خبرگزاری شبستان: در حالی که حدود یک هفته از توافق هسته ای میان ایران و گروه پنج بعلاوه یک می گذرد گمانه زنی های متعددی از تاثیرات این توافق احتمالی در بین مراکز مرتبط با سیاست خارجی زده می شود.نکته مشترک این تحلیل ها ، نفع چین از توافق هسته ای است. ورود به بازار ایران ، تامین انرژی پکن توسط ایران و همکاری های منطقه ای از جمله منافع حاصله برای چین خواهد بود.
با توافق هسته ای و لغو تحریم ها ، همه قید و بندهای اقتصادی و مالی و بانکی از پیش پای دو کشور برداشته خواهد شد. ایران نیز به دنبال شرکای بین المللی خواهد بود تا بهره لازم را از توافق برای افزایش نفوذ دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه و فراتر از آن ببرد.مهمترین طرح اقتصادی چین برای افزایش قدرت اقتصادی خود طرح «یک کمربند، یک جاده» است که می خواهد زنجیره انرژی، زیرساخت و راه های دریایی را از شرق آسیا و از مسیر آسیای میانه و خاورمیانه به اروپا برساند.
ایران در چهارراه انرژی جهان و مسیر انتقال آن ( خلیج فارس و تنگه هرمز ) قرار دارد.این مسیر و منطقه همواره برای ایالات متحده وچین مهم بوده است.وجود اسرائیل در این منطقه بعنوان متحد درجه یک آمریکا و دیدگاه جمهوری اسلامی به اسرائیل بر شدت حساسیت منطقه افزوده است.همچنین موقعیت ایران در محل تلاقی این دو مسیر( کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب )، مشارکت این کشور را در طرح ضروری ساخته است. چین به سرمایه گذاری در بخش زیرساخت های ایران نیز علاقه دارد. چین متعهد شده است 52 میلیارد دلار در زیرساخت های ایران سرمایه گذاری کند. بخش عمده ای از این سرمایه گذاری روی بخش انرژی متمرکز خواهد شد. چین علاقه دارد که در بخش بالادستی صنایع انرژی ایران سرمایه گذاری کند و امنیت خود را در بخش انرژی افزایش دهد. ایران تنها کشوری است که موقعیت جغرافیایی اش اجازه می دهد خطوط انتقال انرژی چین به منطقه نفت خیز و گازخیز خلیج فارس برسند. در حال حاضر که چین بزرگترین وارد کننده نفت جهان است (و بخش اعظم آن را از خاورمیانه تحویل می گیرد)، رشد اقتصادی خیره کننده ای دارد. چین برای ادامه رشد اقتصادی خود نیاز به افزایش واردات نفت دارد. بر اساس اسناد و گزارش ها، کارشناسان معتقدند که چین در سال ٢٠١٥ میلادی از لحاظ واردات نفت خام از آمریکا که هم اکنون بزرگترین وارد کننده نفت خام جهان است، پیشی می گیرد. چین با رشد اقتصادی بیش از ٦ درصد در سال، یکی از بزرگترین وارد کنندگان نفت در جهان به شمار می رود. چین با در دست گرفتن رهبری اقتصاد جهان و به منظور حفظ این پیشرفت اقتصادی وابستگی بسیاری به نفت دارد، در نتیجه رشد واردات نفت این کشور آسیای شرقی، منجر به افزایش این حجم از تقاضا برای نفت در جهان شده است.چین در حوزه سرزمینی و آبی نیز با کشورهای همسایه بر سر تصاحب منافع نفت و گاز اختلافات متعدد دارد.لذا باید در ایران برای واردات انرژی سرمایه گذاری کند. اقتصادهای منطقه شرق آسیا با تاکید ویژه بر چین، سهم خود از تولید ناخالص جهانی را از ۷ درصد در سال ۱۹۹۲ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۳ رسانده اند. این در حالی است که همه مناطق جهان کاهش رشد داشته و به شدت با بحران اقتصادی درگیر هستند.برای حفظ این رشد اقتصادی ، چین باید منبع مطمئنی از انرژی داشته باشد ، و چه کشوری بهتر از ایران با کیلومترها مرز دریایی و آبی؟
در بعد امنیتی نیز باید گفت بعد از ریاست جمهوری اوبامای عملگرا در آمریکا و همزمانی ظهور قدرت فزاینده چین در شرق آسیا، مقامات آمریکا به این نتیجه رسیدند که در صورت اهمال در کنترل چین و مهار این کشور در آینده چین علی رغم تاکیدات مقامات چینی مبنی بر اینکه ظهور این ابر قدرت مسالمت آمیز است متحدان آمریکا در شرق آسیا را تحت فشار خواهد گذاشت. استدلال مقامات آمریکایی این است که چین با افزایش رشد اقتصادی خود، لاجرم به سمت افزایش بودجه نظامی و موازنه راهبردی تهدید با آمریکا خواهد رفت. لذا واشنگتن سعی دارد با گسیل امکانات نظامی خود به شرق آسیا تا حد امکان، بروز چین به عنوان یک ابرقدرت چند بعدی را به تعویق بیاندازد. آمریکا با کاهش تعهدات فراوان خود در غرب و جنوب آسیا و حل بحران های امنیتی سعی دارد بر شرق آسیا متمرکز شود.چین برای گسترش نفوذ خود علاوه بر مساله انرژی ، به سراغ متحدان خود در خاورمیانه خواهد رفت.مبارزه با داعش و حفظ نظام سوریه با کمک ایران ، می تواند منافع چین را در این منطق حساس تامین کند و چین را از محاصره آمریکا و متحدانش ( کره جنوبی ، ژاپن و تایوان و مالزی ) خارج کند.
تقویت پیوندهای تجاری و امنیتی ایران و چین در گروههای مانند بریکس و سازمان شانگهای برای ایالات متحده تبدیل به چالش خواهد شد، زیرا هر دو کشور می خواهند نظم بین المللی متکی به آمریکا را تضعیف و با یکجانبه گرایی این کشور مقابله کنند.هر دو کشور مخالف دخالت در امور داخلی کشورها از جمله سوریه هستند. چین نهادهای منطقه ای اقتصادی و امنیتی ای تأسیس کرده است که رقیب نهادهای تحت نفوذ آمریکا هستند. ایران نیز اقتدار شورای امنیت سازمان ملل و هژمونی آمریکا در خاورمیانه را صراحتاً به چالش کشیده است. از آن گذشته، هر دو با دیگر رقیب ایالات متحده، یعنی روسیه رابطه های نزدیک دارند.ایران یکی از شرکای اقتصادی روسیه است و یکی از بزرگترین خریداران سلاح از مسکو.
افزایش همکاری پکن و تهران برای ایالات متحده و متحدان اروپایی اش فقط مشکل دیپلماتیک و سیاسی و اقتصادی ایجاد نمی کند. با برداشته شدن تحریم ها، چین می تواند فرایند تبدیل ایران به یک قدرت منطقه ای را تسریع کند.و این نکته دقیقا در مقابل منافع آمریکا و اسرائیل و عربستان و ترکیه قرار دارد.
بهنام خسروی
پایان پیام/
نظر شما