خبرگزاری شبستان: یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه بار دیگر گفت بازرسان این نهاد باید به تمام سایت‌های هسته‌ای و نظامی ایران دسترسی داشته باشند.آقای آمانو که برای دیدار با مقامات فرانسوی به پاریس سفر کرده، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گفت در صورتی که ایران و گروه موسوم به 1+5 به توافق هسته‌ای دست یابند، بر اساس پروتکل الحاقی، دسترسی به «سایت‌های مشکوک» مقدور خواهد بود.وی در بخشی از این مصاحبه مشترک با نشریه لوموند، در مورد مواضع مقامات ایرانی که با بازرسی از تأسیسات نظامی اعلام مخالفت کرده‌اند، گفت: «نمی‌خواهم در مورد این مواضع گمانه‌زنی کنم یا آنها را تفسیر کنم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک سازمان فنی است و بر واقعیات متمرکز است.»مدیر کل دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل افزود در کشورهایی که پروتکل الحاقی اجرایی می‌شود، «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این حق را دارد که خواستار دسترسی به تمام سایت‌ها از جمله نظامی شود.»وی ادامه داد: «تا الان، ایران پروتکل را اجرا نکرده، اما در زمان مناسب، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آنچه را که در دیگر کشورها انجام داده، (در ایران هم) اجرایی خواهد کرد.»آقای آمانو با بیان اینکه بازرسان در عمل، «مسئله حساس» مربوط به برخی از سایت‌ها را در نظر می‌گیرند، به مسئله موسوم به ابعاد احتمالی نظامی نیز اشاره کرده و گفت: «در رابطه با ابعاد احتمالی نظامی، این امر چند ماه زمان می‌برد و کاملا به همکاری ایران بستگی دارد، اما این یک روند بی‌پایان نخواهد بود. می‌توان این مسئله را در یک مدت زمان معقول پایان داد.»آمانو ادامه داد: «رسیدن به این اطمینان که برنامه هسته‌ای ایران اهداف صرفا صلح‌آمیز دارد، سال‌ها زمان می‌برد.»وی همچنین گفت در صورتی که توافق هسته‌ای امضا شده و آژانس مسئول نظارت بر حسن اجرای آن باشد، این امر به مهمترین وظیفه آژانس بدل می‌شود و این نهاد به منابع انسانی و مالی بیشتری نیاز خواهد داشت.آقای آمانو گفت نظارت بر توافق موقت ایران و 6 کشور، ماهانه یک میلیون یورو به مخارج آژانس افزوده است.[i]
تحلیل:
در ابتدا باید این سوال را پرسید که چرا آمریکا خواهان دسترسی به سایت های نظامی شده است؟
طبق گزارشات نهادهای اطلاعاتی آمریکا و واقعیت های عرصه میدانی ، ایران هرگز حتی به سمت ساخت سلاح هسته ای هم نرفته است.مساله ی هسته ای برای آمریکا حل شده است.زیرا مقامات این کشور به خوبی می دانند که ایران نمی خواهد سلاح اتمی بسازد.نگرانی آمریکا گسترش رقابت هسته ای در خاورمیانه نیست.زیرا کشورهای رقیب ایران توانایی فنی ساخت سلاح اتمی را ندارند.نگرانی اصلی آمریکایی ها ، توانایی نظامی ایران است.به عبارت دیگر مساله مهم برای دشمن ، بحث عدم اشاعه نیست.بحث توانایی موشکی و نظامی متعارف ایران است.به همین دلیل است که طرف مقابل توانایی موشکی را هدف گرفته است.هدف آژانس از درخواست دسترسی‌های فراپروتکلی، دقیقا دسترسی به افراد، تجهیزات، مکان‌ها و اسناد برنامه نظامی متعارف ایران به بهانه PMD است. آژانس هیچ نیت خیرخواهانه یا متعارفی ندارد. آژانس پس از گرفتن مجوز دسترسی‌های فراپروتکلی از ایران، روی بخش دفاعی و نظامی ایران متمرکز خواهد شد و اساسا با برنامه هسته‌ای ایران کاری نخواهد داشت.[ii] به همین خاطر است که هرگونه توافق نهایی باید طی یک تفاهم سیاسی موضوع PMD را به طور کامل ببندد. باز ماندن موضوع PMD بویژه مشروط شدن کاهش تحریم‌ها به پیگیری این موضوع از سوی ایران، یعنی از یک طرف هیچ تحریمی کاهش نخواهد یافت و از سوی دیگر به بهانه PMD، آژانس به دنبال تحقق ماموریت‌هایی خواهد بود که سرویس‌های غربی بویژه درباره کسب اطلاعات از برنامه موشکی و ساختار بروکراتیک بخش دفاعی ایران به آن واگذار کرده‌اند. به عبارت دقیق‌تر، PMD – که اکنون ساختگی بودن آن محرز است - باید از فهرست تعهدات کلیدی که ایران موظف به پایبندی به آنهاست برداشته شود.[iii]آمریکا در حال ایجاد یک چارچوب ژئوپلیتیک برای گنجاندن توافق هسته‌ای درون آن است. هدف اصلی این چارچوب هم آن است که توافق هسته‌ای را بدل به ابزاری برای کاهش مستمر قدرت منطقه‌ای ایران کند. بحث درباره جزئیات این چارچوب موضوع این نوشته نیست ولی اگر بپذیریم که بخشی از فرآیند شکل‌گیری این چارچوب اطمینان‌دهی به متحدان منطقه‌ای آمریکا درباره تبعات ژئوپلیتیک توافق هسته‌ای است، منطقی است که آمریکا تحت فشار سعودی و اسرائیل پارامترهای توافق خوب از دید خود را سختگیرانه‌تر کرده باشد.[iv]
نویسنده : بهنام خسروی
نظر شما