خبرگزاری شبستان: در دوره خاندان های سادات و لودی ساخت مساجد جامع بزرگ که در دوره دودمان های اولیه سلاطین دهلی مورد توجه بود، جای خود را به مساجد جدید کوچک تری داد که مشتمل بر فرش انداز واحدی با سه یا پنج دهانه گنبددار، در طول دیوار یا قبله بود.
نخستین این مساجد، مسجد بارا گنبد است که در سال 900 هجری قمری به دست اسکندر لودی در بغیجود ساخته شد. اما در دیگر ولایات هند نیز حکم رانان مسلمان با اتکا به پیشینه های معماری اسلامی در دهلی و با استفاده از معیارهای محلی، بناهای رفیع و مهمی را بر افراشتند.
از میان این بناها مهمترین آن، مسجد جامع گلبارگا است. این شهر اکنون در استان کارناکاتا قرار دارد و توسط حسن گانگوی افغانی بنیان گذار سلسله بهمنیان در شمال دکن به عنوان پایتخت برگزیده شد. این مسجد با ابعاد 66 در 35یکی از نادر مساجد بدون صحن است که در سال 769 هجری قمری و در زمان حکومت محمد بن تغلق، توسط رافع بن شمس بن منصور قزوینی ساخته شد.
بنایی مستطیل شکل و سرپوشیده با گنبدهایی بزرگ که در هریک از چهارگوشه قرار دارد و گنبد دیگری که نه دهانه هم اندازه جلو محراب را می پوشاند. «استفاده از شیوه طاق زنی عرضی در برخی بناهای ایرانی سده 14 میلادی» مانند مسجد جامع ابرقو نیز به چشم می خورد اما پاکار قوس کوتاه و نیمرخ شاخص طاق های این مسجد کاملا فرق دارد. شاید بتوان این طاق زنی غیر معمول را ناشی از خاستگاه ایرانی حامی آن و یا ناشی از حضور معماران ایرانی در آن منطقه دانست. گفته می شود این بنا الگوی گنبدهای واتیکان و هم چنین کنگره آمریکا بوده است.
علاوه بر آنچه ذکر شد ویژگی های دیگری نظیر «گنبدهایی که بر ساقه های بلند نهاده شده، کاشی کاری لعاب دار، نقشه های چهار ایوانی، سهم فزاینده الگوهای معماری ایران و آسیای مرکزی آن روزگار را که به فرمان تیموریان بود نشان می دهد.»
از دیگر مساجد ساخته شده در هند، مسجد آدینه در شهر پاندوآ است. این شهر که مرکز بنگال محسوب می شد و جزو مناطق تحت سلطه سلاطین دهلی بود در سال 1287 میلادی به استقلال رسید و خاندان الیاس شاهی قدرت را از 1345 تا 1485 میلادی به دست گرفتند. این مسجد که توسط سکندرشاه ساخته شد با ابعاد 155 در 87یکی از بزرگترین مساجد هند به شمار می رود، این مسجد مشتمل بر یک دسته تالارهای پرستون است که بر گرد صحن قرار گرفته اند، تالار سمت قبله پنج دهانه ژرفا دارد در حالی که ژرفای تالارهایی که در سه سمت دیگر قرار دارد، سه دهانه است. پس از مرگ سکندر این مسجد به مقبره او تبدیل شد.
جونپور در شمال هند (امروز در استان اوتار پرادش) مرکز دولت اسلامی قدرتمندی بود که در زمان ملوک شرقی به سبب دانش و فرهنگ اش به شیراز هند شهره گشت. مسجد جامع این شهر که توسط ابراهیم شرقی در سال 811 هجری قمری بر شالوده های معبدی هندویی بنا شد دارای گنبدی بزرگ به قطر 17 متر و محوطه ای در حدود 79 متر است، مسجد به گونه ای طرح ریزی شده است که از جایگاه های خاص، به ویژه صحن دیده می شود، از این رو با زیبایی شناسی معاصر در بقیه جهان اسلام، مثلا مسجد بی بی خاتون در سمرقند مطابقت دارد.
از دیگر مساجد هند مسجد جامع احمدآباد مرکز ایالت گجرات است. این مسجد توسط بانی شهر، احمد اول نوه ظفرخان تغلقی ساخته شد. صحن سنگ فرش آن 66 در 57 متر مساحت دارد و دارای شبستانی با 300ستون باریک و نزدیک به هم است که 15 گنبد بزرگ را بر خود نگاه می دارد. ویژگی معماری این مسجد پیوند میان معماری اسلامی با معماری هندی است.
برگرفته از کتاب: مساجد در تمدن اسلامی
پایان پیام/
نظر شما