در مورد تحریم ها پیشرفت اندکی حاصل شده است

خبرگزاری شبستان: «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه روز جمعه در جمع خبرنگاران گفت مسکو انتظار ندارد مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و 1+5 در موضوع بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سایت پارچین به زودی به توافق برسند.رسانه‌های روسیه از جمله «ایتارتاس» و خبرگزاری «اینترفکس» گزارش داده‌اند آقای «ریابکوف» که سرپرستی هیئت دیپلماتیک روسیه در مذاکرات هسته‌ای را به عهده دارد همچنین گفته فهرست تأسیسات مجاز برای دسترسی کارشناسان بین‌المللی و همچنین دلایل درخواست دسترسی به آنها همچنان موضوعات محل بحث هستند وی گفت: «مناقشه درباره دسترسی است: اینکه آژانس به چه اندازه، هر چند وقت یکبار و بر اساس چه دلایلی می‌تواند در ایران به جمع‌آوری اطلاعات بپردازد.»این دیپلمات روس افزود: «جنبه دیگر داشتن فرایندی متوازن برای یافتن راه حلی گام به گام در موضوع جنبه‌های نظامی برنامه هسته‌ای ایران است که بین ایران و آژانس جریان دارد.»آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از حدود 12 سال پیش با استناد به اطلاعات ادعاگونه نهادهای اطلاعاتی برخی کشورهای غربی درخواست بازدید از سایت پارچین که یک سایت نظامی است را مطرح کرده است. آژانس مدعی است ایران در این سایت آزمایش‌های هسته‌ای انجام داده است.  

درخواست بازدید از سایت «پارچین» در حالی مطرح شده است که براساس پیمان «ان‌پی‌تی»، آژانس تنها مجاز به بازدید و بازرسی از تاسیسات هسته ای اعلام شده از سوی کشورهای عضو است. در حالی که جمهوری اسلامی ایران این منطقه را به آژانس برای بازرسی معرفی نکرده است چراکه تاکید دارد در این سایت فعالیت هسته‌ای صورت نمی‌گیرد.خبرگزاری اینترفکس هم از آقای «ریابکوف» نوشت: «در مذاکرات هسته‌ای غیر از رفع تحریم‌ها، پیشرفت‌ها در بسیاری از جنبه‌های دیگر مشهود هستند.»[i]هیأت‌های دیپلماتیک ایران و کشورهای موسوم به گروه 1+5 پنجشنبه (13 فروردین ماه) اعلام کردند به تفاهمی بر سر چارچوب توافق نهایی رسیده‌اند که قرار است زیربنای ادامه رایزنی‌ها تا ضرب‌الاجل خودخوانده 30 ژوئن (11 تیرماه) باشد.بیانیه مشترکی که آقای «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه ایران و خانم «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در لوزان قرائت کردند به مشخص کردن رئوس چارچوبی می‌پردازد که طرفین برای توافق نهایی به آن رسیده‌اند.رفع تحریم‌ها، به رغم این، چنانکه از اظهارات مقامات ایرانی و غربی برمی‌آید از جمله موضوعات قابل تفسیر و محل اختلاف بین دو طرف است.این تحریم‌ها بر اساس ادعاهای بی‌پایه‌ای که کشورهای غربی به رهبری آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح می‌کنند، وضع شده‌اند.ایران از کشورهای امضاکننده پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) است که به کشورهای عضو حق برخورداری از انرژی هسته‌ای برای مصارف صلح‌آمیز را می‌دهد.

تحلیل :

باید به عبارات استفاده شده توسط دیپلمات های آمریکایی توجه کرد . آنها می گویند : « کاهش» و نه لغو و نه حتی تعلیق!به عبارت دیگر آمریکا نمی خواهد هیچ امتیازی به ایران بدهد و به همین دلیل به دنبال یک توافق دو مرحله ای است. مرحله اول ایران فقط امتیاز بدهد ، آنگاه مذاکرات برای 15 سال طول بکشد و آمریکا فقط برخی تحریم های غیر مهم را « کاهش» دهد!این موضوع دلیل اصلی تمدید مذاکرات و به نتیجه نرسیدن مذاکرات در مسقط و وین بود.به همین دلیل توافق جامع منعقد نشد.هرچند هنوز هیچ پژوهش و خبر جدی در مورد مذاکرات مسقط به بیرون درز نکرده است ، اما با توجه به عدم توافق جامع هسته ای در سوم آذر 93 در وین ، مشخص است که این ناکامی از مسقط شروع شده بود.

