استفاده از شبکه های اجتماعی نیاز به آموزش های بیشتری دارد

خبرگزاری شبستان/ یاسوج

شبکه های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با این که عمر خیلی زیادی ندارند، به خوبی توانسته اند جای خود را در زندگی مردم باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت، در شبکه های اجتماعی مجازی کنار هم گرد آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار می کنند.

شبکه های اجتماعی، نقش پررنگی در دنیای امروز دارند که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. این سایت ها بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد و در سطح کشورها و حتی بین الملل تأثیرگذارند و به همین دلیل، در حال گسترش هستند و در آینده، به مراتب نقش بیشتر و مهم تری را در زندگی بازی خواهند کرد.

تأثیرات شبکه های اجتماعی بر ابعاد مختلف زندگی

امروزه، گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی بشر ـ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی ـ تأثیر گذاشته است. با کمرنگ شدن اهمیت زمان و امکان و بی نیازی به مکان مشترک برای برقراری ارتباط، افراد به شکل بسیار آسان تری می توانند در فضای مجازی، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شکل جدید برقراری ارتباط، موجب تحول در فرهنگ و هویت جوامع می شود.

ویژگی های ارتباطات الکترونیکی در فضای مجازی، شرایطی متفاوت با روابط رو در رو را برای کاربران فراهم می کند. سرعت عمل، ناشناس ماندن و...، فضای یکسان و مشابهی را فارغ از الزاماتی چون جنسیت، طبقه، قوم، نژاد و مکان فراهم می کند که تجارب متفاوتی را برای کاربران به وجود می آورد. تعاملاتی که در این فضا اتفاق می افتد، برای کاربران اینترنتی، ذهنیت و گرایش جدیدی ایجاد می کند که می تواند رفتار و تعاملات آن ها را در دنیای حقیقی، تغییراتی هر چند جزئی بدهد. ارتباطات اینترنتی می تواند انگیزه بیشتری را برای کاربران در بازی با هویت، رفتارهای آزمایشی و ارائه تصویری غیرواقعی فراهم سازد که ریسک شرمندگی در آن کمتر است.

۱. هویت زدایی

فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی موجب می شود تا اجتماعات و هویت های جدیدی تشکیل شود. وسایل نوین اطلاعاتی و ارتباطی، تغییراتی را در برداشت های فرد به وجود می آورد و هویت ها را در وضعیت تازه ای قرار می دهد که با گذشته بسیار متفاوت و حتی گاهی مغایر است.

هویت در اجتماعات مجازی در مسیر فراملیتی شدن حرکت می کند. جامعه اطلاعاتی، مبین هویت بی ثبات، تغییرپذیر و منعطف انسان جدید است. در این جامعه، دیگر نزدیک بودن افراد از نظر مکان، نشان دهنده صمیمیت آن ها نیست و افراد در کشورهای مختلف می توانند با هم ارتباط داشته و احساس نزدیک بودن و هویت یکسان داشته باشند. هویت ملی در جامعه اطلاعاتی، به دلیل ظهور اجتماعات مجازی، به شدت تهدید می شود. در اجتماعات مجازی معمولاً افراد حداقل در یک چیز اشتراک دارند و آن، علایق و منافعی است که آن ها را دور هم جمع می کند. این منافع که همان دسترسی به اطلاعات است، هویت آن ها را می سازد؛ هویتی که مدام در حال تغییر و ناپایدار است.

هویت افراد در اجتماعات مجازی «هویتی دیجیتال» است و سرزمین، زبان بومی و محلی، کشور، فرهنگ ملی و نژاد، هویت افراد را در اجتماعات مجازی تعیین نمی کنند؛ بلکه منافع مقطعی، محدود و در حوزه موضوعات مختلف افراد را دور هم جمع می کند و هویت آن ها را می سازد.

۲. انزواطلبی

از مهم ترین ویژگی های فضای مجازی، گسترش اهمیت فرد و حیطه خصوصی در برابر جمع و حوزه عمومی است. افراد در فضای مجازی در عین حال که می توانند در گروه های مختلف حضور داشته باشند؛ می توانند خود را جدا از دیگران و تنها نیز حس کنند. نبود مراتب قدرت در فضای مجازی، باعث می شود فردیت افراد در جمع حل نشود. در جهان واقعی، قدرت انتخاب افراد، همواره تحت تأثیر عواملی چون جبر مکان، زمان، فرهنگ، حکومت و... محدود بوده است؛ اما در جهان مجازی این مرزها وجود ندارد و افراد می توانند در مقیاس جهانی دست به انتخاب بزنند.

