حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی مقدم قوچانی، استاد حوزه و امام جماعت مسجد علوی تهران در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با اشاره به اینکه اولین رساله فارسی در زمان آیت‌الله بروجردی (ره) نوشته شد، اظهار داشت: زبان نوشتاری رساله های امروز مطابق با مشخصه ها و مقتضیات زمان آیت‌الله بروجردی است درحالی که باید واژگان و تعابیر به روز شده تا برای نسل های امروزی نیز قابل فهم باشد.
در رساله ها، اصطلاحات مطرود و پیچیده دیده می شود
وی اضافه کرد: بسیاری از اصطلاحات و تعابیر در طول زمان تغییر کرده اند لذا باید در رساله ها نیز تغییر کنند. برای مثال پول رایج کشور، درهم، دینار و ... نیست بلکه ریال، تومان و ... است. حال اینکه در رساله ها هنوز اصلاحات مطرود دیده می شود. حال یک جوان را در نظر بگیرید که می خواهد از احکام دین مطلع شود لذا به رساله ای مراجعه می کند اما هرچه می بیند، کلماتی نامأنوس است. فقیه و مجتهد باید نسبت به اصول پایبند باشد نه کلمات.
استاد پیشکسوت حوزه با تأکید بر اینکه هر عصری نیازها، مقتضیات و سوالات خود را دارد، ادامه داد: رساله ها متناسب با روح زمان متحول نشده اند؛ زمانی مردم عمدتا با عالم و کتب دینی روبرو بود اما امروزه در هرخانه ای دست کم یک تحصیل کرده یا محقق وجود دارد؛ در چنین شرایطی نمی توان به دانسته ها و داشته های قبلی اکتفا کرد بلکه لازم است به روز شد و همگام با پیشرفت سرسام آور تحولات علمی، به تحول اساسی در زبان دین خاصه رساله ها مبادرت ورزید. در این میان ساده ترین کار، استفاده از زبان روز است. برای مثال به جای درهم و دینار از ریال و تومان استفاده کرد.
علامه کرباسچیان؛ نویسنده نخستین رساله عملیه به شکل امروزی
وی با اشاره به اینکه علامه علی اصغر کرباسچیان برای نخستین بار رساله عملیه به شکل امروزی را در زمان آیت الله سیدحسین بروجردی و با تأیید ایشان تدوین و چاپ کرد، ابراز داشت: البته می توان جامع عباسی نوشته شیخ بهایی در دوران صفویه را نخستین رساله نامید؛ این تألیف، اثری نو در نگارش متون فقهی به شمار می‌رود که به صورت رساله عملیه نوشته شده است. بسیاری از متون فقهی مانند جامع صفوی، جامع سلیمانی، جامع محمدی، جامع ناصری و ... از این کتاب الگو گرفتند تا اینکه رساله نویسی در زمان آیت الله بروجردی، کاملا تحول یافت و شکل امروزی یافت.
حجت الاسلام والمسلمین مقدم قوچانی افزود: نگارش رساله به سبک و زبان جدید ریشه در این باور آیت الله بروجردی دارد که «رساله عملیه باید به گونه ای نوشته شود که هر فرد باسوادی بدون مراجعه به اهل علم بتواند مطالبش را بفهمد». چنین وسعت نظری باعش شد گروهی اقدام به تدوین چنین رساله ای کنند؛ نگاهی که امروزه کمتر دیده می شود!
دوربودن از زبان روزمره موجب مهجورماندن رساله هاست
وی یکی از دلایل مهجورماندن رساله ها نزد مردم را دوربودن از زبان روزمره و سوالات جدید دانست و تصریح کرد: همین وضعیت موجب شده مسلمانان هرروز بیش از پیش، از فرهنگ و محیط اطراف در اداره زندگی شان استفاده کنند.
استاد حوزه ادامه داد: مقام معظم رهبری در دهه 70 در جمع حوزویان، نکاتی بسیار ارزنده درباره به روز و زنده بودن حوزه فرمودند که بسیار راهگشاست: «حوزه های علمیه، وقتی می توانند خود را ترمیم نمایند و رشد و بالندگی پیدا کنند که زنده باشند. حوزه مرده, قادر بر چنین کاری نیست. واقعیتهای بشری مثل خود انسانند و حیات و مرگ و ضعف و قوت و بیماری و صحت دارند. حوزه علمیه هم همین طور است. حوزه بیمار و سالم و ضعیف و قوی و زنده و مرده وجود دارد. حوزه باید زنده و سالم و قوی باشد، تا بتواند رشد کند و آفاق جدیدی را باز نماید و منطقه جدیدی را در اختیار مستفیدان از فواید خود قرار بدهد».
برخی مسائل شاید در طول صدهاسال، مصداق پیدا نکنند
وی اضافه کرد: برخی احکام و مسائل رساله ها شاید در طول صدهاسال مصداق پیدا نکند. برای مثال به این مسئله دقت کنید: «اگر بچه‌ای از پستان زن مرده‌ای شیر بخورد، چنین شیری موجب محرمیت نمی شود».
حجت الاسلام والمسلمین مقدم قوچانی در ادامه برخی از مهمترین کاستی های رساله عمیه را بیان کرد: کم توجهی به مسایل و نیازهای جدید؛ کم توجهی به برخی مسایل مانند امربه معروف و نهی از منکر و در مقابل توجه بسیار به مسایلی مانند نجاست و طهارت؛ استفاده از تعابیر و اصطلاحات پیچیده و مطرود؛ طرح کلی مسایل بی توجه به ارایه تعریف؛ و ... .
لزوم فعالیت تخصصی علما و فضلا
وی در پایان با انتقاد از گسترش بیش از حد تعداد رساله ها که عموما کپی برداری از یکدیگرند، تصریح کرد: علما و فضلای حوزه باید به طور تخصصی وارد عرصه ها و زمینه های مختلف دینی و فقهی شوند که از ضروریات عصر ماست.
پایان پیام/
نظر شما