ظرافت های تکنیکی ظریف و یارانش در ینگه دنیا

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، با تحویل سال ۱۳۹۴ اقدامات و اظهارات مسئولین کشور نوید از انجام کارهایی مهم در سیاست خارجی و پرونده هسته ای می داد تا این که روز طبیعت ۹۴ برای ایرانیان با خبر خوبی همراه بود.

خبری که نشان از سرو سامان یافتن پرونده باز هسته ای کشورمان پس از سال ها گفتگو با غربی ها داشت. پس از امضای بیانیه مطبوعاتی لوزان، تیم مذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی ایران در وین به این نتیجه رسید که گام های اساسی را برای نگارش متن پیش نویس توافق جامع هسته ای با ۶ قدرت جهانی را بردارد.

برهمین اساس این تیم به همراه وزیر امور خارجه راهی نیویورک شد تا از فرصت حضور طرفین مقابل در اجلاس بزرگ بازنگری NPT بهره مند شده و مسیر نگارش پیش نویس را ادامه دهد.

از روز پنجشنبه تا روز شنبه ۳ روز متوالی طرفین به مذاکره و کار نگارش پرداختند که در این مذاکرات سید عباس عراقچی، مجید تخت روانچی، حمید بعیدی نژاد و هلگا اشمید حضور دارند.

روز گذشته یکشنبه نیز مذاکرات داخلی از سوی تیم ایرانی و گروه ۱+۵ برگزار شد و امروز نیز قرار است کار نگارش دوباره از سر گرفته شود.

اما در تشریح جزئیات متنی که در حال نگارش است می توان به این نکات اشاره کرد.

در این مسیر دو طرف ابتدا در خصوص هر موضوع با توجه به سوابق مذاکرات پیشنهادهای کتبی خود را مطرح می‌کنند و در بسیاری از موارد نیز برای وضوح بیشتر پیشنهادها روی صفحه قرار می‌گیرند و بعد از بحث‌های فراوان پیشنهادات جرح و تعدیل شده و به متن واحد تبدیل می‌شوند.

مواردی که بعد از بحث‌های زیاد مورد توافق قرار نمی‌گیرند، برای بحث‌های بیشتر در پرانتز و یا اصطلاحا در کروشه قرار می‌گیرند.

طبیعت مذاکرات به صورتی است که روی هر یک از جملات، عبارات و کلمات ساعت‌ها مذاکره صورت می‌گیرد و هر جمله و کلمه‌ای با وسواس زیاد و با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات فنی، حقوقی و ... مورد بحث و توافق قرار می‌گیرد.

هر جمله، عبارت و کلمه‌ای که یکی از طرف‌های مذاکره در خصوص مباحث هسته‌ای و یا تحریم‌ها پیشنهاد می‌کند، برای طرف دیگر واجد حساسیت‌های زیادی است.

پیگیری این موضوعات در عالی‌ترین سطح سیاسی در نظام تصمیم‌گیری کشورها دنبال می‌شود.

گفته می شود در خصوص موضوعات اصلی مورد مذاکره یعنی غنی‌سازی، راکتور اراک، فردو و مباحث تحریم‌ها راه‌حل‌های مورد توافق به دست آمده در آخرین دور مذاکرات هسته‌ای، به طرفین برای تعیین هدف نهایی در هر یک از زمینه‌ها کمک زیاد می‌کند، ولی عبارت‌بندی در خصوص آنها با توجه به حساسیت زیاد به موضوعات، کماکان کار سختی است.

اما در تشریح بیشتر ظرافت کار تیم مذاکره کننده کشورمان در نیویورک، مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه، زبان تخصصی مذاکره بین‌المللی را از دیگر مواردی خوانده که باعث پیچیده شدن مذاکرات تدوین پیش نویس می‌شود و افزود: عموما وقتی چنین شرایط سختی در مذاکرات حساس بین‌المللی پیش می‌آید، خلاقیت در عبارت‌پردازی حرف اول را می‌زند. وقتی در محتوا کار با سختی این چنینی روبروست، یافتن کلمات و عبارات مناسبی که نظر اهداف مذاکره را تامین کند، نقش بسیار مهمی در باز کردن راه تفاهم ایفا می‌کند.