رسانه های جدید، رسانه های فردی شدن و مبتنی بر تعامل فردی انسان ـ رایانه هستند و موجب می شوند انسان ها بیش از پیش گوشه گیر، منزوی و کم تحرک شده و کم کم از زمینه عملی زندگی خود دور شوند. به عبارت دیگر شکل گیری اجتماعات در فضای مجازی، موجب می شود که اجتماعات در جهان واقعی، به تدریج کم رنگ و بی اهمیت شود. این بدان معناست که منبع هویت بخشی افراد، متکثر و متنوع می شود و به همین جهت هویت ملی و انسجام اجتماعی یک جامعه به تدریج تضعیف می شود.

۳. فردگرایی

با آمدن شبکه های اجتماعی مجازی، شکل جدیدی از زندگی در فضای مجازی شکل گرفت و روابط میان افراد با شکل سنتی آن، فرق کرد و تأثیر غیرقابل انکاری بر روابط اجتماعی برجای گذاشت. شبکه های اجتماعی، یکی از پرطرفدارین رسانه ها هستند که مخاطبان بسیاری، به خصوص از قشر جوان دارند. ویژگی های تعاملی و ایجاد بستر برای ایجاد روابط اجتماعی، از دلایل مورد استقبال واقع شدن شبکه های اجتماعی است. این شبکه ها با قابلیت هایی که در اختیار کاربران خود قرار می دهند، به 5 اولویت اول کاربران اینترنت تبدیل شده اند.

فرد با طیف وسیعی از افراد در ارتباط است و علایق خود در زمینه های مختلف را با آن ها به اشتراک می گذارد. افراد در شبکه های اجتماعی می توانند هویتی کاملاً دلخواه داشته باشند و بر پایه همان هویت دلخواه، ارتباط مجازی خود را با دیگران گسترش دهند. ظاهر این شبکه ها جمع گراست، اما سبب فردگرایی افراد می شود.

امروزه تغییرات فرهنگی موجب شده که مردم ترجیح دهند در عین تنهایی، ارتباطات گسترده ای هم با جهان پیرامون خود داشته باشند. شبکه های اجتماعی این خواسته را فراهم می کنند. این شبکه ها با سرویس ها و خدمات مختلفی که در اختیار کابران خود قرار می دهند، موجب تأثیرگذاری بیشتر بر زندگی آن ها و جامعه و نیز رفتارهای اجتماعی می شوند، کارکردهای گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی دارند و به گفته متخصصان ارتباطات، بیش از پیش رابطه های چهره به چهره را کاهش می دهند.

یحیی حکیم، امام جماعت مسجد صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه شریف) روستای بردیان شهرستان چرام به خبرنگار خبرگزاری شبستان در یاسوج، گفت: با شبکه های اجتماعی مخالف هستیم به دلیل این که مسئله واتساپ و امثال آن مثل موضوعی است که در قرآن مطرح شده است.

وی افزود: خداوند متعال در قرآن به پیامبر خطاب می کند که «اگر مردم از حکم شراب و قمار از شما سوال کردند شما بگویید شراب و قمار منافعی دارد؛ ولی ضررهایی داشته و گناه بزرگی است و معایب آن بیشتر از منافع آن است» پس می توان با این استدلال قرآنی فهمید که شبکه های اجتماعی هم همین گونه است.

حکیم اظهار داشت: مسئولان بدون فرهنگ سازی، توجیهات و آموزش های لازم شبکه ها را آزاد کردند و بهانه می آورند که با کار فرهنگ سازی این مشکلات را حل کنید.

امام جماعت مسجد صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه شریف) روستای بردیان شهرستان چرام عنوان کرد: از طریق کار فرهنگی نمی توان جوابی گرفت، زیرا تاثیرات کار فرهنگی با توجه به این که خودم انجام دادم بسیار کم است و چون یک سری لذت ها و جذابیت هایی دارد که آن شخص فیلم ها، عکس ها و برنامه هایی را که مشاهده می کند بسیار لذت بخش و جذاب است و خود به خود شخص را به سمت دیگری می کشد.

