی هزینه بسیار سنگینی برای آمریکا دارد. هیچ رییس جمهور عاقلی نمی آید حیثیت دولت آمریکا را در این رابطه به خطر بیندازد برای این که آمریکایی ها بسیار با دنیا ارتباط دارند و نیاز دارند از طریق مذاکره در بدو امر اختلافاتشان را حل و فصل کنند بنابراین عرض می کنم که ممکن است یک ایراد حقوقی داشته باشم و این به این معنا نیست که من از این توافق ناراحتم. در وهله نخست به عنوان یک شهروند و سپس به عنوان یک طلبه حقوق بین الملل این توافق را در حال حاضر به حال ملت مفید می دانم اما نکته حقوقی که داشتم این است که وقتی قطعنامه 2231 را نگاه می کنم می گوید آن 6 قطعنامه معروف شورای امنیت terminate می شود؛ حرف بسیار جالب و خوشحال کننده است اما از ماده 12، 14، 15، 21، 22 و 23 را می خواند استنباط من این است علیرغم آن گفته اول که قطعنامه ها terminate می شود اما تمام مندرجات قطعنامه های شش گانه محفوظ هستند چون می گوید باید مجوز بگیرد. آیا این استنباط من درست است؟ اگر درست است تا چه حد می توانیم آن را محدود کنیم؟ آن زنده ماندن بخشی از مقررات هر شش قطعنامه را به ویژه با توجه به بندهای 22 و 23 قطعنامه 2231.
ظریف: دو مورد را در قطعنامه 2231 از هم تفکیک کنیم. نخست آن موارد که به عنوان اکسپشن آورده است. این موارد که همه آنها را تحت ماده 41 تصویب کرده است مواردی است که از روز تصویب قطعنامه تا روز اجرایی شدن ساری و جاری است. دلیل این که این موارد را آورده است؛ این است بندی که قطعنامه قبلی را ترمینیت می کند و اگر اشتباه نکنم بند 12 است، می گوید که چه زمانی قطعنامه قبلی ترمینیت می شود. روزی که آژانس گزارش دهد که ایران اقدامات خود را انجام داده است لذا تا آن زمان ما باید یک رشته اقداماتی انجام دهیم که مستلزم نقض قطعنامه های گذشته است.
یعنی چین حتی خود آمریکا و اعضای 1+5 با ما برای بازسازی اراک قرارداد ببندند. بازسازی اراک نقض قطعنامه های قبلی است. از 1696 به بعد. این یک اکسپشن است که به ما داده است، دومین اکسپشن مربوط به این است اگر روسیه بخواهد به ما اورانیوم طبیعی بفروشد و یا اورانیوم غنی شده ما را بخرد، این ممنوع است. این هم هنوز قبل از لغو اتفاق می افتد به خاطر این که باید این اقدامات را در فاصله اجرایی شدن انجام دهیم. یعنی ما باید اورانیوم خود را یا رقیق کرده یا بفروشیم، در مقابل آن اورانیوم بخریم. این کار که باید قبل از اجرایی شدن قطعنامه اتفاق بیفتد خود نوعی نقض است لذا یک اکسپشن این مورد را ایجاد کرده است.
یک اکسپشن دیگر مربوط به فردو است. در صورتی که هر اتفاقی هم بیفتد این اکسپشن ها حاکم است.
اتفاق دیگر این است بر اساس روش بازگشت پذیری ، امکان بازگشت قطعنامه ها بعد از سپری شدن یک پروسه وجود دارد. اگر برگشت این اکسپشن ها سر جای خود باقی می ماند. یعنی کسی که اراک را شروع کرده مجبور نیست آن را متوقف کند. اینها اکسپشن است.
یک نکته دیگر ریترواکتیو است که شما به آن اشاره کردید. چینی ها آن را اضافه کرده اند. فرض کنید 4-5 سال دیگر یا به هر دلیل دیگر قطعنامه ها بازگشت پیدا کرد، در این فاصله شرکت ها آمده و با ایران توافق کرده و قرارداد بسته اند. این قرارداد در حال اجراست. می گوید بازگشت قطعنامه ها مانع اجرای قراردادهای موجود نمی شود. اگر این نبود اکنون شرکت ها می گفتند این قطعنامه ها ممکن است زمانی بازگردد، ما چه کار باید انجام دهیم؟ این هم تضمین شده است . این مورد را چینی ها پیشنهاد کردند و ما هم استفاده کردیم. یکی از مواردی که شما احساس زنده بودن می کنید همین مورد است.
ولی اگر فرض هم کنیم که برگشت عطف به ماسبق نمی شود؛ یعنی توافق هایی که از اکنون تا آن زمان انجام شود سر جای خود باقی می ماند و هیچکس نمی تواند مانع آن شود. لذا چندین مورد وجود دارد که حتی اگر بازگشت، آن موارد اجرا می شود مانند بازسازی اراک. اگر تحریم ها برگشت، این گونه نیست که اراک ساخته نشود بلکه این کار طبق توافق ادامه می یابد.
مورد دوم خرید و فروش اورانیوم است. این مورد نیز مجاز است. موردی دیگر فردو است که می خواهیم در آن ایزوتوپ پایدار بسازیم. از هم اکنون هر کشوری بخواهد از ما اورانیوم بخرد، حق دارد و اگر هم بخواهد اورانیوم در برابر اورانیومی که از ما می خرد، بفروشد نیز حق دارد.
ایران 35 سال از خرید اورانیوم محروم بوده است. کل اورانیومی که ما داشتیم 550 تن بود که زمان قبل از انقلاب خریداری کرده بودیم. بعد از انقلاب کسی حتی یک کیلو اورانیوم نیز به ما نفروخت؛ این بزرگ ترین محدودیت در برابر صنایع هسته ای ما برداشته شد. حالا بحثی نمی کنیم در مورد هواپیمایی که یکی از ظالمانه ترین تحریم هایی که علیه مردم و از 35 سال پیش بود که اکنون آزاد شد. از ابتدای انقلاب فروش هواپیما را به ایران ممنوع کردند ولی الان فروش هواپیما به ایران آزاد شد. اینها بیشتر به نفع ماست. به نفع بنگاه های تجاری که می خواهند اقدام بکنند هم هست. این که شما می گویید کاملا درست است. ما باید تمام در واقع ذکاوت ، دقت عمل کنیم که کسی بهانه ای برای نقض توافق پیدا نکند.