بعیدی‌نژاد با یادآوری این نکته که اینجا فقط موضوع دانستن زبان انگلیسی نیست، یادآور شد: این کار موضوع بسیار ظریفی است که فقط می‌تواند نتیجه ممارست طولانی در کار مذاکره بین‌المللی باشد. زبان نوشتاری چنین تفاهماتی عملا مخصوص به خود است و به همین علت درک چنین متونی برای افراد خارج از جمع بسیار محدود تصمیم‌گیران عالی کشورها که دستورالعمل‌های مذاکراتی را تعیین می‌کنند و همچنین خارج از جمع تیم مذاکره‌کننده مشکل است.

وی در توضیح بیشتر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: به همین خاطر است که درک مفاهیم پیچیده پشت این متن‌ها برای افراد خارج از مذاکره به توضیحات فنی، سیاسی و حقوقی نیاز دارد و به همین دلیل است که به افراد خارج از مذاکرات توصیه می‌شود که با عنایت به آنکه در پشت هر کلمه و عباراتی ده‌ها ساعت مذاکره و کلی مباحث فنی و حقوقی خوابیده است،‌ برای یافتن مفاهیم دقیق هر عبارت و تفسیر متن تفاهمات، صبور باشند.

بعیدی‌نژاد ضرورت روشن بودن اقدامات و تعهدات در چنین شرایط سخت در مذاکرات بین‌المللی را از دیگر مواردی برشمرد که مذاکرات تدوین پیش نویس را پیچیده می‌کند و خاطرنشان کرد: آنچه به کمک می‌آید پذیرش درجه‌ای از ابهام در تبیین و عبارت‌پردازی اصول و محتوای مذاکرات است، یعنی آنچه به آن اصل ابهام سازنده Constructive Ambiguity می‌گویند، ولی اینجا دقیقا این راه‌حل زبانی برای مذاکرات ما کارکرد چندان مفیدی ندارد، چرا که تلاش ما آن است که اقدامات طرفین تا آنجا که ممکن است روشن، واضح و غیرقابل تفسیر باشد.

عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با تاکید بر اینکه مباحث حقوقی جزو لاینفک مباحث جاری در مذاکرات ماست، نوشت: در حالی که موضوع اصلی این تفاهم بحث هسته‌ای و تحریم‌ها می‌باشد، اما مشکل آنجا است که نمی‌توان فقط از منظری فنی و تکنیکی به مباحث مورد گفت‌وگو نگاه کرد. بدیهی است که وقتی موضوعی در این سطح، به فرآیند تصمیم‌گیری کشورها وارد می‌شود، طبیعی است که در چنین شرایطی ابعاد حاکمیتی، سیاسی، امنیتی، بین‌المللی و حقوقی موضوعات نیز می‌باید مورد لحاظ قرار گیرند و این البته کار مذاکره را با پیچیدگی‌های خاص خود مواجه می‌کند.

مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه ادامه داد: در حالی که موضوع فنی وقتی فارغ از این شرایط دیده شود جوابی روشن دارد، وقتی وارد این معادلات چند مجهولی شود جواب آن سخت می‌شود و این همان لطیفه مشهور را تداعی می‌کند که 2 تا 2 تا همیشه 4 نمی‌شود.

به گزارش شبستان، این دور از مذاکرات در نیویورک به نظر می رسد تا سه شنبه ادامه یابد و طرفین دور بعدی را در اروپا برگزار کنند و با توجه به این که تا دهم تیرماه ۹۴ یعنی پایان ضرب الاجل زمان زیادی باقی نمانده ایران و ۱+۵ همت بیشتری برای رسیدن به نتیجه در این پرونده به خرج خواهند داد.

پایان پیام/