به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات شبستان، چندسالی است که همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب تهران چند غرفه در انتهای نیم طبقه شبستان مصلای امام خمینی(ره) با عنوان انجمن‌های دوستی ایران و کشورهای دیگر برپا می‌شوند. عنوان جذاب و زیبای این غرفه‌ها توجه بسیاری از بازدیدکنندگان بویژه جوانان را به خود جلب می کند تا کمی بیشتر در این خصوص بداند. از کشور دیگری که نامش بر کتیبه هر یک از این غرفه ها نقش بسته اطلاعاتی بدست آورد و ببیند که چقدر زمینه دوستی با شهروندان آن کشور فراهم است و یا همطنانش در قالب یک انجمن چگونه کشور عزیزمان را در آن سوی مرزها معرفی کرده و برای دوستی بین دو ملت تلاش می‌کنند.
فلسفه وجودی
فلسفه شکل گیری انجمن های دوستی ایران و دیگر کشورها در این جمله خلاصه شده است که در حال حاضر و با توجه به موقعيت دولتها ، امروزه پیروی صرف از شیوه های کلاسیک به هیچ وجه پاسخگوی نیاز های دیپلماسی نوین نیست. از سویی دیگر افزایش توان دستیابی به حجم وسیع اطلاعات و سرعت انتقال آن به مخاطبان در اقصی نقاط جهان، مدیریت سیاست خارجی را به چالش کشیده است. بنابراین در همين راستا مدل های سنتی سلسله مراتبی در سایه تکنولوژی ارتباطات ، بطور ناخواسته نقش خود را به شبکه های پیچیده و بدون کنترل مرکزی سپرده و دیپلماسی در یک مکانیسم درهم تنیده دولت، رسانه ها، افکار عمومی قابل تفسیر است.
به نظر می رسد که اعتقاد موسسین انجمنها بر این است که آنچه بیش از هر عامل دیگر جهت و روند امور را در روابط میان دولت ها و بخصوص ملت ها تعیین می کند قدرت اندیشه، گفتگو، قلم، درک متقابل، و ارتباطات انسانی است. بنابراین در همین راستا تشکیل NGO ها با چهار کمیته فرهنگی و هنری (تاریخی، گردشگری، ورزشی و ...)، کمیته علمی، آموزشی و پژوهشی، کمیته اجتماعی و ارتباطات و کمیته اقتصادی (صنعتی، بازرگانی، و تجاری) توسط افرادی علاقمند و آشنا با کشور هدف شکل گرفته اند و وجود کمیته فرهنگی و همین تاکید بر روابط انسانی خود توجیه کننده حضور انجمنها در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران است.
تاریخچه شکل گیری انجمنها
شاید اولین انجمن دوستی تاسیس شده در ایران براساس اطلاعات داده شده در بروشور و سایت، انجمن دوستی ایران و بوسنی باشد که تاریخ تاسیس آن را 30/2/82 ذکر شده است و اما نجاتی مسئول کمیته فرهنگی انجمن دوستی ایران – ارمنستان در گفتگو با خبرنگار شبستان، زمان شکل گیری اغلب این انجمنها را در دولت نهم و دهم می داند. گرچه « مؤسسه شبكه شورايعالي هماهنگي انجمنهاي دوستي ايران و ساير كشورها » هم در سال 1384 تاسیس شده است اما به نظر می رسد که تشکیل این انجمنها سرعت گرفته چرا که تعدادی از انجمن‌های حاضر در نمایشگاه قریب به یکسال عمر دارند.
اهداف
انجمنهاي دوستي يكي از انواع سازمانهاي مردم نهاد هستند که در واقع جایگاهی بین‌المللی دارند و همانطورکه پیشتر هم اشاره شد با كه با هدف تحكيم و گسترش روابط دوستانه و پيشبرد اهداف مشترك درزمينه هاي فرهنگي، علمي، فني، ادبي، هنري، اجتماعي و زمينه سازي براي فعاليتهاي اقتصادي، بين ملت ايران و يكي از ملتهاي جهان كه تحت عنوان يك كشور مستقل در "سازمان ملل متحد" به ثبت رسيده اند ، تشكيل مي شوند و می توانند بازو و کمک دولتها در ایجاد ارتباطات وسیع‌تر باشند و زیر نظر وزارت خارجه فعالیت می کنند.
