دلایل ناپایداری ازدواج ها/عدم توجه مدیریت کلان کشوربه رشد فرهنگی و اجتماعی

دکتر رضا شریفی، روان شناس و متخصص مشاوره ازدواج و خانواده در گفتگو با خبرنگار اجتماعی شبستان با اشاره به ویژگی های خانواده پایدار و ناپایدار گفت: اگر بخواهیم تحلیل جامعی از موضوعات مرتبط با پایداری و ناپایداری خانواده (طلاق) داشته باشیم باید مراجعه ای به وضعیت طلاق و ازدواج کشورمان در 10-15 سال اخیر داشته باشیم.

 تغییرات جدی در حوزه کاهش آمار ازدواج و افزایش آمار طلاق در دهه ۸۰

وی با بیان اینکه مساله ناپایداری خانواده با نمود طلاق  از دهه 80 به این سو به شکل چشمگیری در کشور مورد توجه قرار گرفت، اظهار کرد: پدیده ازدواج و طلاق هم مثل سایر پدیده های اجتماعی ، هرچند نمود اجتماعی به ظاهر ناگهانی دارد اما از روند ی تدریجی و همراه  با پیشینه تقویمی برخوردار  است به این معنا که که این  روند  از گذشته با  تغییراتی در مسائل اجتماعی رخ داده و ما نمود آن را با علایم و تظاهرات آن از دهه 80 به بعد می بینیم .به این ترتیب از این دوره به بعد کشورما شاهد تغییرات جدی در حوزه کاهش آمار ازدواج و افزایش آمار طلاق بوده است.

شریفی در تحلیل عوامل اجتماعی این تغییرات با بیان اینکه کشور ما بعد از جنگ تحمیلی، جهش های خوبی از نظر سخت افزاری و تغییرات اقتصادی و تغییرات زیرساخت های اقتصادی داشته است، تصریح کرد: از این دوره روند توسعه شهرها با سرعت و وسعت قابل توجهی از سوی دولتمردان مورد پیگیری قرار گرفت و با توجه به رشد جمعیت ،ما شاهد توسعه چشمگیری در رشد شهرک ها و شهرهای جدید و ظهور پدیده  کلانشهرها در کشور بودیم.

 عدم توجه کافی مدیریت کلان کشور به حوزه رشد فرهنگی و اجتماعی همزمان با رشد صنعتی و اقتصادی

این روانشناس با ابراز تأسف از عدم توجه کافی مدیریت کلان کشور به حوزه رشد فرهنگی و اجتماعی همزمان با رشد صنعتی و اقتصادی کشور خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه توسعه و پیشرفت یک امر همه جانبه است ضرورت داشت که  موضوع توسعه از همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی برنامه ریزی و مدیریت شود ولی متاسفانه بخش سخت افزاری در کشور ما بر ابعاد نرم فرهنگی و اجتماعی آن غلبه داشته و بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

 وی با اشاره به دلایل توجه مسئولان به بخش سخت افزاری افزود: یکی از دلایل این مساله را باید در نگرش برنامه ریزان جامعه ما جستجو کرد که بیشتر نگرش های عمرانی و  سخت افزاری داشته اند و کمتر به نگرش های فرهنگی و اجتماعی توجه  داشتند مگر آنکه مسائل اجتماعی تبدیل به بحران های اجتماعی گردد. دلیل دیگر می تواند ناشی از رویکرد آنها باشد که معولا رویکرد آینده نگر بلند مدت و جامع نیست.به عبارت  دیگر به نظر می رسد سبک برنامه ریزی ها در کشر ما تاکنون اقتضایی و کوتاه مدت بر اساس منافع کوتاه مدت دولت ها بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلند مدت مداخلات بنیادی بوده است .بعلاوه بنظر می رسد بجای برنامه ریزی مبتنی بر سیاست های کلان کشور و برنامه های توسعه بیشتر سو گیری مدیریت اقتصادی  و بودجه ریزی مبتنی بر برنامه های کوتاه مدت و تسکینی بر برنامه ریزان ما حاکم بوده است ،مثل کاهش نرخ  بیکاری یا تامین مسکن در یک مقطع  زمانی و تغییرات زودبازده.بدون ملاحظه آثار بلند مدت آن در حوزه های فرهنگی و اجتماعی کشور.

