نگاهی به آداب و رسوم هرمزگانی ها در ماه مبارک رمضان

خبرگزاری شبستان- هرمزگان: ماه مبارک رمضان با رویت هلال ماه آغاز می شود؛ در قدیم رسم بر این بود که ساکنان استان هرمزگان حتما می بایستی هلال ماه را می دیدند تا این ماه را آغاز کنند و در حقیقت شرط کافی این بوده است.

 

 

افراد برای رویت ماه در نزدیک غروب روزهای پایانی ماه شعبان، بر بالای مناره های مساجد، تپه ها و خانه ها می رفتند و به آسمان خیره می شدند و به جستجوی ماه می پرداختند.

 

امروزه از طریق رسانه ها خبر رویت هلال ماه به مردم اطلاع داده می شود.

 

در هرمزگان معمولا چند روز مانده به ماه مبارک رمضان، افراد به پیشواز این ماه با برکت می روند.

 

سحر و افطار:

 

در گذشته«بانگ خروس» یکی از معتبرترین مواردی بود که افراد را سحرگاهان برای سحری خوردن بیدار می کرد.

 

مسئله الهام از طبیعت به خوبی مشهود است، هر زمان امکانات خاص خود را می طلبد و بشر سعی می کند از این امکانات ناچیز، حداکثر استفاده را بکند.

 

همان گونه که ذکر شد، استفاده از بانگ خروس می تواند یکی از بهترین ساعت های بیولوژیکی زمان گذشته و یا حال باشد که در مواقعی ویژه این آواز به گوش می رسد هرچند که بیشتر اوقات ممکن است اشکالاتی نیز داشته باشد ولی به هرحال مردم در گذشته از آن بهره می جستند و طبق ایده قدیمی ها خیلی نادر بود که درست از آب در نیاید.

 

برای این منظور گاهی اوقات نیز از ستارگان آسمان برای تشخیص موقع سحر کمک می گرفتند و هنگامی که در یک روستا یک نفر در وقت سحر بیدار می شد با زدن دهل، بقیه افراد را مطلع می کرد.

 

 

مناجات سحرگاهان موذن که تا کنون نیز وجود دارد، یکی دیگر از مواردی بود که به بیدار شدن مردم کمک می کرد.

 

اهل سنت معمولا زودتر از شیعیان افطار می کنند و زودتر نیز اذان مغرب می گویند؛ در این خطه گشودن روزه معمولا با خرما صورت می گیرد و فلسفه این کار را در توصیه پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می دانند.

 

اهل سنت معمولا برای افطار، سفره ای را در مسجد و یا خانه می اندازند و در آن ماست، حلوا، خرما و گاهی نیز گوشت و برنج می گذارند؛ افرادی که از این غذاها استفاده می کنند، فاتحه ای برای اموات میزبان می خوانند.

 

 

شب های ماه مبارک رمضان

 

در نقاط مختلف استان هرمزگان در بین تشیع و تسنن مرسوم است که هر شب یک جزء قرآن خوانده شود، اهل سنت علاوه بر خوانده هرشب یک جزء قرآن، نماز تراویح نیز می خوانند.

 

«تراویح»؛ در شرع اسلام، نام چهار رکعت نماز نافله ای است که در شب های ماه رمضان گزارده می شود و از سنن موکد است.(لغت نامه دهخدا)

 

شهرستان جاسک

 

اهالی شهرستان جاسک در غرب استان هرمزگان و در کنار سواحل دریای عمان، از شب اول تا پانزدهم ماه رمضان، یک دور قرآن را ختم می کنند و در دور دوم نیز تا شب آخر ماه یکبار دیگر ختم قرآن انجام می دهند؛ کسی که آخرین سوره قرآن به او برسد باید بین مردم شیرینی توزیع کند، این شیرینی به شیرینی ختم قرآن معروف است.

 

 

بنا به عقیده این مردم، کسی که قرآن را ختم می کند، یعنی آخرین سوره را بخواند، ثواب تمام ختم قرآن را برده است و به میمنت این اجر معنوی باید شیرینی بدهد.

 

شهرستان میناب

 

مردم شهرستان میناب نیز علاوه بر هشتم و نهم ذیحجه، شب های 26 و 27 ماه مبارک رمضان را عید مردگانی می گویند.

 

شب های 26 رمضان و هشت ذیحجه را برای کسانی که در سال های گذشته فوت شده اند و شب های 27 رمضان و نهم ذیحجه را برای تازه درگذشتگان غذا تهیه کرده و خیرات می کنند.

 

ابتدا مقداری غذا پیش ملای محلی می برند تا پس از خوردن، برای اموات فاتحه بخواند، بعد بقیه غذاها را بین مردم تقسیم می کنند.

 

 

در شهرستان میناب به ویژه روستای کریان در 19، 20 و 21 رمضان مراسم تعزیه خوانی باشکوهی برگزار می شود، این تعزیه مربوط به چگونگی به شهادت رسیدن امام علی(علیه السلام) توسط ابن ملجم مرادی و گروه خوارج است، برای شروع تعزیه و تجمع افراد، نوازندگان محلی، موسیقی عزا بوسیله دهل و ساز می نوازند.

