خاطراتی از درس اخلاقِ آیت الله مدنی / حجره ای که امام رضا(ع) تهیه کردند

خبرگزاری شبستان: در ادامه آشنایی با علما و اساتید اخلاق حوزه علمیه تهران و همچنین اطلاع از روند تحولات درس های اخلاق حوزه از گذشته تا به حال، گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی مقدم قوچانی، استاد اخلاق حوزه علمیه تهران داشتم که شرح آن از نظرتان می گذرد.

سال های اولیه تحصیل و رزروِ حجره توسط حضرت رضا (ع)

حجت الاسلام والمسلمین مقدم قوچانی با بیان اینکه جامع المقدمات را در قوچان فرا گرفت و پس از یک سال، عازم حوزه علمیه مشهد شد، گفت: بنده و مرحوم پدرم نزدیک به 10 روز به دنبال حجره در مشهد گشتیم و بسیار دچار مشکل شدیم. سرانجام پدرم مانند تمام شب های جمعه و این بار در حرم قدس رضوی مشغول عبادت، مناجات خوانی و راز و نیاز شد و حال معنوی خاصی پیدا کرد. در هنگام خروج با شیخ علی مقدس قوچانی یکی از روحانیون سرشناس قوچان که در مشهد ساکن بود، روبرو شدیم و چون از علت حضور ما در مشهد مقدس مطلع شد، فرمود: امام رضا علیه السلام قبلا برای شما حجره ای در مدرسه بالاسر که وصل به حرم حضرت است تهیه کرده اند. آنگاه من و مرحوم پدرم متوجه شدیم پیدا نشدن مدرسه برای این حقیر مصداق "الخیر فی ما وقع" است.

اساتیدِ استاد در حوزه علمیه مشهد مقدس

حجت الاسلام والمسلمین مقدم قوچانی در ادامه به بیان نام اساتید خود در حوزه علمیه مشهد پرداخت: استاد ادبیات، سیوطی، مغنی اللبیب، مطول و معالم: مرحوم محمدتقی ادیب نیشابوری؛ ایشان استاد بسیاری از فقها و مراجع و همچنین مقام معظم رهبری بودند. کتاب حاشیه (الحاشیه علی تهذیب المنطق) ملا عبدالله یزدی را از مرحوم آیت الله حاج شیخ غلامحسین آهنیان قوچانی، شرح لمعه را از مرحوم حاج میرزا مدرس یزدی استفاده کردم و پس از پایان شرح لمعه عازم نجف شدم و در مدرسه وسطی متعلق به مرحوم آخوند خراسانی مشغول به تحصیل شدم (مرحوم آخوند خراسانی صاحب سه مدرسه کبری، وسطی و صغری بودند).

سال های حضور در حوزه نجف

کتاب های رسایل و مکاسب شیخ انصاری و جلد اول کتاب کفایه آخوند خراسانی را از محضر استاد بزرگوار و معلم بزرگ اخلاق، آیت الله سیداسدالله مدنی استفاده کردم و جلد دوم کفایه را از محضر عالم ربانی آیت الله فلسفی مستفیذ شدم.

درس اخلاق شهید آیت الله مدنی (ره)

شهید محراب آیت الله سیداسدالله مدنی (ره) هر هفته شب های جمعه درس اخلاق ویژه طلاب و شب های شنبه درس اخلاقی برای اصناف و کسبه در مدرسه مرحوم سیدکاظم یزدی برگزار می کردند و بنده استفاده های فراوانی از درس اخلاق این عالم ربانی بردم. ایشان حقیقتا اسوه زهد، تقوا و اخلاص بودند.

بازگشت به ایران

پس از پایان کفایه، برای تبلیغ سفری 15 روزه در ایام محرم به کرمانشاه داشتم؛ و چون این ایام تمام شد به دلایلی حکومت وقت اجازه خروج از ایران به سمت نجف اشرف را ندادند. بنده نیز مدتی در شهری به نام کرند که محل تبلیغات وسیع بهاییون، مسیحی ها، یهودی ها و حتی شیطان پرستان بود مشغول به تبلیغ شدم و سرانجام ناامید از عزیمت دوباره به نجف، عازم مشهد شدم و به مدت یک سال از محضر آیت الله سیدهادی میانی استفاده کردم و هم ایشان خطبه عقدم را جاری نمودند.

عزیمت به حوزه علمیه قم

پس از یک سال اقامت در مشهد عازم شهر مقدس قم شدم و حدود 11 سال از محضر آیات عظام بروجردی، امام خمینی (ره)، گلپایگانی و اراکی استفاده کردم و منظومه حاج ملاهادی سبزواری را از محضر آیت الله جعفر سبحانی بهره مند شدم.

سال های حضور در تهران و مبارزه علیه نظام طاغوت

سال 1348 شمسی از قم عازم تهران شدم و در مسجد علوی صددستگاه خیابان پیروزی تا به امروز مشغول خدمت در کسوت امام جماعت، خطیب و مفسر هستم. بنده در سال های حضور در تهران در مدارس مختلف از جمله مدرسه علمیه نبی اکرم (ص) به دعوت آیت الله ضیاالدین نجفی تدریس داشتم. در دوران مختلف تحصیل و طلبگی به دلیل فعالیت های مختلف تبلیغی علیه نظام طاغوت و همچنین ترویج اندیشه ها و بیانات امام خمینی توسط ماموران حکومت دستگیر شدم و به ساواک تحویل داده شدم. در آن سالها عموما اطلاعیه های حضرت امام را از مدرسه مروی تهیه می کردیم.