شریفی ادامه داد: وقتی این مشکلات در دهه 80  با تغییر آمار طلاق نمود پیدا کرد، مدیران اجرایی تازه متوجه شدند که باید در آن زمینه ها هم مداخله نمایند اما متاسفانه باز هم یا مداخله واقعی صورت نگرفت و یا باز هم با مدیریت اقتضایی به تغییرات کوتاه مدت و تبلیغی بسنده شد و مسئولان اجرایی بیشتر به دنبال این بوده اند  که اکنون به اقتضای شرایط موجود چه کارهایی می توانیم بکنیم که این مسئله از حالت شتاب و بحران خارج شود. در حالی که این رویکرد مسکن  محور، برای نظام برنامه ریزی کلان کشور همواره آسیب زا بوده است.

این کارشناس تحکیم خانواده همچنین اظهار کرد: در جریان تغییرات اقتصادی و تحول کشور به سوی گذر از مراحل توسعه یافتگی و پیشرفت لازم است  که  حداقل در برنامه ششم توسعه برنامه های بهتر و منطقی تر از  گذشته برای بخش های فرهنگی و اجتماعی کشور  پیش بینی شود چون  جمعیت رو به رشد کشور علاوه بر مسکن و  کار نیازمند ازدواج، رفاه روانی اجتماعی ، تربیت و تعاملات فرهنگی نیز هستند که متاسفانه تا کنون توجه کافی  به این حوزه ها نشده است تا جامعه ما  به این شکل موجود با مشکلات رو به تزاید طلاق و روند نزولی آمار ازدواج  مواجه نباشیم .

 جامعه ما بیشتر از سایر جوامع در معرض  تهاجم فرهنگی غرب  قرار دارد

این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به اینکه چه عوامل دیگری در این زمینه تاثیر گذار بوده اند گفت: علاوه بر ضعف ما در مدیریت داخلی از بیرون نیز جامعه ما بیشتر از سایر جوامع در معرض  تهاجم فرهنگی غرب  قرار دارد به نحوی که بعد از هشت سال دفاع مقدس، با سو گیری دشمنان انقلاب اسلامی برای تغییر رژیم از درون ، ملت ما را به  به شدت مورد تهاجم رسانه ای قرار دادند و مسائل ناشی از آن در جامعه ما افزایش یافت به نحوی که نسل جوان وخانواده های  ما با صدها شبکه ماهواره ای مواجه شدند.

  ساخت برنامه های فرهنگی و رسانه ای برای جمعیت  کشورهای دیگر،توجیه اقتصادی ندارد

 شریفی با بیان اینکه هرچند ممکن است برخی کارشناسان معتقد باشند این تغییرات فرهنگی ناشی از روند توسعه و اجتناب ناپذیر باشد گفت: با فرض قبول این دیدگاه و تاکید بر لزوم افزایش ایمنی فرهنگی اجتماعی برای اداره کردن این تغییرات فرهنگی و اجتماعی باید به نکته اشاره نمود که اداره کردن رسانه ها بسیار پرهزینه  است و  ساخت برنامه های فرهنگی و رسانه ای برای جمعیت  کشورهای دیگر،توجیه اقتصادی ندارد مگر اینکه منافعی سیاسی یا اقتصادی از محل تولید این برنامه ها در کشور مبدأ این امر را توجیه نماید.بنابراین هرچند بخشی از این توجیه منطقی می تواند کسب  منافع اقتصادی باشد که محل درآمدهای تبلیغاتی و مدیریت مصرف مخاطبان خاص می تواند توجیه کننده آن هزینه ها باشد اما محتوای این برنامه ها و همسویی آنها در شبکه های فارسی زبان می تواند گویای اهداف سیاسی و فرهنگی گرداننده گان این رسانه ها وتلاش برای  مدیریت جامعه هدف و  تغییر سبک زندگی باشد.

