هفده علمی که دانشمندان مسلمان در آن سرآمد بودند

به گزارش سرویس دیگر رسانه های خبرگزاری شبستان به نقل از خبرگزاری حوزه؛ حجت الاسلام والمسلمین حسین انصاریان در نوشتاری برخى از دانشمندان بزرگ اسلام که در هفده علوم مختلف سرآمد بوده‌اند را معرفی می کند.

دانشمندان حقوق

در علم حقوق دامنه كاوش هاى مسلمين خصوصاً دانشمندان شيعه و ايرانى آنقدر است كه تعداد كتب و شماره مؤلفين اين علم را نمى توان در پنج سال رسيدگى كرد. از تأسيس حقوق تطبيقى بيش از يك قرن نگذشته است؛ ولى از تأليف حقوق تطبيقى شيخ طوسى دركتاب «الخلاف» بيش از هزار سال است كه مى گذرد. مؤلفين حقوق عبارتند از: شيخ طوسى، شيخ مفيد، علامه حلى، محقق كركى، فخر المحققين، شيخ محمد حسن صاحب جواهر، شهيد اول و شهيد ثانى.

دانشمندان ادبيات

نام همه آنها را نمى توان حتى در ده ها صفحه ذكر كرد؛ امّا مشهورترين آنها عبارتند از: خليل بن احمد، سيبويه، ابن هشام جامى، عبدالله مقفع، ابن مالك و ...

دانشمندان تفسير

امين الاسلام طبرسى، فخر رازى، سيد هاشم بحرانى، ابوالفتح رازى، طبرى، فيض كاشانى، ملا فتح الله كاشانى، قتاده، ابن عباس و سعيد بن حبير و ...

دانشمندان منطق، فلسفه و كلام

هشام بن حكم، هشام بن الفوطى، صالح ابن ابى صالح، ابراهيم ابن نظام اليسار، ابن رشد، فارابى، ابن مسكويه، سهروردى، ملا عبدالرزاق لاهيجى، كندى، ميبدى، ميرداماد، ملاصدرا، حاج ملاهادى سبزوارى و ... تنها در مسئله اتم دانشمندان اسلامى بودند كه اين مسئله بزرگ را به جلو رانده و راه تحقيقات عملى را براى آيندگان باز گذاشتند.

دانشمندان علم رياضى

ابو عبدالله محمد بن موسى الخوارزمى (مخترع جبر و مقابله)، ابو جعفر محمد، ابوالعباس الفضل بن حاتم، شيخ بهايى، حجاج بن يوسف بن مطر، ابو منصور عبد القاهر، ابو الوفا محمد بن يحيى (كسى كه يكى از حركات ماه را كشف كرد)، ابوعثمان سعيد ابن يعقوب، ابو جعفر الخارن (كه در حل معادلات درجه 3 نظرياتى داده است)، ابوالجود محمد ابن الليث، محمد بن الحسن الحاسب، ابوالحسن على بن احمد (كه كتابى مفيد در لگاريتم تأليف كرد)، محمد بن عبدالباقى، ابوالفتح حجه الحق عمر بن ابراهيم خيام نيشابورى و ...

دانشمندان علم فيزيك و مكانيك

جابربن حيّان ايرانى مؤلف 360 جلد كتاب كه اكثر آنها در كتابخانه ها و موزه هاى جهان اروپاست؛ از جمله موزه بريتانيا، كتابخانه ملى پاريس، كتابخانه دانشگاه اكسفورد انگلستان، كتابخانه ليون، كتابى به عنوان «رسائل جعفربن محمدالصادق» در هزار صفحه دارد كه دوبار در اروپا چاپ شده است. دانشمندان شرق و غرب او را پدر فيزيك مى دانند.

«پى يروسو» مى گويد: كتاب او براى اولين بار درباره نور توصيفى صحيح از ساختمان چشم و قسمت هاى مختلف آن از قبيل مخاط خارجى قرنيه، شبكيه، عنبيه و علاوه بر اين، اصول اطاق تاريك را شرح مى دهد.

او از شاگردان برجسته امام ششم حضرت صادق (عليه السلام) است. دانشمندان ديگر:

محمد بن مسعود، حسن بن حسين كمال الدين فارسى، ابوالفتح عبدالرحمن، ابواسماعيل على بن محمد و ابوالقاسم محمد بن احمد.

دانشمندان شيمى

جابربن حيان، محمدبن زكرياى رازى، ابوريحان بيرونى، محمد بن اميل التميمى، ابوالحاكم محمد بن عبدالملك، احمد بن على وحشيه، ابو العباس احمد بن على و ابومحمد عبدالله بن احمد.

دانشمندان هيئت و نجوم

ابوالحسن اهوازى على طبرى، خالد بن عبد بن عبدالملك، يحيى بن ابى منصور سند بن على، على بن عيسى، ابوعبدالله محمدبن جابر بن سنان «پى يروسو» مى گويد: او اول كسى است كه سينوس را جانشين وتر ساخت كه نتيجه اش مثلثات جديد است، محمد بن الحسين شيخ بهايى، ابو عبدالله محمد بن عيسى، حسن بن حاسب، ابو عثمان سهل بن بشر، ابو الوفاء بوزجانى، خواجه نصير الدين طوسى و ابراهيم بن سعيد.