 

تابوت هایی را از قبل آماده کرده و به محل اجرای تعزیه می آورند(هر زیارتگاه معمولا یک تابوت دارد)؛ تعداد تابوت ها 10 عدد است که به ترتیب کنار یکدیگر قرار می گیرند؛ این تابوت ها عبارتند از: تابوت امام علی(علیه السلام) 2 عدد، تابوت حضرت فاطمه(سلام الله علیها)، امام حسن(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام)، زین العابدین(علیه السلام)، امام محمد باقر(علیه السلام)، امام رضا(علیه السلام) شاه عبدالکریم و میرعمر. به دلیل وجود 2 زیارتگاه از حضرت علی(علیه السلام) در شهرستان میناب، در این روز 2 تابوت از آن حضرت وجود دارد.

 

 

به جز تابوت حضرت زهرا(سلام الله علیها)، بقیه تابوت ها هر کدام یک علم دارند، با تجمع افراد و حضور تابوت ها و علم ها، مراسم تعزیه خوانی آغاز می شود.

 

در پایان مراسم پارچه های رنگی را از علم ها بازکرده و پارچه سیاه به آنها می پوشانند.

 

در شهرستان میناب، یک شب قبل از شهادت امام علی(علیه السلام)، خانواده هایی که نذر دارند، خمیر آماده کرده و نان می پزند؛ افراد مریض از این نان می خورند و در صورت شفا یافتن، سال آینده وسایل انجام این مراسم را تدارک می بینند.

 

شهرستان قشم

 

اهالی قشم نیز در طول ماه مبارک رمضان، بعد از نماز ظهر به قبرستان ها رفته و برای مردگان فاتحه می خوانند و هر جمعه خانواده ها مقداری سیب، پرتقال و سایر میوه ها و غذاهایی مانند تخم مرغ، مقداری قند و شکر به ملای محلی می دهند تا برایشان قرآن بخوانند.

 

 

در نوزدهم ماه رمضان مراسم «علم شمشیری» که از قدمتی 900 ساله برخوردار است در این جزیره برگزار می شود؛ در این مراسم شیعیان جزیره قشم علم شمشیری را با پای پیاده از شهر قشم به روستای حمیری می برند و تا قبل از اذان مغرب به شهر بر می گردانند.

 

قشمی ها معتقدند که علم شمشیری از نجف اشرف به جزیره آمده و یک نمونه از آن نیز در حرم امام علی(علیه السلام) موجود است؛ بر روی تکه فلزی و چوبی این علم نوشته هایی به خط کوفی است، مسجد علی بن ابیطالب(علیه السلام) شهر قشم محل استقرار این علم است.

 

شهادت حضرت علی(علیه السلام)

 

شیعیان استان هرمزگان شب شهادت حضرت علی(علیه السلام)، همانند ماه محرم، دیوارهای مساجد و حسینیه ها و امامزادگان را سیاه پوش می کنند و برای عزاداری در این اماکن جمع شده و به روضه خوانی و سینه زنی می پردازند.

 

 

 

علم بندی ها در نقاط مختلف استان در بین شیعیان همانند مراسم ماه محرم انجام می شود و عزاداری در سوگ امیرالمومنین(علیه السلام) به مدت سه شبانه روز ادامه می یابد.

 

شب های قدر

 

تشیع؛ شب های 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان را لیالی قدر می نامند، اما اهل سنت علاوه بر این سه شب، شب های 25، 27 و 29 این ماه را شب های قدر می دانند.

 

در این شب ها، شیعیان تا سحر بیدار می مانند و دعای جوشن کبیر، جوشن صغیر، نماز شب قدر خوانده و قرآن بر سر می گیرند؛ همچنین در این شب ها در سوگ امام علی(علیه السلام) مرثیه سرایی می کنند.

 

اما اهل سنت فقط قرآن می خوانند و نماز قیام الیل را در این شب ها برگزار می کنند؛ اهل تسنن در بندرکنگ مراسمی به نام «خیر شب قدر» دارند، در این شب تا صبح مردم بیدار می مانند و به عبادت مشغول می شوند.

 

مردم با توجه به توان مالی خود، نان، زولیبیا و پول به همسایگان به ویژه فقرا می دهند و قدری نیز به ملاها و امام مسجد محل می دهند تا برای اموات آنها دعا کرده و فاتحه بخواند.

 

ختم قرآن و فاتحه اموات

 

آیین های ختم قرآن در منازل و فاتحه اموات نیز از شب 21 ماه رمضان به مدت 9 شب در بین اهل تشیع برگزار می شود، برای برگزاری این آیین از شب قبل چند ملا برای قرائت قرآن در منزل دعوت می شود و عصر با حضور ملاها و اهل فامیل هرکدام یک جزء به نیت اموات صاحب خانه تلاوت می کنند و با فرا رسیدن افطار سفره افطاری پهن می شود.

 

فطریه

 

عصر آخرین روز ماه مبارک رمضان و قبل از اذان مغرب و عشا، (فطریه) که در اصلاح محلی به آن «سر روزه» می گویند را جدا کرده و در گوشه ای می گذارند که پس از نماز عید به افراد نیازمندی که خود می شناسند و در بیشتر موارد از بستگان است پرداخت شود.

 

پایان پیام/