 این  کارشناس مسائل فرهنگی  ادامه داد: علاوه بر فعالیت های شبکه های فارسی زبان بیگانه  ،امکان دسترسی به شبکه های بسیار زیاد غیر زبان فارسی هم می تواند آسیب رسان باشد که آثار آن را می توان در حساس سازی مخاطبان به مسائل جنسی و  و تغییر انگیزه ها و ذائقه های لذت جویانه بدون چارچوب اخلاقی در رفتار بین فردی بویژه با جنس مخالف ، نگرش غیر انسانی به زن و تغییر در بسیاری از رفتارهای مرتبط با فرهنگ عمومی و گرایش به رفتارهای نامطلوب در زندگی روزمره  ملاحظه  کنیم .این شرایط نشان می دهد که به طور اخص نهاد خانواده و  جمعیت جوان و بویژه زنان هدف رسانه های غربی قرار دارند و متاسفانه رسانه داخلی نیز نتوانسته جذاب و تاثیر گذار عمل نماید .

به نظر این استاد دانشگاه  ناکارآمدی خانواده  جوانان در آماده سازی جوانان برای شکل دادن یک ازدواج موفق، و ناکارآمدی سایر نهادهای مرتبط اجتماع بویژه آموزش و پرورش ، آموزش عالی و سایر نهادهای فرهنگی کشور که در مقاطعی از رشد نسل جوان فرصت هایی برای کمک به رشد شخصیت آنها در اخیتار دارند همه و همه در عدم آمادگی و بی میل جوانان به ازدواج و عدم تعهد به آن تاثیر گذارند.

 فقدان  شرایط مطلوب اقتصادی؛ معیشتی و فرصت های اشتغال ،جوانان  را از  تعهدات ازدواج  نگران می کند

شریفی بر این نتکه تاکید دارد که علاوه بر  این شرایط پیچیده فرهنگی و اجتماعی، فقدان  شرایط مطلوب اقتصادی؛ معیشتی و فرصت های اشتغال جوانان آنها را از  تعهدات ازدواج  نگران می کند و با تعویق انداختن آن در تلاش برای دستیابی به شرایط مطمئن تر هستند و با وصف آنکه این تاخیر وتعویق اندازی آثار وتبعات فردی  واجتماعی نگران کننده ای را بدنبال خواهد داشت، ضروری است  مسئولان ذیربط به سرمایه گذاری به هنگام در زمینه  ازدواج به بهداشت روان فردی و اجتماعی کمک نمایندو برای کاهش طلاق و افزایش پایداری  ازدواج تلاش نمایند.

این روانشناس و متخصص حوزه ازدواج و خانواده با اشاره به آثار مثبت اقداماتی مسئولان برخی استان ها بویژه یزد، چهارمحال بختیاری و اخیرا استانداری  تهران در راستای کاهش طلاق و اطمینان بخش به ازدواج های در حال ثبت عقد داشته اند بر اهمیت برنامه جامع ازدواج پایدار و خانواده متعالی استانداری تهران تاکید نمود و آن را در راستای بهینه سازی استانداردهای ازدواج در استان و کشور بسیار حائز اهمیت ارزیابی نمود و ابراز امیدواری کرد که این اقدامات، نشانگر چشم اندازی بهتر در زمینه وضعیت پایداری ازدواج ونهاد خانواده  باشد.

تصریح کرد: ما در حال حاضر با تغییر مدیریتی مواجه هستیم هر چیزی به شکل اقتضایی می تواند به بهبود شرایط حاضر کمک کند.

 شریفی با بیان اینکه در حوزه طلاق علاوه بر وجود ضعف حوزه مدیریتی باید در حوزه فردی هم تحلیل هایی داشته باشیم، گفت: این موضوع که چرا افرادی که ازدواج می کنند ازدواجشان پایدار نیست و یا چرا جوانان گرایش به ازدواج ندارند باید مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

پایان پیام/