دانشمندان جغرافیا

خوارزمى، ابوزيد حسن سيرافى، احمد بن الطيب، ابو المنذر هشام بن الكلبى، احمد بن محمد اسحاق، على بن حسن شيزرى، ابو زيد احمد بن سهل بلخى، ابوالحسن على بن حسين مسعودى، احمد بن فضلان، ابوالفرج قدامة بن جعفر، ابو محمد حسن بن احمد، ناصرخسرو قباديانى، يحيى بن سرفيون و البكرى ابوسعيد عبدالحى.

دانشمندان تاريخ

واقدى، نصر بن مزاحم، ابن عماد، ابن اثير، طبرى، مسعودى، ابنواضح، مقريزى، ابن حزم، ابوسعيد عبدالحى، ابن خلكان، عطاءالملك جوينى، بلاذرى، ابونعيم اصفهانى، ذهبى، ابوالحسن على بن محمد، شهرستانى، ابن مسكويه، ابوريحان بيرونى و ....

دانشمندان طبيعى

احمد بن داود دينورى، ابو محمد عبدالله بن احمد بن بيطار مالقى (اين دانشمند آنچه را كه دانشمندان اسلامى در گياه شناسى نوشته بودند در يك كتاب جمع كرد كه در قرن 16 بزرگترين مقام گياه شناسى و داروسازى رابه دست آورد)، ابن سيده، منصوربن فضل، ابوالعباس احمد بن محمد، عبدالله بن صالح ابن الادان الاشبيلى (اين دانشمند در كتاب خود ازاقسام خاك ها كودها و طريقه زراعت و از 585 نوع درخت ميوه دار بحث كرده و همچنين در راه نشان دادن راه هاى خوراندن و بحث از عوارض بيمارى هاى نباتات و طريق معالجه آنها كاوش و ابتكار فراوانى نموده اند).

دانشمندان معدن شناسى

عطارد بن محمد، ابوريحان بيرونى، المنصور بن بعرة الذهبى، خواجه نصيرالدين طوسى، ابوالقاسم عبدالله بن على بن محمدبن ابى طاهر الكاشانى، حسن بن عربشاه، محمد بن منصور و بيلك القبچقى.

دانشمندان پزشكى و داروسازى

شيخ الرئيس حسين بن عبدالله بن سينا، على طبرى، محمد بن زكرياى رازى، حسن احمد بن محمد الطبرى، على بن عباس اهوازى، ابومنصور موفق، ابوالقاسم موصلى، ابوالحسن على بن رضوان، ابوالفرج عبدالله الطيب، على بن عيسى، ابو روح محمد بن منصور، جمال الدين عبدالرحمن عزالدين ابراهيم، ابن عوض كرمانى، سديدالدين كازرونى، عريب بن سعد و خلاصه «ابن ابى اصيبعه» در كتاب «اخبار العلما باخبار الحكما» از 400 نفر پزشك و داروساز تا سال 962 ذكر كرده است.

دانشمندان زيست شناسى

ابوعثمان عمرجاحظ، ابوسعيد، عمادالدين كاتب و ...

دانشمندان فنون نظامى

حسن بن رماح، عمربن ابراهيم و ...

دانشمندان دائره المعارف نويس

ايوب الرهاوى خوارزمى، جمال الدين ابوعبدالله، ابويحيى زكريا بن محمد وابوالفصائل اسماعيل.

دانشمندان مترجم علوم و فلسفه

ابوالحسن اهوازى، محمد بن ابراهيم فزارى، ابوالحسن ثابت بن قره، مطهر بن طاهر، عبدالمسيح بن ناعمه، جرجيس بن جبرئيل، حنين بن اسحاق، سابور بن سهل، ابويحيى البطريق، يوحنا الدمشقى، فضل بن نوبخت، محمد بن عبدالله بن مقفع و يعقوب بن طارق.

شعراى اسلامى

فردوسى، سعدى، حافظ، عنصرى، عسجدى، فرخى، ناصرخسرو، باباطاهر، سنايى، خاقانى، قاآنى، رشيدالدين وطواط، مسعود سعد سليمان، سيدحميرى، دعبل، فرزدق؛ و هزارها نفر ديگر در فنون مختلف معمارى، نقاشى، خط، تذهيب كارى و كاشى كارى كه اگر بخواهيم هر كدام را ذكر كنيم به صورت صدها مجلّد كتاب خواهد شد؛ با اين كه اين عده نامبرده بعضى از دانشمندان تاريخ اسلامند و دسترسى و شناسايى به تمام آنها غيرممكن است؛ زيرا به جهت نامساعد بودن شرائط و اعصار و سوزاندن كتابخانه ها نمى توان يك هزارم آنان را نام برد.

كتابخانه هاى مسلمين

مسلمين در اعصار مختلف ، داراى كتابخانه هاى مجهزى بودند كه مشهورترين آنها عبارتند از:

كتابخانه بغداد داراى چهار ميليون كتاب، كتابخانه اندلس چهار صدهزار كتاب، كتابخانه خزانة الكتب يك ميليون و نيم، كتابخانه شام سه ميليون كه در فتح طرابلس در سال 502 اروپائيان آن را سوزاندند؛ كتابخانه شاپور ده هزار، كتابخانه الحكمه چهارصد هزار، كتابخانه مراغه چهارصد هزار، كتابخانه دارالحكمه چهار هزار، كه بسيارى از آن كتب فعلاً در كتابخانه هاى اروپاست.

اين بود شمه اى كوتاه و مجمل درباره وضع اسلام و مسلمين. قضاوت صحيح با خوانندگان محترم است كه آيا دين مخالف با علم و زندگى كدام دين است. با مطالعه عميق اين سطور ماهيت، واقعيت و مفهوم اصلى اسلام براى همگان روشن مى شود.

پایان پیام/