به گزارش خبرگزاری شبستان و به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در ابتدای این همایش که در قالب دو پنل اجرا شد؛ دکتر مجید سرسنگی، دانشیار دانشگاه تهران و مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، به عنوان دبیر علمی این همایش، ضمن خیر مقدم و آرزوی قبولی طاعات میهمان در ماه مبارک رمضان؛ طی سخنرانی‌ای با عنوان «رابطه ابدی انسان و نور در هنرهای اسلامی»، اظهار داشت: اولین همایش پژوهشی «قرآن کریم و هنر» را با بسم‌الله‌النور شروع کردیم. در آن دوره که در مرداد سال 1391 برگزار شد، محور همایش «هنر بر پایه معیارهای قرآنی» تعریف گردید. انسان و نور سوژه اصلی هنرهای اسلامی بوده و هست. اصطلاح «اسلامی» در اینجا نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی که در سرزمین‌هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره می‌کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تأثیر عوامل منطقه‌ای و فرهنگ بومی به وجود آمده است نیز هنر اسلامی محسوب می‌شود، افزود: در فرهنگ ایرانی‌اسلامی، انسان‌های گم‌شده در تاریکی وجود، به ضالین تعبیر شده‌اند. گویی این انسان‌ها نه به واسطه تفکر ناصحیح که به خاطر گرفتاری در ظلمات است که به عقوبت نامیمون گرفتار می‌شوند و این تنها با نمود روشنی در دل انسان باورمند به ذات اقدس الهی قابل تفسیر است.
سرسنگی، در ادامه با ذکر مثالی، گفت: این همان چیزی است که در قالب «ان‌الحسین مصباح‌الهدی و سفینه النجاه» بیان می‌شود؛ اینجا حسین تنها به مثابه فرزند حضرت علی(ع) و فاطمه(س) درک نمی‌شود. حسین به مثابه مصباح هدایت، الگوی انسانی در جوامع گذشته تا امروز است که فقط و فقط به واسطه نور درونی‌اش، محیط انسانی پیرامون را روشن می‌نماید و از ظلمات متمایز می‌سازد.
مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، ضمن تأکید بر این موضوع که از میان هنرها تقریبا در تمامی رشته‌ها نمود این نگاه اسلامی دیده می‌شود، عنوان کرد: شاید یکی از مهم‌ترین نمودهای هنر اسلامی، معماری باشد. به ویژه مساجد چهار ایوانی و ستوان‌دار که معرف هنر و معماری اسلامی هستند. این عمارت‌های با شکوه، می‌تواند تأثیر فرهنگ‌های متفاوت در درون تمدن اسلامی را نشان دهد. صنایع مستظرفه یکی دیگر از این هنرها است. خوشنویسی بارزترین هنر اسلامی است؛ خوشنویسی را می‌توان شاخص‌ترین هنر در پهنه سرزمین‌های اسلامی دانست و آن را به مثابه زبان هنری مشترک برای تمامی مسلمانان تلقی کرد.
مجید سرسنگی با بیان اینکه هنر خوشنویسی همواره برای مسلمانان اهمیت خاصی داشته زیرا در اصل، آن را هنر تجسم کلام وحی می‌دانسته‌اند، ادامه داد: شعر اسلامی از وجوه برجسته هنری در فرهنگ اسلامی به شمار می‌آید که در سه زبان عربی، فارسی و ترکی به اوج رونق خود رسیده است. غیر از اینها به قالی‌بافی، منسوجات، سفالگری، کاشی‌کاری و هنرهای نمایشی نیز می‌توان اشاره کرد. علاوه بر انواع هنرهای مختلف نمایشی، تعزیه در ایران یکی از نمونه‌های بارز هنرهای نمایشی سنتی در جهان اسلام است. هرچند از دیدگاه زبان‌شناسی و فقه‌اللغه در میان آیات قرآن یا تعالیم شخص پیامبر اسلام به موارد کمی درباره هنر برمی‌خوریم، اما چیزی که غیرقابل انکار است قدرت هنر باری تعالی در تصویرسازی و فراهم‌سازی زمینه تجسم در محتوای آیات است.
