نفس های گلستان بند آمد/ خشکسالی پشت دروازه شهر

خبرگزاری شبستان- گلستان: هوا روز به روز گرم تر و زمین نیز هر روز خشک تر از دیروز می شود، لب های تفتیده زمین به خوبی گواه کم آبی است. ناسا نیز اخیراً اعلام کرده ایران وارد دوره خشکسالی 30 ساله شده و شاید عجیب تر اینکه گلستان، استانی که همه با نام سرسبزی آن را می شناسند جزو 4 استان به شدت درگیر با بحران خشکسالی است، این موضوع در نقشه های مربوط به پایش منابع آبی به خوبی قابل مشاهده است.

پتانسیل منابع آبی این استان بالغ بر 2 میلیارد و 485 میلیون متر مکعب است که شامل یک میلیارد و 235 میلیون مترمکعب آب سطحی یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب زیرزمینی است.گفتنی است که این استان 2 هزار و 700 کیلومتر رودخانه در دل خود جای داده که 44 سرشاخه اصلی دارد. میزان آبی که از منابع برداشت و مورد استفاده قرار می گیرد بیشتر از ظرفیت منابع آبی است. علاوه براین تغییرات اقلیمی که طی چند سال اخیر بر همه کشورها و به تبع آن استان ها سایه افکنده، شرایط را به مراتب سخت تر کرده است و می طلبد که حتماً سندی جامع نه برای مقابله بلکه برای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم و خشکسالی در استان تدوین شد که به گفته مدیر کل بحران استان، این سند جامع توسط دو پژوهشگر در استان کلید خورده است.

ابوطالب قزلسفلو، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان دراین باره گفت: برای کشور ما که در کمربند خشک و نیمه خشک واقع شده، خشکی حالت غیرمنتظره ای نیست. در سال های نرمال متوسط میزان بارندگی در کشور 250 میلی متر بوده در حالیکه متوسط بارش در جهان 750 میلی متر است. البته همان 250 میلی متر بارش نیز در سال های خشک در کشور اتفاق نمی افتد. متوسط بارندگی ها در استان گلستان نیز بالغ بر 450 میلی متر است در حالیکه در سال گذشته 30 درصد کاهش بارندگی را شاهد بودیم.

وی با مقایسه سرانه آب نیز افزود: در اوایل انقلاب سرانه آب به ازای هر نفر در کشور 4 هزار مترمکعب بود که الان به هزار و 700 مترمکعب کاهش یافته اما این سرانه در استان گلستان حتی از متوسط کشوری نیز پایین تر بوده و حدود هزار و 400 متر مکعب است که وقتی دچار خشکسالی می شویم، این شرایط هم اتفاق نمی افتد.

قزلسفلو بیان کرد: از نظر جامعه بین الملل تغییر اقلیم، کم آبی و بیابان زایی، سه چالش عمده در جهان به شمار می رود که باید راهکاری برای کاهش اثرات این پدیده ها یافت.  یکی از مهم ترین اقداماتی که می توان برای مقابله با این پدیده ها انجام حفظ و توسعه جنگل کاری هاست. جنگل یکی از مهم ترین منابع تأمین آب های زیرزمینی و پایدار کننده تولید در پایین دست به شمار می رود. هرچه از سطح جنگل ها کاسته شود بیش از آن خشکسالی و بیابان زایی ظهور و بروز پیدا می کند.

محمدرضا رضوی، مدیرکل هواشناسی گلستان نیز در این زمینه گفت: یکی از اقداماتی که شدیداً به استان آسیب می زند، چرای بیش از ظرفیت دام است که موجب از بین رفتن مراتع و تسریع در روند بیابانی شدن، می شود.

وی افزود: در حال حاضر دام موجود 4 برابر بیشتر از ظرفیت مراتع است که آینده ای نزدیک با روند کنونی، مراتع از بین رفته و به تبع آن سیلاب ها افزایش پیدا می کنند و در این بین شهرهایی مانند گنبدکاووس، گرگان، آق قلا و حتی کلاله شدیداً در معرض خطر قرار می گیرند.

