به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری شبستان، نمایش سقراط نوشته و به کارگردانی حمیدرضا نعیمی جمعه یکم خرداد ماه پس از 105 اجرا سومین دور از اجراهای خود را به پایان رساند. نمایشی که جمعاً با استقبال بیش از هشتاد هزار تماشاگر مواجه شد و توانست پربیننده ترین نمایش سال های اخیر باشد.
ماجرای زندگی و مرگ یک فیلسوف مشهور یونانی از عهد باستان که برای اولین بار دستمایه اثر یک نمایشنامه نویس ایرانی قرار گرفته بود، در سه دوره اجرا طی سالهای 92، 93 و 94 موفق شد پای بسیاری از مخاطبان غیر تئاتری را هم به تالار وحدت باز کند.
سقراط گروه تئاتر «شایا» در حالی دایرة محدود تماشاگران تئاتر را وسعت بخشید که آگاهانه از فاکتورهای مرسوم برای دیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن فاصله گرفته بود.
نمایشی که همچون آثار پیشین حمیدرضا نعیمی، بیشتر شخصیت های محوری اش به بازیگران ثابت گروه «شایا» واگذار شده بود و برای جذب تماشاگر به مسیر استفاده از چهره ها و ستاره های تلویزیونی و یا سینمایی گام نگذاشته بود.
به جز فرهاد آئیش و لادن مستوفی تقریباً هیچ کدام از بازیگران این نمایش پر کاراکتر برای مردمی که مخاطب ثابت تئاتر نیستند، چهره و یا ستاره به شمار نمی آیند. نعیمی در حالی به بازیگران گروهش اعتماد کرده بود که نمایش و شرایط اجرای آن در تالار وحدت، پتانسیل بالایی برای استفاده از چهره های عامه پسند داشت.
مسئله دیگر نگاه نمایشنامه نویس به طنز و شیوه های خنداندن تماشاگران است. نعیمی که پیش تر در بازخوانی نمایشنامه هایی نظیر «مکبث»، «لیرشاه» و «کالون و قیام کاستلیون» توانایی خود را در شوخی کردن با موقعیت های تراژیک ترین نمایشنامه های جهان نشان داده بود، در نگارش سقراط نیز هوشمندانه توانسته با شوخی های به اندازه و به دور از لودگی، از تلخی درام تراژیک گونه اش کم کند و نگذارد تماشاگرانی که حتی عادت به تماشای تئاتر ندارند هم خسته شوند.
حمیدرضا نعیمی در اجرا و کارگردانی هم، از فضای کلیشه شده نمایش های کلاسیک فاصله می گیرد و با طراحی لباس، چهره و حتی شیوه امروزی حرف زدن کاراکترهایش، فاصله 2500 ساله مخاطب با زمان داستان را بر می دارد و او را با هر آنچه که برایش نا آشناست سردرگم نمی کند.
«سقراط» توانست دایره مخاطبانش را وسعت ببخشد بی آنکه در تبلیغات ولخرجی غیر معمولی داشته باشد و یا هزینه ای صرف آگهی تلویزیونی و نظیر آن کند. اثری که برای موفقیت، به هستة درونی خودش، یعنی متن، اجرا و کارگردانی تکیه می کند.
یکی از دلایل مهم موفقیت اثر گروه «شایا» در جذب تماشاگران، تعادلی است که در اجرای یک نمایش با کیفیت و سلیقه مخاطبان مورد نظرش ایجاد کرده است. نمایشی که به مخاطب باج نمی دهد و برای جلب رضایتش به هرچیزی چنگ نمی زند اما حسابِ حوصله، تحمل و یا نیاز تماشاگرش به خندیدن را هم داشته است.
«سقراط» با همه نقاط قوت و ضعف اش که نقد آن قصد نویسنده این سطور نبوده و نیست، اتفاق روشنی برای تئاتر کم اتفاق ماست و می تواند نوید آشتی مردم با این هنر کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد.
اثری که پس از مدت ها تالار وحدت را به ضیافت باشکوه تماشای یک نمایش دعوت کرد. چیزی که تئاتر ما کمتر شاهد آن بوده است و شاید به همین دلیل از این به بعد خیلی ها سقراط را متر و معیاری برای سنجیدن موفقیت سایر نمایش ها بدانند.
سقراط به دلایل مختلف مورد توجه و استقبال گسترده قرار گرفت ولی نباید به بهانه ای برای نادیده گرفتن ضعف های ساختاری، حمایتی و مدیریتی تئاتر کشور بدل شود.
بی شک زهر خطرناک و کشنده ای به جسم کم جان تئاتر تزریق خواهد شد، اگر مدیران محترم تالارهای دولتی با تکیه به فروش نمایشی که کمترین زحمتی برای تهیه و تولیدش نکشیده اند، کارگردان ها و گروه های نمایشی دیگر را به سمت فروختن و تکیه بیش از پیش به گیشه سوق دهند و بار سنگین حمایت را از دوش خود پایین بیاورند.
علی یزدان دوست
نظر شما