وی در جمع‌بندی برگزاری همایش پژوهشی قرآن کریم و هنر، اظهار داشت: با این مقدمه، پس از 3 سال، در محورهای پنجگانه تصمیم به برگزاری دوره دوم همایش گرفته شد؛ در واقع همین فاصله زمانی بیش از پیش ضرورت پرداخت به هنرهای معاصر را نمایان می‌کرد: رویکردهای هنرهای اسلامی نوین در دوره معاصر، رشته‌های مختلف هنری معاصر(مانند سینما، عکاسی، انیمیشن، مستند و ...) در مواجهه جوامع اسلامی با قرآن کریم در هنر دوره معاصر، هنر انقلاب، مقاومت و پایداری یا هنر ظلم‌ستیز از دیدگاه‌های اسلامی‌قرآنی و هنر، صلح و قرآن کریم؛ سرفصل‌های کاری ما در این دوره بوده است.
مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ادامه، پرداختن به هنرهای معاصر اسلامی آن هم در زمانه‌ای که ستیزه بر سر اسلام و مسلمانان باریدن گرفته است را از بدیهیات و ضروریات خواند و اظهار داشت: هنرمندی که در جامعه مسلمان زیست می‌کند انعکاس فضای انسانی را در یک اثر هنری رقم می‌زند و این علاوه بر ارزش ثبت تاریخی، فعالیت در جریان تولید هنرهای اسلامی محسوب می‌شود. موضوعات پرداخته شده در این همایش اعم و اخص هنرهای اسلامی را در بر گرفته است.
دکتر مجید سرسنگی در پایان، افزود: در اینجا لازم می‌دانم از اعضای هیئت علمی همایش، دکتر غلامرضا اسلامی، دکتر محمدکاظم حسنوند، دکتر عبدالحسین خسروپناه، دکتر امیراشرف آریان‌پور، دکتر محمدجواد ادبی، دکتر محمدحسین نواب، دکتر بهروز بختیاری، دکتر تاجبخش فنائیان و دکتر اسماعیل بنی‌اردلان و اعضای محترم هیئت مدیره انجمن علمی هنر اسلامی که در این همایش در کنار ما بودند، تشکر کنم. خدای را همواره شکر می‌کنم و اکنون از این جهت که افتخار برگزاری این همایش ارزشمند را در این مجموعه به ما داده است و هم از این جهت که امروز شاهد رونمایی از مجموعه مقالات دوره اول هستیم. آرزو می‌کنم شاهد ادامه این کار پژوهشی برای دوره‌های آتی باشیم.
در ادامه این همایش، دو پنل به ریاست دکتر بهروز محمودی بختیاری و دکتر اسماعیل بنی‌اردلان برگزار شد و طی آن، محمدکاظم حسنوند با عنوان «تجلی مفاهیم قرآنی در نقاشی انقلاب اسلامی»، زهرا رهبرنیا با عنوان «گونه‌های متنوع بیان هنری صورت و معنای والای قرآن کریم»، سعید شاپوری با عنوان «تجربه‌ای بر سرگذشت یحیای تعمید‌دهنده در تئاتر معاصر»، محمدجواد ادبی با عنوان «تجلی خلاقیت نگارگری در آیات قرآن»، اسماعیل بنی‌اردلان با عنوان «هنر مصحف‌سازی(قرآن آرایی) از گذشته تا امروز» و بهروز محمودی بختیاری با عنوان «مجلس شبیه‌خوانی هابیل و قابیل، بازمانده از دوره قاجار» به سخنرانی پرداختند.
گفتنی است، این همایش از سوی معاونت آموزشی و پژوهشی خانه هنرمندان ایران با همکاری انجمن علمی هنر اسلامی ایران برگزار شد و دبیری اجرایی آن را سید میثم مطهری بر عهده داشت.
پایان پیام/
نظر شما