رضوی بیان کرد: براساس نقشه طبقه بندی استان های کشور براساس شاخص پایش منابع آبی از مهر تا فروردین سال 93-94، استان های گلستان، هرمزگان، فارس و بوشهر درگیر با خشکسالی شدید هستند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از اتفاقاتی که موجب شده منابع آبی استان دستخوش مشکلات عدیده شود، برداشت های بی رویه آب در بخش کشاورزی است، در حال حاضر سطح بسیاری از چاه ها پایین افتاده و نیازمند کف شکنی است، در این استان با توجه به خشکسالی های مداوم، کشت شالی بدترین اقدام است.

به گفته وی، میزان بارندگی از ابتدای سالجاری تاکنون در گرگان کمتر از نصف مدت مشابه سال گذشته کاهش و در کل استان نیز 28 درصد کاهش پیدا کرده است.

مدیرکل هواشناسی استان خاطرنشان کرد: روند تغییر اقلیم در گلستان، اوضاع این استان را روزبه روز وخیم تر می کند، این در حالیست که نمی توان با این پدیده جنگید بلکه باید با آن سازگاری پیدا کرد.

وی بیان کرد: در گذشته، گلستان یکی از مناطق نیمه مرطوب کشور به شمار می رفت اما طی سال های اخیر مناطق جلگه ای، به شکل نیمه مرطوب و حتی بیابانی شدن و مراتع شمالی استان نیز به سمت کویری شدن، پیش می رود.

رضوی تأکید کرد: اوضاع گلستان به شدت خراب است و پیش بینی ها حکایت از روزگاری سخت در این استان دارد.

عباسعلی قزلسفلو، رئیس پژوهشکده محیط های خشک کشور نیز در این باره گفت: با توجه به شرایط کنونی، مدیریت مصرف کلید حل مشکلات است و باید بدانیم اساساً صرفه جویی در مصرف آب با چه مکانیزم هایی باید صورت بگیرد.

وی افزود: با توجه به شرایط آبی در کشور، دچار عدم تعادل در عرضه و تقاضای آب هستیم، به این معنا که تقاضا زیاد و میزان و منابع عرضه آب محدود است بنابراین مدیریت تقاضای آب یک اقدام راهبردی برای ما به شمار می رود.

قزلسفلو با بیان اینکه نمی توانیم منابع آبی را افزایش دهیم، خاطرنشان کرد: در کشور ما مدیریت مصرف آب، مغفول مانده به صورتی که در سنوات گذشته آب، عرضه محور بود، جابه جایی آب از سرشاخه های کارون به فلات ایران، انتقال آب از خزر به سمنان و یا حتی انتقال های فرامرزی گواه این مدعاست که ما تنها بر روی میزان عرضه برنامه ریزی کردیم.

وی با اشاره به اینکه بزرگترین مصرف کننده آب در کشور و به تبع آن در استان گلستان، بخش کشاورزی است، بیان کرد: حذف کشت ها با نیاز آبی بالا و جایگزینی آن با کشت های کم آب بر، یکی از سیاست های جدی است. در استانی مانند گلستان، کشت شالی به هیچ وجه توجیه پذیر نیست و باید حذف و ممنوع شود. نکته بعدی نیز کاهش تلفات آب در بحث انتقال و توزیع است. باید به سمت مدرن کردن و مکانیزه کردن شبکه های انتقال آب، حرکت کنیم.

صادقعلی مقدم، مدیرکل بحران گلستان نیز با توجه به خسارت های خشکسالی در استان گفت: سال گذشته خسارت هایی که بر اثر خشکسالی به استان وارد شد، بالغ بر 850 میلیارد تومان بوده که حتی یک ریال از این خسارت ها از سوی دولت جبران نشده است.

وی افزود: چند سالی هست که این پدیده در استان خسارت های زیادی را به بار می آورد که باید برای سازگاری با آن و کاهش خسارت ها، برنامه ریزی کرد، به همین منظور با همکاری دو تن از پژوهشگران و محققان استان درصدد تدوین سند جامع خشکسالی استان هستیم که پس از تدوین در شورای مدیریت بحران به تصویب خواهد رسید.

پایان پیام/