نحوه شکل گیری
هيات موسس انجمن دوستي ، متشكل از حداقل 5 نفر شخص حقيقي است كه تعداد 2 نفر از آنها مي بايست داراي مدارك عالي تحصيلي( كارشناسي ارشد و دكترا) در رشته هاي مرتبط با " علوم سياسي ، ديپلماسي ، روابط بين الملل ، حقوق بين الملل" یا داشتن تجربه كار ، تجارت و بازرگاني ، اشتغال به تحصيل ، تاليف وترجمه كتاب در ارتباط باكشور مورد نظر باشند. حداقل يك نفر از موسسين انجمن دوستي ، مي بايست به زبان اصلي كشوري كه انجمن دوستي در ارتياط با آن تاسيس مي گردد ، مسلط باشد . دستگاه تخصصي جهت احراز شرايط فوق ، وزارت امور خارجه (مركزهماهنگي انجمنهاي دوستي ) مي باشد.
نجاتی به خبرنگار شبستان در این زمینه گفت: بعد از تشکیل هیات موسس که به هرحال با یک پیش زمینه ای داوطلب برپایی چنین انجمنی هستند درخواست خود را به وزارت کشور ارائه می کنند. مدارک و اساسنامه و جلسه مجمع به وزارت کشور ارائه می کنند و وزارت کشور هم آن را به اداره ثبت شرکت‌های غیر تجاری اعلام می کند و پس از موافقت با ثبت به مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت خارجه که در حال حاضر تحت نظارتسرکار خانم افخم فعالیت می کند اعلام می شود.
ساختار انجمنهاي دوستي ، مبتني بر عضوپذيري بوده و اعضاي هيات مديره و بازرسين اين انجمنها ، توسط اعضاي انجمن در جلسات مجامع عمومي انتخاب مي شوند.
فعالیت‌ها
انجمنها به فراخور و مناسبت در نمایشگاه‌های فرهنگی و یا اقتصادی حضور می یابند و یا در طول سال اقدام به برپایی همایش‌هایی می کنند. آنها کتاب‌های نوشته شده توسط مولفین داخلی ایرانی و یا کشور هدف را هم با موضوع معرفی دو کشور، تارخ و فرهنگ آنها شناسایی و معرفی می کنند. بیشتر خدمات این انجمن ها در مقام مشاوره‌ای است چرا که آنها موسساتی غیر تجاری هستند.
از سویی دیگر برخی از این انجمنها با ایجاد و یا یافتن انجمن‌های «همتا» برای معرفی هرچه بیشتر و بهتر ایران در کشور هدف مینمایند که طبق گفته نجاتی این امر در ارمنستان به بهترین شکلی صورت گرفته است.
انجمن های دوستی و یا کلوپ دیپلمات‌های باز نشسته
این گزارش حاکی است برخی با توجه به اعضای هیات موسس و مدیره برخی از این انجمن ها که متشکل از افراد صاحب مناصب سیاسی در گذشته و یا حال بوده اند شائبه وابستگی سیاسی و دولتی این انجمنها را وارد می کنند و در بعضی از این غرفه ها با تاکید چندباره بر مردمی بودن خود را از هر گونه وابستگی دولتی مبرا می دانند. اما به عنوان مثال اعضای هیات موسس انجمن دوستی ایران و بوسنی بر اساس بروشور این انجمن و اعلام سایت مربوطه چنین است: آقای اکبر ترکان وزیر سابق دفاع و نیروهای مسلح و نیز وزیر سابق راه و ترابری، حجت الاسلام ابوالحسن نواب معاون سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آقای محمود واعظی معاون سابق وزارت امور خارجه، آقای محمد ابراهیم طاهریان فرد اولین سفیر ایران در بوسنی هرزگوین، آقای محمد جواد آسایش زارچی سفیر سابق ایران در یوگسلاوی و کرواسی، آقای سید محمد باقر مرتضوی مسئول وقت دفتر جهاد سازندگی در بوسنی، آقای جواد پورحسن رئیس وقت دفتر هلال احمر ایران در بوسنی، آقای سید علی اکبر طباطبائی فرد از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، آقای احمد نورعلیوند دبیر اول اسبق سفارت جمهوری اسلامی ایران در سارایوو، آقای حمید عرب نژاد خانوکی رئیس سابق دفتر بازسازی ایران در بوسنی،آقای عباس حیدر سرپرست سابق رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سارایوو .
نکته مهم این است که در قوانین تصریح شده است که تا جایی که یک نهاد دولتی در تاسیس یک انجمن و یا سازمان دخالت نداشته باشد و افراد فارغ از جایگاه حقوقی شان اقدام کنند داشتن مناصب دولتی مصداق دولتی بودن یک سازمان نیست.
از سویی دیگر همانطور که ذکر شد داشتن سوابق کاری و تجربی و اطلاعاتی در زمینه دیپلماسی، تجاری و یا علمی مرتبط با کشور هدف از شرایط هیات موسس است.
ادامه دارد...
گزارش از محمدصالح حجت الاسلامی
پایان پیام/
نظر شما