خبرگزاری شبستان: به سال 351هجری قمری گروهی از ترکان ماجراجو که از ترکستان آمده بودند، به سرداری یک غلام آزاد شده به نام «البتکین»، بر افغانستان حمله بردند و غزنه را گرفتند و سلسله غزنویان را بنیاد کردند.
«سبکتکین» که در آغاز غلام البتکین بود و بعدا داماد و متعاقبا جانشین وی شده بود، به امارت رسید.
وی قلمرو دولت خود را تا پیشاور و قسمتی از خراسان توسعه داد. پس از وی پسرش محمود بر همه ایران از خلیج فارس تا رود جیحون تسلط یافت و پس از هفده جنگ سخت که با انواع قساوت قرین بود، پنجاب را به قلمرو خود آورد و بسیاری از اموال هند را به خزانه خویش افزود. چون از غارت سیر شد و از بیکاری که نتیجه مرخصی سپاه بود به تنگ آمد، قسمتی از مال و مردان خویش را در بنای مسجد بزرگ غزنه به کار برد.
یکی از مورخان مسلمان(ابونصر محمد عتبی، مولف تاریخ یمینی)، درباره این مسجد می گوید: «در پیش این خانه، مقصوره ای بود که در مشاهیر اعیاد و جمعات شش هزار غلام در آن به ادای فرایض و سنن بایستاندی و هر یک در مقام معلوم خویش بی مزاحمت دیگری به عبادت مشغول شدی و در جوار این مسجد مدرسه ای بنا نهاد و آن را به نفایس کتب و غرایب تصانیف ائمه مشحون کرد، مکتوب به خطوط پاکیزه و مقید به تصحیح علما و فقها و طلبه علم روی بدان نهادند و به تحصیل و ترتیل مشغول شدند و از اوقاف مدرسه وجوه رواتب و مواجب ایشان موظف می گشت و مشاهدات شان رایج می رسید.
از سرای امارت تا حظیره مسجد راهی ترتیب دادند که از مطمح ابصار و موقف انظار پوشیده بود و سلطان در اوقاف حاجات با سنگینی تمام و طمانینتی کامل از بهر ادای فرایض بدین راه به مسجد رفتی. حدیثی هست که جبرائیل از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) پرسید: «حقیقت اسلام چیست؟»، و او جواب داد: «اسلام شهادت لااله الا الله و محمد رسول الله، نماز کردن، زکات دادن، روزه رمضان و حج خانه خداست برای کسی که مستطیع باشد». بنابراین نماز و زکات و روزه و حج چهار عمل واجب است که بر هر مسلمانی مقرر است و یا شهادت الوهیت و نبوت، ارکان پنج گانه اسلام به شمار می روند.
پس از نماز وضو باید گرفت و چون در روز، پنج نماز باید گزارد، نظافت، به حق از لوازم ایمان است. اسلام نیز چون دین یهود به صحت تن و استواری اخلاق توجه بسیار دارد، به نظر این هر دو دین، انسان هیچ قضیه معقولی را بی هدایت عالم غیب دریافت نتواند کرد.
پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) مسلمانان را از اهمال در کار وضو بر حذر می داشت و می فرمود که خدا نماز بی وضو را نمی پذیرد. تاکید می کرد که پیش از نماز دندان ها را تمیز کند، ولی مسواک را از واجبات وضو قرار نداد. واجبات وضو، شستن صورت و دست و مسح پاست(مائده 6)
در جامعه اسلامی پیش از آفتاب و نیمه روز و پسین گاه و نزدیک غروب موذن بر گل دسته بالا می رود و به وسیله اذان مسلمانان را به نماز می خواند. به راستی چه نیرومند و شریف است این دعوت که مردم را پیش از طلوع آفتاب به بیداری دعوت می کند، چه خوب است انسان به هنگام نیم روز از کار باز ایستد و چه بزرگ و باشکوه است که خاطر انسان در سکوت شب به جانب خداوند جل جلاله توجه کند.
چه خوش آهنگ است صدای موذنان در گوش مسلمان و غیر مسلمان که این جان های محبوس در پیکر خاکی را از فراز هزاران مسجد دعوت می کند که به سوی بخشنده زندگی و عقل توجه کنند و به جان با او پیوند گیرند. در این پنج وقت، هر مسلمانی در هر گوشه دنیا باید از کار خود هرچه هست دست بردارد، تطهیر کند رو به جانب کعبه بایستد و رسوم و تشریفات نماز را به همان صورت که مسلمانان دیگر در اوقات مختلف روز عمل می کنند به انجام برساند.
هرکه وقت دارد و بخواهد، برای نماز به مسجد می رود؛ معمولا همیشه مسجد برای نمازگزاران گشوده است و هر مسلمانی سنی یا بدعت گزاری برای وضو و نماز یا استراحت به آنجا می رود، در زیر سقف مسجد مدرسان به شاگردان خود تعلیم می دادند. قاضیان دعاوی را حل و فصل می کردند و فرمان یا سیاست خلیفه اعلام می شد.
مردم در آنجا جمع می شدند تا درباره مسایل مورد علاقه خود سخن گویند، اخبار تازه بشنوند و احیانا درباره کارهای بازرگانی و مالی گفت وگو کنند. زیرا مسجد چون کنیسه یهود، مرکز کارهای روزانه و خانه عام جماعت بود. روز جمعه، نیم ساعت پیش از نیم روز، موذن به پا می ایستد و از پس صلوات پیامبر و خاندان و اصحاب وی، مسلمان را به نماز می خواند.
به روز جمعه بهتر است نمازگزاران پیش از حضور در مسجد غسل کنند، لباس پاکیزه بپوشند و عطر بزنند. اگر غسل نکرده باشند باید در مسجد وضو بگیرند. رسم چنین است که وقتی مردان به مسجد می روند زنان در خانه بمانند تا حضورشان ولو در حجاب، بعضی مردان را از توجه کامل به خدا باز ندارد.
نمازگزاران کفش خود را دم در بیرون می آورند و پا برهنه یا با جوراب وارد می شوند و چون وقت نماز می رسد، پهلوی هم به یک یا چند صف، رو به محراب که به سوی قبله است، می ایستند.
امام جماعت به پا می خیزد و ضمن خطبه کوتاهی مردم را وعظ می کند. آنگاه نماز به پا می شود و امام جماعت آیاتی از قرآن می خواند. نمازگزاران دیگر نیز به دنبال او می خوانند یا فقط به خواندن سوره فاتحه اکتفا می کنند و نماز را با رسوم معین از رکوع و سجود و تشهد و سلام به پایان می برند و در نماز مسلمانان سرود، تشریفات، آیین های مقدس و نیمکت مخصوص نیست.
چون به نزد مسلمانان دین و دولت یکی است، مخارج کارهای دینی از اموال عمومی پرداخت می شود. امام مانند کشیش مسیحی موظف نیست، یک مرد معمولی است که معاش خود را از کاری دنیایی به دست می آورد، برای مدتی از ظرف متولی مسجد به امامت جماعت تعیین می شود و دستمزد مختصری می گیرد.
دین اسلام رسوم کاهنی و کشیشی ندارد. بعد از نماز مسلمانان آزادند و می توانند دنبال کار خود بروند. همین قدر کافی است که ساعتی به خدای خود توجه کرده اند و جان شان از کارهای اقتصادی و اختلافات اجتماعی اوج گرفته و بدون آنکه توجه کنند به وسیله شرکت در مراسم نماز جماعت، دل هایشان به یکدیگر الفت یافته است ...
پایان پیام/
برگرفته از کتاب: مساجد در تمدن اسلامی
نظر شما