صادق زیباکلام: آقای دکتر خرازی می خواهم از شما قول بگیرم که تشریف بیاورید دانشکده علوم و سیاسی و به دانشجویان ما بگویید که دستاورد هسته ای چه بوده؟ حقیقتا من نمی توانم بگویم دستاورد ما چه بوده. نمی توانم بگویم 12 سال پیش میلیاردها دلار خرج کردیم که چی به دست آوردیم و در ازای آن چه چیز برای منافع ملی بوده است. سوالی که از من خواهد شد و شما باید جواب بدهید این است که خیلی از کشورهای دیگر هستند که همین کارهای ما را می کنند و کسی با آنها کاری ندارد. چرا همه بدبختی ها و مصیبت ها آمده سروقت ما. برزیل هم همین کارها را هم می کند. آرژانتین هم همین کارها را می کند. چرا کسی با آنها کاری ندارد و چرا انقدر حساسیت نسبت به ما ایجاد شده است. من پاسخ دارم ولی مایلم شما پاسخ بدهید. نکته دیگر که فکر می کنم آقای ظریف باید جوابگو باشد این است که آقای دکتر ظریف شرح ماوقع را می دهد که کشور را چگونه با موضوع هسته ای دیگران با 9 کشور را سرنگون کرده بودند. آنجایی که باید بگوید چه کسی ما را داخل این چاه انداخته بود، می گوید که شهدای هسته ای ما درود می فرستیم و می زند به صحرای کربلا.
آقای دکتر ظریف چه شد که در چاهی افتادیم که شما و همکارانتان با ممارست ما را بیرون کشیدید؟ این ملت سال 84 هم همین کارها را کرد و 94 هم همین کارها را انجام می دهد. چیزی در ملت عوض نشده بنابراین چه شد که ما در آن چاه غیبی که ما را از آن بیرون کشیدید؟.
خوشحال می شوم آقای دکتر خرازی شما بتوانید پاسخ بدهید که میلیاردها دلار برای بحث هسته ای هزینه شده دستاورد آن برای مملکت و کشور چه بوده است.

