خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: علمای اخلاق و عرفان همواره بر این نکته مهم در مراقبه تأکید کرده اند که یکی از مهم ترین وجوه مراقبت که سالک الی الله را در پیمودن راه حق یاری می کند مراقبت و ضبط جوارح به ویژه سه عضو بدن است که به عنوان مثلث طلایی از آن یاد می شود. یعنی چشم، زبان و گوش. کسی که می خواهد در سه روز اعتکاف به مراقبه درون برسد اول از همه شرایط برای او مهیا است که مراقبه سه عضو طلایی در رشد معنوی خود را انجام دهد. او در خلوت این سه روز می تواند چشم و گوش و زبان خود را مراقبت کند و خود را آماده سازد که به مرحله بالاتری از مراقبت ها وارد شود. یعنی وقتی چشم، منظرهای حرام را نبیند و گوش ها حرف های حرام را نشنود، و زبان حرف های حرام را نزند در آن صورت فضا مساعدتر می شود که مراقبت از اندیشه ها و پندارها آغاز شود، یعنی همان فضایی که می تواند به واقع انسان را ملکوتی کند، جایی که انسان مراقب داوری ها و قضاوت های خود حتی در خیالات و افکارش باشد.
رهبر معظم انقلاب: معتکفان تمرین مراقبت کنند
رهبری در بیانات 28 مرداد سال 84 توصیه های مهمی در ارتباط با موضوع اعتکاف به معتکفان ایراد کرده اند. مرور این توصیه ها می تواند به مثابه دستورالعملی برای بهره برداری از این مجال بزرگ معنوی باشد: توصیه من این است که در این سه روزی که شما در مسجد هستید، تمرین مراقبت از خود بکنید. حرف که میزنید، غذا که میخورید، معاشرت که میکنید، کتاب که میخوانید، فکر که میکنید، نقشه که برای آینده میکشید، در همه‌ی این چیزها مراقب باشید رضای الهی و خواست الهی را بر هوای نفستان مقدم بدارید؛ تسلیم هوای نفس نشوید. تمرین این چیزها در این سه روز میتواند درسی باشد برای خود آن عزیزان و برای ماها که اینجا نشسته‌ایم و با غبطه نگاه میکنیم به حال جوانان عزیزمان که در حال اعتکاف هستند. با عملِ خودتان به ما هم یاد بدهید."
اعتکاف جوانان خلوت با خداست
ایشان در بیانات 26 تیر سال 87 می فرماید: این اعتکافی که جوانها انجام میدهند، در واقع دارند با خدا خلوت میکنند. اعتکاف بیشتر یک کار فردی است؛ ایجاد یک ارتباط با خداست. جوری نشود که برنامه‌های جمعی این مراکز اعتکاف، حال خلوت و حال ارتباط فردی و قلبی با خدا را در افراد ضعیف بکند یا بگیرد. مجال بدهند؛ وقت بگذارند؛ بگذارند این جوانها قرآن بخوانند، نهج‌البلاغه بخوانند، صحیفه‌ی سجادیّه بخوانند.
بخصوص من در این ایام اعتکاف، صحیفه‌ی سجادیه را توصیه میکنم. این صحیفه‌ی سجادیه واقعاً کتاب معجزنشانی است. خوشبختانه حالا ترجمه هم شده و ترجمه‌هائی هست. سال گذشته ترجمه‌ی خوبی از صحیفه‌ی سجادیه را به من دادند و آن را دیدم؛ ترجمه‌ی بسیار خوبی است. از این معارف موجود در دعاهای حضرت علی بن‌حسین سلام اللَّه علیه در صحیفه‌ی سجادیه، استفاده کنند؛ بخوانند؛ تأمل کنند. اینها فقط دعا نیست؛ درس است؛ این کلمات امام سجاد - و همه‌ی ادعیه‌ای که از ائمه علیهم‌السّلام مأثور است و بدست ما رسیده است - پر است از معارف.
پس ماه رجب است، ماه عبادت است، ماه توسل به پروردگار است، ماه تضرع است؛ و در این راه، ماه تشبه به امیرالمؤمنین است. با خدا ارتباطمان را قوی کنیم تا در میدانهای زندگی بتوانیم با اراده‌ی محکم، با قدم استوار و با ذهن روشن، وارد هر میدانی بشویم.
مراقبه بزرگ، مواظبت از افکار و اندیشه ها و داوری ها
اما اولین و یکی از مهم ترین توصیه های رهبری به معتکفین این است که فرصت اعتکاف را تمرینی برای مراقبت از خود بدانند. ضرورت مراقبت در این جاست که انسان هر لحظه در درون و بیرون خود در مواجهه با توفان های انتخاب و آزمایش و داوری قرار دارد. نگاه انسان، اندیشه ای که به ذهنش خطور می کند، حرف هایی که می زند همه و همه در واقع نوعی قضاوت و داوری است، در واقع از این نقطه نظر می توان گفت که همه انسان ها در هر لحظه از زندگی در معرض قضاوت قرار دارند و ضرورت مراقبه، مراقبت و مواظبت به ویژه در ایام اعتکاف و ماه های رجب و شعبان و رمضان، از اینجا می آید که یک لحظه غفلت می تواند حتی برای بزرگان اخلاق و عرفان خطرناک باشد، چه رسد به افراد عادی که در این باره عموما مراقبت کم تری دارند.