بنا به ادعای رسانه ها و برخی افراد نزدیک به تیم های مذاکره کننده ایران و گروه 1+5 ، آمریکا ضمن خودداری از رفع تحریم‌ها در بازه زمانی اندک، خواهان خالی شدن دست ایران از تمامی گزینه های راهبردی شده اند. آنها حتی بحث موشکهای بالستیک را مطرح کرده و قصد داشتند محدود سازی این توانایی مهم ایران را در توافق بگنجانند که البته با درایت و هوشیاری و مقاومت مثال زدنی تیم ایرانی به رهبری دکتر ظریف، این نقشه نیز نقش بر آب شد.این همان توافق خوب و کلی مد نظر غرب است. اینکه ایران همه توانایی های خود را یکجا از دست بدهد، اما تحریم ها در بازه 15 الی 20 ساله کاهش پیدا کنند!همچنین باید گفت تنها ابزار فشار آمریکا علیه ایران ،تحریم است.بقیه گزینه ها در جهان کنونی تاثیر ندارند و آمریکا نمی تواند از آنها علیه ایران استفاده کند.هر گزینه ای جز تحریم عملا یا کارایی ندارد یا حداکثر در کنار سایر گزینه ها مانند مذاکره است که معنا پیدا می کند.لذا آمریکا به همین دلیل مایل به لغو تحریم ها نیست. آمریکا به خوبی می داند که شدت بخشیدن به تحریم ها در شرایط کنونی جهان ، دیگر کارایی ندارد. آمریکا نمی تواند از طریق شورای امنیت ، مطامع خود را پیش ببرد ، زیرا در این شرایط دیگر روسیه و چین به قطعنامه های غربی رای مثبت نیم دهند.با توجه به بحران اوکراین و جنگ داخلی در سوریه ، شکاف بین شرق و غرب شورای امنیت ، افزایش پیدا کرده است. همکاری های راهبردی ایران و روسیه نیز عامل دیگری است که طرفین می توانند با کمک آن تحریم ها را دور بزنند و بی اثر کنند. حذف دلار از معاملات ارزی بین تهران ، مسکو و پکن و اعضای شانگهای ، کمک به دولت سوریه و تهاتر کالا میان ایران و روسیه ، گزینه های آمریکا را از روی میز به زیر میز انتقال می دهد و آمریکا چاره ای جز بازگشت به میز مذاکره ندارد. گزینه جنگ با ایران ، هم گزینه ای است که فقط در بین دیوانگان آمریکایی – یهودی طرفدار دارد. در آمریکا چند انسان عاقل پیدا می شوند که به نخست وزیر اسرائیل یا افرادی همانند کورکر ، منندز و اشتون کارتر یادآوری کنند که ایران سومالی و عراق و افغانستان نیست. ایران حمله « بزن در رویی » را به رسمیت نمی شناسد و به آن پاسخ می دهد. ایران کشوری است که در شدیدترین تحریم های طول تاریخ ، هم کشورش را مدیریت کرد ، هم به سوریه و عراق و لبنان یاری رساند و هم جبهه جدیدی علیه استکبار و ارتجاع در یمن و بلندی های جولان گشود.جمهوری اسلامی ایران در شرایط به هم ریختگی ژئوپلیتیکی جهان و غرب آسیا ، جزیره ثبات محسوب می شود و امنیت از کانون تهران به منطقه غرب آسیا  و شمال آفریقا « تسری » پیدا می کند.

نتیجه گیری :

شکست مذاکرات ، نه تنها باعث فروپاشی توافق ژنو می شود ، بلکه کل مذاکرات هسته ای و توافق جامع احتمالی را هم در معرض خطر قرار می دهد.این موضوع مسلما به نفع آمریکا نیست ؛ زیرا این کشور گزینه دیگری به جز میز مذاکره ندارد و اگر قرار باشد امتیازی را هم از ایران بگیرد ، اخذ این امتیاز فقط و فقط در مذاکره آن هم با دادن امتیاز متقابل و برابر ممکن خواهد شد.آمریکا برای حفظ توافق ژنو هم که شده باید مذاکره کند ، چون در غیر این صورت ، منافع این کشور در توافق ژنو نیز نابود خواهند شد.

نویسنده : بهنام خسروی