فرزندان شهید و جانباز

پسر بنده، سیدمصطفی مقدم قوچانی در سال 65 و در عنفوان جوانی در منطقه فکه همراه با تعدادی از نوجوانان تبلیغات مسجد علوی به شهادت رسید؛ ضمنا دو تن از فرزندان و همچنین دامادهایم جانباز هستند. فرزندم که به مقام شهادت نائل گشت علاقه زیادی به فراگیری علوم دینی داشت.

گلایه هایی کوچک و تأمل برانگیز

بنده معمولا برای اطلاع از وضعیت جنگ به جبهه می رفتم و همین مسئله در مردم خیلی اثر داشت زیرا آنها می دیدند که نزدیکان من در جبهه ها حضور دارند. یک زمان یک امام جماعت مردم را به حضور در جبهه ها دعوت می کند اما نه خودش و نه خانواده اش در جبهه ها حضور پیدا نمی کنند، این باعث می شود که مردم دلسرد شوند. همچنین در سالهای اولیه انقلاب و حتی تا چندسال پس از پایان جنگ تحیملی، رسانه های توجه بسیاری به خانواده شهدا داشتند و گفتگو با آنان جزو برنامه های اصلی بود؛ اما هرچه زمان گذشت این وضعیت تغییر کرد و امروزه شاهد حضور اقشار مختلف مردم با وضعیت های نامناسب در رسانه ملی هستیم.

اساتید اخلاق

عمده اساتید اخلاق بنده مرحوم آیت الله شیخ مجتبی قزوینی در مشهد مقدس رضوی، شهید محراب آیت الله اسدی مدنی در نجف اشرف و مرحوم آیت الله حاج سیدحسین فاطمی در قم بودند.

ویژگی های اخلاقی اساتید اخلاق

اساتید اخلاق اعم از شیخ مجتبی آیت الله قزوینی، آیت الله مدنی، آیت الله سیدحسین فاطمی و سایر علما و بزرگان بسیار متواضع و فروتن و نسبت به طلاب بسیار دلسوز و شفیق بودند. این بزرگان همواره تاکید داشتند که رمز موفقیت، اخلاص و کار برای خدا و دوری از حب دنیاست. به یاد دارم شهید محراب آیت الله مدنی در مدرسه آیت الله یزدی در نجف اشرف به طلاب سفارش می کردند که از تجملات و اشتغال افراطی نسبت به امور دنیوی پرهیز داشته باشید.

نفوذ کلام امام خمینی (ره) کم نظیر بود

امام خمینی (ره) صاحب شجاعت و نفوذ کلامِ کم نظیری بود و کلام ایشان در کالبد طلاب جوان، روح می دمید. وقتی امام در نجف بودند و بنده اعلامیه های ایشان را از مدرسه مروی دریافت می کردم بسیار تحت تاثیر قرار گرفته و به مبارزه علیه نظام ستمگر طاغوت تشویق و ترغیب می شدم.

چند توصیه به طلاب

توصیه ای که بنده به طلاب دارم همان توصیه بزرگان و علما است که می فرمودند: اهل قناعت، ایثار و صبر باشید و هیچگاه چشم طمع به اموال و دست مردم نداشته باشید.

مدرک می تواند آفتی برای اخلاص طلاب باشد

توصیه دیگر بنده رعایت اخلاص در همه امور است. چند سالی است با تشکیل مرکز اعطای مدرک به طلاب مدرک تحصیلی داده می شود که خیلی مفید است به ویژه کهیک طلبه با این مدرک می تواند با دغدغه کمتری کار پیدا کند و همچنین این روند به حوزه نظم و انسجام می بخشد؛ با این وجود می تواند آفتی برای اخلاص باشد؛ زیرا ممکن است یک طلبه کار تبلیغی را برای به دست آوردن یک مدرک و نه برای رضای خدا انجام دهد. توصیه سوم اینکه طلاب خود را سرباز امام زمان بدانند و با قصد قربت اهتمام به توسعه معارف الهی داشته باشند.

سخنی با مسئولان: از ناهیان از منکر حمایت کنید

در خصوص معضلاتی مانند بدحجابی نمونه هایی مانند شهید خلیلی و یا شهید محبی و یا حجت الاسلام سید محمود مصطفوی که چشم خود را از دست داده است را می بینید که امر به معروف و نهی از منکر کرده اند و حمایت چندانی از سوی دستگاه های مسئول انجام نشدند. متأسفانه دستگاه ها این مسائل را به سمت هم پاس کاری می کنند؛ دولت به قوه قضائیه واگذار می کند، قوه قضائیه به مجلس و نظایر اینها که باعث گلایه مردم شده است. نداشتن اقدام عملی از سوی دستگاه ها باعث جری تر شدن اهالی فسق و فجور می شود. روزی زنی نزد امیرالمؤمنین(ع) آمد و از اینکه شوهرش وی را از خانه بیرون کرده است گلایه کرد. حضرت شخصا برای حل مشکل این زن و مرد پیش قدم شدند؛ این اقدام برای مسئولان، درس بزرگی است.

طلاب! همه امور را به خدا تفویض کنید

همانطور که در جامع المقدمات از پیامبر اسلام (ص) نقل شده است طلاب باید ضمن خداشناسی و معرفت نسبت به پروردگار همه امور خود را به حضرت حق تفویض نمایند:

تو بندگی به گدایان به شرط مزد نکن           که خواجه خود روش بنده پروری داند

سخن آخرم را در قالب روایتی بیان می کنم: امام صادق (ع) می فرماید: «اِنَّ لاِهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ: وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطيفٌ وَ قَلْبٌ رَحيمٌ وَ يَدٌ مُعْطيَةٌ؛ اهل بهشت چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده» (مجموعه ورام، ج 2، ص 91).

پایان پیام/