سامانه موشکی که در صدر اخبار رسانه های جهان قرار گرفت

خبرگزاری شبستان: این روزها، خبر تحویل سامانه موشکی S-300 واکنش های مختلفی را در رسانه های جهان و موضعگیری های متفاوتی را نیز از سوی سران برخی کشورها در پی داشته است. همچنان که انتظار می رفت موضعگیری های منتقدانه امریکا و شدیداللحن تر، از سوی رژیم صهیونیستی، درصدر این اخبار قرار دارد.

در  30 دی ماه سال گذشته، در جریان سفر ارتشبد سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه به تهران، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح پس از دیدار وزرای دفاع دو کشور گزارش داد که "ایران و روسیه برای حل و فصل مشکل سامانه موشکی اس300 به توافق رسیده‌اند" و حال، در روزهای اخیر، ولادمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز با صدور فرمانی، رسما ممنوعیت تحویل سامانه موشکی اس 300 به ایران را لغو کرد، تا توافق وزرای دفاع ایران و روسیه در تهران، یک قدم دیگر به اجرایی شدن نزدیک‌تر شود. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، پوتین، رئیس جمهور روسیه درباره لغو ممنوعیت فروش اس 300 به ایران گفت: این تصمیم، دارای پیامی مشخص در خصوص ضرورت پایبندی همه کشورها به تعهداتشان است. رئیس جمهور روسیه با قدردانی از سیاست اصولی جمهوری اسلامی در زمینه تعامل سازنده با جهان، افزود: همکاری نزدیک ایران با کشورهای گروه 1+5 منشا شکل گیری اقدامات بزرگی شده است.

از سوی دیگر موضعگیری کاخ سفید و مقامات صهیونیستی در انتقاد به این اقدام روس‌ها قابل پیش بینی بود. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، دستور رئیس جمهور روسیه برای لغو ممنوعیت تحویل موشک‌های اس-٣٠٠ به ایران واکنش آمریکا و رژیم صهیونیستی را در پی داشته است. جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید با انتقاد از تصمیم روسیه درباره تحویل موشکهای اس 300 به ایران، گفت: آمریکا پیش از این مخالفت خود را با فروش این  سامانه به ایران اعلام کرده بود و مسکو باید نگرانی واشنگتن و متحدانش را در منطقه جدی بگیرد. ماری هارف سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم با تاکید بر اختلاف آمریکا و روسیه درباره تحویل موشک های  اس 300، تصمیم مسکو را « غیر سازنده » توصیف کرد و گفت: معتقدیم زمان فعلی، زمان مناسبی برای این کار نیست. وی برای کمرنگ جلوه دادن اهمیت موضوع برای امریکا این چنین عنوان کرد که تصمیم روسیه برای لغو این ممنوعیت احتمالا بر اتحاد قدرت‌های جهانی در مذاکرات با ایران تاثیری نگذارد. وزیر راهبردی رژیم صهیونیستی نیز با انتقاد از تصمیم روسیه، گفت: لغو ممنوعیت تحویل اس 300  از نتایج مذاکرات هسته ای ایران با غرب است که تل آویو بارها درباره آن هشدار داده است. وزیر اطلاعات رژیم صهیونیستی نیز گفت: «این نتیجه مستقیم مشروعیتی است که ایران از توافق هسته‌ای به دست می‌آورد. همزمان وزیر  امور خارجه روسیه در دفاع از اقدام کرملین تاکید کرد: مسکو بیش از این مایل نیست با ممنوعیت تحویل موشک‌های اس 300  به ایران متحمل هزینه‌های مالی و اعتباری شود. سرگئی لاوروف در این رابطه عنوان کرد: پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای موجب لغو ممنوعیت تحویل موشک‌های پدافندی اس 300 به ایران شده است. وزیر خارجه روسیه در ادامه افزود: تحویل سامانه های دفاع هوایی پیشرفته اس 300 به ایران همسو با بیانیه سوئیس است و مسکو به این نتیجه رسیده که دیگر نیازی به منع تحویل این سامانه به ایران نیست. مسکو داوطلبانه و جدا از تحریم‌های سازمان ملل، تحویل موشک‌های اس 300 به ایران را لغو  کرد تا به توافق بر سر موضوع هسته‌‎ای ایران کمک کرده باشد. تحویل این سامانه به ایران «هیچ خطری برای کشورهای منطقه ندارد».