ظریف: خیلی کشورها برنامه هسته ای و خیلی ها بمب دارند ولی نفوذ و تاثیرگذاری ما در جامعه بین الملل بیشتر است . قبول دارم که ما فشار را تحمل کردیم قبول هم دارم که برخی فشارها بر اساس ندانم کاری به وجود آمد. این که چرا پرونده هسته ای ما این گونه شد برای این بود که دوستانی که کار دستشان بود فکر می کردند 1.2 درصدی که در آبعلی - در آبعلی در یک کارگاه کوچک 1.2 درصد غنی سازی کرده بودیم. اشتباها فکر می کردند که نباید این را گزارش بدهند. می گفتند باید تا 3.5 غنی سازی بکنیم، این کار قانونی است،
نیاز نیست تئوری نگران کننده ای درست کنیم. بر اثر اشتباه برداشت بود. کسی در این کشور به دنبال تولید بمب نبود و قرار بود غنی سازی را دنبال کنند . اتفاقا می گفتند چون به دنبال بمب نیستیم نباید نگران باشیم بعدا گزارش می دهیم.
بالاخره ما در این بازی قدرت توانسته ایم برای خود جایگاهی درست کنیم. این جایگاه هزینه دارد. اگر بخواهیم قدرت نفوذ را به کاهش آسیب پذیری تعریف کنیم ما افزایش نفوذ داشتیم کاهش آسیب پذیری هم بعدا انجام می گیرد. اینها حرف های پوپولیستی نیست و یا این که سر کلاس بخواهیم بگوییم. البته من حاضرم این حرف ها را سر کلاس هم بزنم.
از یک طرف ما توان تاثیرگذاری داریم. امروز هیچ موضوعی در خاورمیانه بدون حضور ایران قابل حل و فصل نیست. ممکن است عده ای با این نظر موافق نباشند ولی الزامی نداریم که بگوییم این نظرات پوپولیستی است. این یک دیدگاه است. معتقد است که قدرت از منشاءهای مختلفی برخوردار است. یکی از منشاءهای قدرت ، قدرت معنایی است. البته در حوزه های دیگر هم باید بهتر شویم. هر وقت اقتصاد کشور بهتر شود مردم راحت تر زندگی کنند مردم احساس امنیت بیشتر کنند همه اینها قدرت معنایی کشور را افزایش می دهد.
البته این که من می توانم در مقابل وزیرخارجه آمریکا ایستاده و حرفم را بگویم ، این قدرت است. این قدرت ملت ایران است. معتقدم این قدرت از این راه به دست آمده است که ما 12 سال به خاطر هسته ای مقاومت نکردیم. به خاطر عزت مان مقاومت کردیم . برای این مقاومت کردیم که کسی به ما نگویید این کار را انجام دهید و فلان کار را انجام ندهید. ممکن است بسیاری موافق برنامه هسته ای باشند یا نباشند. ممکن است وقتی هزینه و فایده آن را محاسبه کنیم بگوییم یک کیلو اورانیوم 20 درصد 14 هزار دلار قیمت دارد. آیا یک کیلو اورانیوم برای ما این قیمت تمام شده است؟ نه، خیلی بیشتر از این برای ما هزینه داشته است. اما ما توانستیم به دنیا بگوییم نمی توانید به ما زور بگویید. این بحث مهمی است. باید بین خودمان بنشینیم ، بحث کنیم و ببینیم چگونه مبانی قدرت جمهوری اسلامی ایران به ویژه در جهان در حال گذار که مبانی قدرت متنوع شده است زمینه برای حضور یک بازیگر مثل ما فراهم شده است. این بحث جدی و قابل جدل است.

خرازی: بنده یک نکته اضافه کنم که این یک تصمیم استراتژیک برای کشور بوده به این معنا که با چنین تصمیم خطیری توانستیم توانایی های خودمان را نشان بدهیم. ممکن است شما بفرمایید چرا نرفتید در صنعت اتومبیل سازی سرمایه گذاری کنید. خب اگر بهترین اتومبیل دنیا را هم ساخته بودیم موجب قدرت امروز ما نمی شد. ما یک تصمیم استراتژیک گرفتیم با سرمایه گذاری در یک مساله خطیری مثل هسته ای.
علاوه بر این که خود صنایع هسته ای کشور خیلی از صنایع دیگر را توسعه داده. تصور نکنید فقط هسته ای به معنای هسته ای توسعه پیدا کرده و مهندسین ما با کار در صنعت هسته ای، خیلی زیربناهای دیگر را هم توانستند توسعه بدهند که در جایگاه خود باارزش است و می تواند مفید واقع شود. این یک تصمیم استراتژیک بوده و اگر امروز سربلند هستیم و قدرت خودمان را در برابر بیگانگان به اثبات رساندیم ، تابع همین گونه تصمیم هاست.

دکتر دهقانی: توافق به نظر من دو ضمانت اجرا دارد. یک این که قدرت در کنار مولفه های حقوقی باید به عنوان ضمانت اجرا قرار بگیرد. ما باید ببینیم چه چیزی باعث شد اوباما با ایران به مذاکره بنشیند و سه عامل بسیار مهم بود. یک: نفوذ و قدرت منطقه ای. دوم: توان و 20 هزار سانتریفیوژ. سوم: چگونگی به کار گیری این دو برای امتیاز گرفتن برای کشور در قبال قدرت های بزرگ. به نظر می رسد در آینده هم حفظ این سه عامل کمک می کند که بتوانیم توافق را اجرایی کنیم. اما اگر نگاه واقع بینانه بخواهیم از بحث داشته باشیم؛ دو محور را باید توضیح داد. یک: ارزیابی واقع بینانه از شرایط پیش آمده که برخی از آنها را آقای دکتر زیباکلام ایراد کردند و برخی را سایر دوستان. بنابراین باید بدانیم در چه شرایطی قرار داشتیم که گزینه های ما را مشخص کرده که توضیح دادید که توانستیم به نحو بهینه از شرایط خود استفاده کنیم. دوم: ارزیابی داده ها و ستانده ها در توافقنامه است. به نظرم دو سطح درون متنی و فرامتنی امروز مطرح است و بیشتر منتقدین درون متنی به موضوع نگاه می کنند و بیشتر موافقین فرامتنی. به نظر می آید ارزیابی واقع بینانه لازمه آن توازن بین این دو سطح است که ببینیم واقعا از این دو سطح چه داده ها و ستانده هایی داشته ایم.
به نظر من موضوع سوم مطرح است تا بتوانیم تصمیم گیری کنیم آن این که فرصت ها و چالش های رد یا قبول مردم است. معتقدم قبل از مذاکرات اگر می خواستیم به همان رویه قبل ادامه دهیم شاید هزینه هایش بیشتر بود.

پایان پیام/