به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، «براعت استهلال»؛ صنعت فراموش‌شده ادبی در منظومه فرهنگ و ادب ایران به شمار می‌آید. «براعت» در لغت به معنای تفوق، برتری، بلندی و «استهلال» به معنای ماه نو دیدن، هویدا شدن ماه، جست‌وجوی ماه نو کردن و نیز گریستن کودک خُرد و بانگ کردن کودک به وقت تولد است. منظور از «براعت استهلال»، تلاشی است که در گذشته برای دیدن ماه نو به کار می‌رفته است؛ از آنجا که هلال ماه در اول ماه قمری، خیلی ظریف و باریک است و به همین دلیل دیدن آن، به ویژه در برخی شرایط جوی و محیطی، دشوار بوده و از سوی دیگر عمده مناسک شرعی، مانند آغاز و انجام ایام روزه‌داری، به رویت هلال بستگی داشته است، مردم برای استهلال به بلندی‌ها می‌رفتند تا راحت‌تر بتوانند آن را مشاهده کنند؛ از آن‌پس، از این واژه برای به «پیشواز کسی یا چیزی رفتن» یا «چیزی را مقدمه امر دیگر قرار دادن» استفاده شده است. در معنای دوم، استهلال، بر حیات و زندگی مولود و نشو و نمای او دلالت می‌کند.
براعت استهلال، یکی از زیباترین و فنی‌ترین آرایه‌های ادبی و از صنایع معنوی علم بدیع در نظم و نثر فارسی است که سابقه‌ای به دیرپایی ادب فارسی پیش از اسلام دارد و در آثار نثر فارسی به زبان پهلوی نیز از این آرایه استفاده شده است. همچنین براعت استهلال، در حکم مقدمه‌ای برای متن سخن است که شاعر یا نویسنده بر پایه این مقدمه در متن کار خود، سخن می‌گوید.
نویسنده یا شاعری که در آغاز نوشته و منظومه خویش از آرایه براعت استهلال استفاده می‌کند، در حقیقت با این «زیبا هلال را رویت‌کردن» اجازه می‌دهد که از آغاز متن یا شعرش و در حالی که فقط گوشه‌ای از ابروی هلالین مضامین غمزه‌پرور او، خود را نشان می‌دهد، خواننده بتواند جان کلام و عصاره سخن او را یکجا دریافت کند. براعت استهلال را در حکم «نظیرهای کوتاه» بر متن دانسته‌اند. در ادب اروپایی که شعر رواج چندانی ندارد، این آرایه در آغاز داستان‌ها، به شکل مقدمه داستان‌های تراژدی یونانی و همچنین در پیشانی نمایش‌نامه‌های اروپایی مانند آثار شکسپیر خودنمایی می‌کند.
نمایشگاه براعت استهلال (آغازنامه)، مجموعه‌ای از تصویرهای نسخه‌های مشهور خطی در دو حوزه منثور و منظوم از متعلق به به بزرگان ادب ایران‌زمین، همچون سعدی، نظامی گنجوی، رفیقی هروی و محتشم کاشانی است که از روز یک‌شنبه 27 اردیبهشت 1394 خورشیدی هم‌زمان با آیین گرامی‌داشت مبعث حضرت پیامبر صلی‌الله علیه و آله در کتابخانه و موزه ملی ملک گشایش می‌یابد. در این نمایشگاه همچنین اصل برخی از نسخه‌های یادشده خطی به نمایش درمی‌آید.
کتابخانه و موزه ملی ملک از دوستداران فرهنگ و ادب ایرانی- اسلامی دعوت می‌کند در آیین گشایش نمایشگاه براعت استهلال (آغازنامه) حضور یابند.
کتابخانه و موزه ملی ملک، نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور در حوزه نسخه‌های خطی است که در محوطه تاریخی باغ ملی تهران به نشانی «میدان امام خمینی، سردر میدان مشق، خیابان ملل متحد» جای گرفته است.
پایان پیام/
نظر شما