اعتبارزدایی از علوم وارداتی وظیفه رسانه است

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، علی عسگری، مدیرعامل خبرگزاری مهر در آیین رونمایی از مجله الکترونیکی خبری تحلیلی علوم انسانی طلیعه با بیان اینکه فرهنگ و تاریخ دسته بندی های متعددی دارد، اظهار کرد: فرهنگ رسانه های جمعی تعریف جدیدی است که از فرهنگ ارایه می شود و رسانه در فرهنگسازی نقش مهمی را بر عهده دارد؛ ریشه این بحث به 30 سال پیش باز می گردد زمانی که دو دانشمند فرانسوی موضوع علم پذیری جوامع را برای تحقیق انتخاب کردند.

وی ادامه داد: سوال این دو دانشمند این بود که علم چگونه در جامعه نهادینه می شود و بر اساس نظریه این دو دانشمند فرانسوی فیسبوک و شبکه های اجتماعی شکل گرفت. آنها نام نظریه خود را شبکه کنش گرا گذاشتند و موضوعی که بررسی کردند این بود که در علم پذیری جامعه سه عامل اثر دارد.

عسگری با اشاره به سه عامل یاد شده تصریح کرد: نخست فرآیندهای طبیعی، مرگ و رشد و نمو جوامع است؛ به طور مثال انحطاط تمدن ها، انقلاب، زوال حاکمیت های سیاسی طبیعی و دوره ای است؛ موضوع دومی که آنها در تغییرات اجتماعی موثر می دانستند، ساختارهای اجتماعی همچون حس هویت و تعلق اجتماعی بود.

مدیرعامل خبرگزاری مهر عامل سومی که موجب تغییر در جامعه می شود را تغییر نظام معنایی یا نظام تفسیر و تحلیل پدیده ها معرفی کرد و گفت: به عبارت دیگر باید دید مردم یک جامعه به یک موضوع چگونه نگاه می کنند که اگر بتوان نگاه ها را تغییر داد، معنای درک شده از یک پدیده را نیز می توان تغییر داد مثلا موضوع خودکشی فلان خواننده در غرب می شود موضوع ما به دلیل اینکه نظام مفهومی ما عوض می شود حتی درباره موضوعات اقتصادی ای که در جامعه وجود دارد.

وی در ادامه با بیان اینکه حال چگونه رسانه می تواند نظام معنایی را تغییر دهد، تصریح کرد: در این راستا دو نگاه وجود دارد، نخست نگاه غرب به علوم انسانی و دوم نگاه ما.

نقاط ضعف ما در حوزه رسانه

عسکری تاکید کرد: ما در حوزه رسانه یک سلسله نقاط ضعفی داریم که باید شناخته شوند؛ نخست در مورد فضای مجازی یا همان اینترنت چند آسیب اساسی است که غربی ها نیز آن را ذکر می کنند اولین نکته آنکه کاربر با ورود به فضای مجازی یک هویت جدیدی از خود تعریف می کند و اولین اتفاقی که می افتد آن است که نظام یادگیری در این فضا متفاوت می شود و اگر قبلا در نظام یادگیری درخت علم مطرح می شد این نظام در فضای مجازی قلمه ای شده است.

عسگری ادامه داد: به عبارت دیگر در واقع مقداری که علم لازم است در فضای مجازی به کاربر آموخته می شود و نوع دانشی که در این فضا ارایه می شود، عمیق نبوده و آنچه را می خواهند کاربر بیاموزد در فضای مجازی در اختیار او قرار می دهد، بنابراین سطحی شدن دانش و احتمالا ارایه دانش هایی که کاربردی ندارد در این فضا به چشم می خورد.

خطر تغییر زبان

وی با تاکید بر اینکه فضای رسانه نظام هدایت شده ای است، بیان کرد: دومین آسیب این فضا تغییر زبان است؛ شبکه های اجتماعی در حال تغییر زبان ها هستند و زبان اسمایلی (آیکون هایی که می خندند) و مفاهیم با این آیکون ها منتقل می شود را ترویج می کنند. این تغییر زبان آنجایی خطرناک است که تغییر نظام مفهومی را سبب می شود به عبارت دیگر زبان بستری است برای انتقال مفاهیم ها و زبان ها به اقتضای بافت خود، مفاهیم خاصی را منتقل می کنند.

مدیرعامل خبرگزاری مهر در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش رسانه در تحول علوم انسانی گفت: نخست باید باور خود را در این خصوص توجیه کنیم باید دید رسانه ها تا چه اندازه باور کرده اند که علوم انسانی غربی راه حل مشکلات ما نیست که در این راستا هم باید آسیب های علوم غربی و هم ظرفیت های علوم اسلامی شناخته شود.

وی با بیان اینکه پس از این مرحله باید بر ضرورت تحول علوم انسانی تاکید شود، افزود: اینکه اساسا چه ضرورتی وجود دارد که ما به سمت علومی که مبنی بر فرهنگ و تمدن اسلامی است، حرکت کنیم؛ تا این اتفاق نیفتد میزان مراجعه به مشاوره و روانشناس نیز همچنان بیشتر شده چرا که مردم هنوز اعتقاد به این مسئله دارند.