با همه موضع‌گیری های آشکار طرفین، اما در پس این اقدام روسیه و در مقابل، واکنش انتقادآمیز امریکا، نکات مهمی نهفته است که در ادامه به ذکر برخی از این نکات اشاره خواهیم کرد.

واقعیت اختلافات بنیادین مواضع امریکا و روسیه به عنوان قدرت‌های بزرگ جهان از دیرباز در مسائل مختلفی ظهور و بروز یافته و صرف نظر از موضعگیری های مشترک در برخی مسائل مانند طالبان و افغانستان، و در برهه ای مسئله هسته ای ایران (به خصوص در دوران مدودف،رئیس جمهور وقت) و از این دست، در بیشتر موارد کفه اختلافات به شدت سنگینی کرده و و بعد از بحران سوریه و به ویژه اوکراین، نمود آشکارتری یافته است. به ویژه، روسیه همواره موضع انتقادآمیز خود را درباره تلاش آمریکا بر یک جانبه گرایی و حفظ نظام تک قطبی به انحای گوناگون مطرح ساخته است. حتی در سفر اخیر شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، بار دیگر به موضع یکجانبه گرایانه امریکا در مسائل جهان انتقاد کرد. وی در این دیدار، درباره اهمیت نقش و جایگاه سازمان همکاری شانگهای در ایجاد ثبات و امنیت پایدار، گفت: منابع و ظرفیت های ارزنده کشورهای عضو این سازمان توانمندی قابل ملاحظه ای را جهت ایفای نقش فعال در عرصه های مختلف ایجاد کرده است. رئیس جمهور روسیه با ابراز نگرانی درباره بحران های امنیتی در یمن، سوریه، لیبی، شمال آفریقا و اوکراین، از تلاش های برخی کشورها برای تثبیت ساختار نظام تک قطبی در جهان انتقاد کرد و افزود: تغییر ساختار تک قطبی روندی اجتناب ناپذیر بوده و قابل توقف نیست.

در ادامه توضیحات بالا، مجموع تحریم های روزافزون اتحادیه اروپا و امریکا، به خصوص در مسئله اوکراین و متعاقب آن تهدید گسترش  ناتو به نزدیکی مرزهای روسیه، این کشور را برآن داشته تا به تقویت روابط خود با قدرت های جهانی و منطقه ای نظیر چین و ایران بپردازد که از مدت های مدید، روابط دوستانه و استراتژیکی با این کشورها داشته است. همچنان که گفته شد، ماجراجویی های پی در پی امریکا در منطقه به خصوص، دخالت آشکار عربستان در یمن که با حمایت مستقیم امریکا و پشتیبانی برخی کشورهای غربی مانند فرانسه و انگلستان در حال پیگیری است، روسیه را برای تقویت همکاری های استراتژیک با چین و ایران مصمم تر نموده و با لغو تحریم تحویل سامانه اس 300 به ایران و فروش سامانه پیشرفته تر آن یعنی اس 400 به چین، برآنست تا این حلقه را محکم‌تر نماید.

عامل دیگر این است که یک ایران بزرگ، اما هرج و مرج زده و بی ثبات، در مرز های جنوبی روسیه، آخرین چیزی است که این کشور آرزوی آن را دارد. تجربیات عراق، سوریه و لیبی نشان داده است که با تضعیف حکومت مرکزی چگونه نیروهای تندرو و مسلح ظهور کرده و اوج می گیرند. یک ایران بی ثبات، با توجه به خطر همیشگی و واقعی مسلمانان تندرو چچن که هم اینک بخش عمده ای از نیروهای داعش را تشکیل می دهند، تهدیدی جدی برای امنیت ملی روسیه به شمار می رود. در همین رابطه به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه دیروز چهارشنبه در کنفرانس مطبوعاتی که طی آن به بررسی نتایج سال 2014 میلادی، برای دستگاه دیپلماسی خارجی این کشور پرداخت، یادآور شد که موضوع سامانه‌های موشکی «اس-300» و «اس-400» همواره در سطح روابط دوجانبه با ایران مطرح بوده و خواهد بود.

لاوروف گفت: «ایران همسایه بزرگ روسیه است و ما در حال توسعه روابط خویش با این کشور در عرصه های تجاری- بازرگانی، همکاری‌های فنی- نظامی و کلیه زمینه هایی که شامل تحریم‌ های شورای امنیت سازمان ملل متحد نمی شود، هستیم و مشارکت نزدیکی در زمینه مسائل مربوط به دریای خزر، به خصوص حفظ امنیت آن داریم.