وی ادامه داد: پس نخستین دلیل مخالفت ما این است که ضررهای آن بیشتر از منفعت آن است و می توان کار مفید در این زمینه انجام داد، ولی همان طور که در زمینه هایی مثل راهنمایی و رانندگی و بهداشت فرهنگ سازی نشد و یا بسیار کم بود و در زمینه ازدواج و بسیاری از مسائل نظیر آموزش خانواده و تربیت فرزندان کارهایی از قبیل آموزش داده نشد، باید نخست آموزش های لازم صورت می گرفت و سپس این شبکه ها را آزاد می کردند.

حکیم با بیان این که باید جلوی این شبکه ها گرفته شود، تصریح کرد: کسانی که دغدغه دینی دارند و از این که جوانی به انحراف کشیده شده و این جوان دچار ظلالت و گمراهی نشود، باید از این کار حتی برای یک نفر جلوگیری کرد.

این امام جماعت چرامی با بیان این که در این زمینه ها نمونه و مصداق هایی دارد و نمی خواهد متعصبانه و جاهلانه با این موضوع برخورد کند، به راه حل های مورد نظر خود در این زمینه اشاره و افزود: باید شبکه ها بسته شده و چندین سال آموزش داده شود.

حکیم با اشاره به این که باید ضرر و زیان های این شبکه ها بازگو شود، خاطرنشان کرد: وقتی از نظر فکری مردم با این شبکه ها آشنایی کامل پیدا کرده و خطرات را فهمیده و لمس کردند، کمتر به سراغ این مسائل آمده و بیشتر استفاده های مثبت را می توانند داشته باشند.

حکیم به نقش اعضای کانون های مساجد در این زمینه اشاره و افزود: اعضای کانون ها می توانند در این زمینه اطلاع رسانی کرده،خطرات را بازگو و توصیه به استفاده نکنند؛ بلکه خطرات و ضررهای شبکه را اطلاع رسانی کنند.

امام جماعت مسجد صاحب الزمان (عج الله تعالی فرجه شریف) به نقش ائمه جمعه و جماعات اشاره و افزود: این قشر جامعه با توجه به رسالت ذاتی خود می توانند معایب این شبکه ها را بازگو کنند و علاوه بر  تبلیغ دین و موضوعات روز، مردم را از خطرات و تاثیرات منفی آنها بر خانواده آگاه کنند.

وی اذعان کرد: ائمه جمعه و جماعات با توجه به رسالت خود این موضوعات را همراه با آگاه سازی مردم نسبت به خوبی ها، امر به معروف و نهی از منکر بیان می کنند و از طرفی بیان می کنند کسانی که در مجالس ما حضور دارند سراغ این مسائل نیستند و افرادی که اهل ورود به شبکه های اجتماعی هستند کمتر در مجالس حضور پیدا می کنند.

حکیم اظهار داشت: نهادهای فرهنگی، مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی می توانند در این زمینه قوانینی وضع کرده و بر اجرای آن نظارت کنند.

این امام جماعت به راهکاری در این زمینه اشاره و عنوان کرد: راهکاری که می توان ارائه کرد این است که در کتاب های مدارس می توان کتابی تحت عنوان موضوعات روز آماده و اعتیاد، مواد مخدر، شرب خمر، بهداشت فردی و رانندگی و چگونگی استفاده از تلفن همراه و ازدواج را در قالب کتاب در مدارس طراحی و تدریس کنند.

وی ادامه داد: این کار مزایایی داشته که این افراد بعد از سپری کردن نوجوانی، در جوانی با جوانب، معایب و خطرات ناشی از این موارد مطرح شده آشنایی کامل دارند و کمتر سراغ این کارها می روند.

حکیم با بیان این که بعضی ها آگاهی دارند ولی رعایت نمی کنند و همه وقت نباید در حوزه فرهنگ سازی هزینه شود، افزود: افرادی هستند که از ما طلبه ها آگاهی بیشتری دارند ولی یا نمی خواهند یا نسبت به این موضوع بی تفاوت هستند.

امام جماعت مسجد صاحب الزمان(عج الله تعالی فرجه الشریف) شهرستان چرام گفت: انتظاری که از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می رود این است که نخست آگاه سازی، اطلاع رسانی و آموزش های لازم را می دادند و سپس این شبکه ها را آزاد می کردند و حالا سوال من از وزیر محترم این است چرا فورا شبکه های اجتماعی را بدون هیچ گونه کار آموزشی آزاد کردند که تاکنون از مسئولان توجیه قابل قبولی در زمینه آزادسازی این شبکه ها ندیدیم.

پایان پیام/