ضرورت آسیب شناسی رسانه ایِ وضعیت علوم انسانی موجود

وی با بیان اینکه ما به عنوان رسانه باید آسیب شناسی وضعیت علوم انسانی موجود را شناسایی کنیم، عنوان کرد: بحث عمومی سازی علوم انسانی اسلامی در راستای تحول علوم برای توده مردم ضروری است ما هنوز به عنوان رسانه نتوانسته ایم این کار را انجام دهیم مثلا اینکه تا چه اندازه بر اساس منابع اسلامی، مباحث حقوقی و اخلاقی را مطرح می کنیم اما رسانه های غربی مملو از این مسایل است.

عسکری ابراز کرد: اگر ما واقعا به این نتیجه رسیدیم که علوم انسانی غربی نمی تواند راهگشای مسایل جامعه ما باشد، باید به سمت اعتبارزدایی از علوم غربی و متقابلا اعتبارآفرینی به علوم اسلامی برویم که این از وظایف مهم رسانه است.

باید به سمت ژورنال های تخصصی برویم

وی ابراز کرد: وقتی سخن از تحول علوم انسانی میان نخبه ها و دانشمندان می شود صحبت از کار ژورنالیستی پیش می آید که این تلقی ناپسند برای مخاطب شمرده می شود در حقیقت ما باید مفهوم ژورنالی را تغییر داده و به سمت ژورنال های تخصصی برویم که هنوز در سطوح مختلف رسانه ها این مسئله دیده نمی شود به طور مثال در حوزه اقتصاد یا فرهنگ چند اثر قابل توجه داریم، بنابراین، جای سایت ها و ژورنال های تخصصی در این میان خالی است.

مدیرعامل خبرگزاری مهر در پایان سخنان خود یادآور شد: در بحث های علمی داد و ستد وجود دارد بنابراین، نمی توان گفت هر آنچه در غرب وجود دارد بد و نامطلوب است و باید به طور کلی کنار گذاشته شود؛ تارنمای علوم انسانی طلیعه یک نقطه مبارک بوده و طلیعه ای است که می تواند تغییر نگاه عمومی را در پی داشته باشد چرا که بخش عمده ای از مخاطبان ما دانشجویان هستند که بیش از نیمی از آنها در رشته های علوم انسانی تحصیل می کنند.

این گزارش می افزاید: در ادامه این نشست، مهدی مسعودی، مدیرمسئول مجله الکترونیکی خبری تحلیلی علوم انسانی «طلیعه» با بیان اینکه این تارنما نگاهی به فرآیند اسلامی شدن علوم انسانی دارد، گفت: طبق آمار واصله بیش از دو میلیون دانشجو در حوزه علوم انسانی به تحصیل مشغولند اما اینکه خیل عظیم این دانشجویان با منابع و کتب غالبا غربی سرو کار دارند باید مورد توجه قرار گیرد که رهبر انقلاب نیز از این مسئله اظهار نگرانی کرده اند.

وی ادامه داد: در چند سال اخیر برپایی کنگره های علوم انسانی حرکتی برای جمع آوری مقالات علوم انسانی اسلامی بود که اخیرا نخستین کتاب کنگره به چاپ رسید و در نمایشگاه بین المللی کتاب عرضه شد.

مسعودی در ادامه به دیگر هدف راه اندازی تارنمای علوم انسانی طلیعه اشاره و تصریح کرد: این مجله الکترونیکی تلاش می کند اگر تولیداتی در زمینه علوم انسانی انجام شده اما دانشجویان یا اساتید از آن بی اطلاع اند و کتاب و مقاله ای در این حوزه چاپ نشده یا به دست آنها نرسیده در اختیار آنها قرار دهند که این مسئله ما را مجاب تر کرد تا اقدام به راه اندازی این پایگاه داشته باشند.

وی در ادامه اضافه کرد: بنابراین، تصمیم گرفتیم تا آثار موجود در زمینه تحول علوم انسانی را تجمیع کرده و با راه اندازی این تارنما آنها را نمایان تر کرده که مراحل رایزنی راه اندازی این سایت از سال 92 آغاز شد و در سال 93 اطلاعات لازم جمع آوری و در چند ماه اخیر نیز این تارنما در فضای تست و آزمون قرار گرفت.

وی تاکید کرد: نگاه ما در این راستا رسیدن به مرجعیت خبری تحلیلی در حوزه علوم انسانی اسلامی است که البته ادعای بزرگی در این راستا نمی کنیم اما در حد وسع خود تلاش می کنیم که در این راستا گامی جدی برداریم.

نگاه نظری رسانه ها به علوم انسانی

مسعودی با بیان اینکه رسانه های زیادی در کشور وجود دارد اما یکی از مشکلات رسانه ها نگاه نظری به علوم انسانی است که با فضای جامعه گره نخورده است، یادآور شد: اینکه بتوانیم این حلقه را به جامعه و دانشجویان وصل کنیم و از ارگان ها و دستگاه های مختلف کشور بخواهیم تا قاعده های استخراج شده علوم انسانی را البته نه در سطح کلان استفاده کنند از دیگر اهدافی است که این تارنما دنبال می کند.

مدیرمسئول مجله الکترونیکی خبری تحلیلی علوم انسانی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: این تارنمای علوم انسانی قصد دارد نگاه نظری موجود در علوم انسانی اسلامی را با مسایل روز پیوند دهد.

گفتنی است، در پایان این مراسم با حضور حجت الاسلام رضا غلامی، رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی صدرا از تارنمای علوم انسانی طلیعه رونمایی شد.

پایان پیام/