داستان داود علیه السلام و غفلت از مراقبه
آیت الله مطهری در کتاب" سیری در سیره نبوی" با استناد به روایتی از امام معصوم علیه السلام درباره ظرافت های مراقبه که یکی از آن ها داوری است این چینن می نویسد: در عیون اخبار الرضا از قول امام رضا علیه السلام آمده است روزی داود که حکمت ها و قضاوت های او ضرب المثل است کوچک ترین عُجبی در قلبش پیدا شد که اگر قضاوت هم هست قضاوت داودی است؛ آنچنان صحیح در میان مردم قضاوت می کنم که هیچ وقت یک ذره تخلف نمی شود- مثل داستان یونس و داستان آدم و داستان های دیگر - یک ذره عُجب سبب می شود که خدا عنایت خودش را از بنده بگیرد تا بنده عجزش بر خودش ثابت بشود. ما در دعاهایان می خوانیم: "وَ لا تَکِلنی اِلی نَفسی طَرفَه عَین اَبَدا / انسان در هر مقامی که باشد همیشه باید به خدا عرض کند خدایا مرا یک چشم بر هم زدن به خودم وامگذار."
رسول الله (ص) می گوید خدایا یک آن مرا به حال خود وامگذار
امّ سلمه می گوید: یک شب در دل شب بیدار شدم. دیدم پیغمبر در بستر نیست. یک وقت متوجه شدم در گوشه اتاق مشغول عبادت است، به سخنانش گوش کردم. دیدم می گوید " اِلهی لا تُشمِت بی عَدُوّی وَ لا تَرُدّنی اِلی کُلّ سوء استَنقَذتَنی مِنه ... وَ لا تَکِلنی اِلی نَفسی طَرفَه عَین اَبَدا / خدایا مرا به بدی هایی که از آن ها رهانیده ای برنگردان. خدایا مرا دشمن شاد نفرما ... خدایا مرا یک لحظه یک چشم برهم زدن به خودم وامگذار" یعنی عنایت و لطف خودت را از من مگیر. - این را پیغمبر آخرالزّمان می گوید - به اینجا که رسید امّ سلمه بی اختیار شروع کرد هق هق گریه کردن و فریاد زدن. دعای نماز پیغمبر که تمام می شود می فرماید امّ سلمه چرا می گریی؟ عرض می کند: یا رسول الله! وقتی که شما این سخن را می گویید که خدایا مرا یک چشم به هم زدن به خود وامگذار پس وای به حال ما. نفرمود من تعارف کردم - العیاذ بالله - برای تعلیم تو گفتم. فرمود: البته همین است. برادرم یونس خدا یک لحظه او را به خود واگذاشت و آمد به سرش آنچه آمد.
حال چطور می شود خدا عنایت خودش را بگیرد؟ کوچک ترین تصوری از منیّت برای یک پیغمبر خدا پیش بیاید عنایت خدا گرفته می شود و سقوطش همان. امام رضا علیه السلام فرمود: در دل مقدس این پیغمبر این عُجب پیدا شد که آیا از من بهتر قاضی هم در عالم هست؟ تصور "من" در قلب داود پیدا شد. داود! تو دیگر نباید فکر "من"، تصور "من" در ذهنت باشد. خدا این امتحان را پیش آورد. عنایت دخا که از داود گرفته شد در قضاوتش شتاب کرد.
اعتکاف، سکوی پرش به مراقبت بزرگ
علمای اخلاق و عرفان همواره بر این نکته مهم در مراقبه تأکید کرده اند که یکی از مهم ترین وجوه مراقبت که سالک الی الله را در پیمودن راه حق یاری می کند مراقبت و ضبط جوارح به ویژه سه عضو بدن است که به عنوان مثلث طلایی از آن یاد می شود. یعنی چشم، زبان و گوش. کسی که می خواهد در سه روز اعتکاف به مراقبه درون برسد اول از همه شرایط برای او مهیا است که مراقبه سه عضو طلایی در رشد معنوی خود را انجام دهد. او در خلوت این سه روز می تواند چشم و گوش و زبان خود را مراقبت کند و خود را آماده سازد که به مرحله بالاتری از مراقبت ها وارد شود. یعنی وقتی چشم، منظرهای حرام را نبیند و گوش ها حرف های حرام را نشنود، و زبان حرف های حرام را نزند در آن صورت فضا مساعدتر می شود که مراقبت از اندیشه ها و پندارها آغاز شود، یعنی همان فضایی که می تواند به واقع انسان را ملکوتی کند، جایی که انسان مراقب داوری ها و قضاوت های خود حتی در خیالات و افکارش باشد.
پایان پیام/
نظر شما