سرگئی لاورف همچنین تاکید کرد: «ایران یک قدرت منطقه‌ای با تاریخی بسیار غنی است و بدون حضور این کشور مسائل و مشکلات منطقه، از جمله مناقشه سوریه، عراق و افغانستان، قابل حل و فصل شدن نیستند. دیگر بازیگران عرصه بین المللی هرچه زودتر این واقعیت را درک کنند، این مسئله به نفع تلاش‌های بین المللی برای برقراری ثبات در منطقه خواهد بود.»
مقامات روسیه پیش از این نیز بارها بر لزوم مشارکت ایران در حل و فصل مسائل و مشکلات منطقه خاورمیانه و بین المللی تاکید کرده بودند.

ضمن اینکه تمامی عوامل فوق، از جمله مقابله با غرب در ارتباط با مسئله اوکراین و تامین امنیت ایران به عنوان یک شریک بالقوه استراتژیک در محاسبات روسیه گنجانده شده است، باید عامل اصلی این اقدام روسیه را در حصول تفاهم در لوزان و افزایش جدی احتمال رسیدن به یک توافق نهائی هسته ای بین ایران و ۱+۵، خارج شدن آن کشور از انزوای سیاسی و اقتصادی، و باز شدن بازار ایران بر روی بازیگران بین المللی. لئونید ایواشف، مدیر اندیشکده "مرکز تحلیل های ژئوپلیتیک" مسکو در مورد تصمیم اخیر روسیه می گوید: "اگر تاخیر کنیم و ایران را در انتظار بگذاریم، فردا، زمانی که تحریم ها برداشته شود واشنگتن و متحدینش بازار ایران را خواهند ربود." تنها در صنعت نفت و گاز صد ها میلیارد دلار پروژه و معامله در انتظار برداشته شدن تحریم ها هستند. در این زمینه روسیه یکی از پیشتازان در جهان است. به گزارش مجله فوربز، "روس نفت" در سال ۲۰۱۳ به عنوان بزرگترین شرکت نفت و گاز غیر خصوصی در جهان، اکسون موبیل آمریکا را پشت سر گذاشت.

متخصصین کسب و کار معتقدند که زمانی که درهای یک کشور در حال توسعه بر روی بازار های جهانی باز می شود حضور در آن بازار به عنوان اولین بازیگر، برای کسب سهم بیشتر، حائز نهایت اهمیت است.

تحلیلگر سیاسی پژوهشگاه امور بین الملل مسکو هم گفت: رقابت تسلیحاتی آمریکا با روسیه باعث شده واشنگتن با تحویل موشک های اس سیصد به ایران مخالفت کند. لیونید گوسیف در گفتگو با شبکه تلویزیونی روسیا الیوم در خصوص علت تصمیم روسیه برای تحویل موشک های اس سیصد به ایران گفت: از آنجا که ایران با کشورهای پنج به علاوه یک به چارچوب توافق دست یافته است و با توجه به اینکه سامانه موشکی اس سیصد یک سامانه موشکی کاملاً دفاعی است روسیه تصمیم گرفته است این موشک ها را به ایران تحویل دهد. وی در خصوص مخالفت آمریکا با تصمیم روسیه برای اعطای موشک های اس سیصد به ایران گفت: در بازار تسلیحات میان آمریکا و روسیه رقابت وجود دارد. روسیه دومین صادرکننده اسلحه در جهان محسوب می شود. بعد از انعقاد این قرارداد میان ایران و روسیه، آمریکایی ها از این نگران هستند که نتوانند وارد بازار ایران شوند. آن ها تلاش می کنند در همه عرصه ها و حتی فروش تسلیحات وارد بازار ایران شوند.

از سوی دیگر موضع انتقادآمیز امریکا نیز حاوی نکاتی است که در درجه اول به منافع این کشور و همپیمانان و متحدین منطقه ای آن گره خورده است. آنچه مسلم است، امریکا، به همین دلیل مورد اشاره، همواره مترصد دستاویز کردن  بهانه های مختلف است تا در امور منطقه و ایران دخالت کند، و درباره هرگونه مسئله‌ای که به نوعی به جایگاه جمهوری اسلامی ایران خصوصا در عرصه منطقه ای مرتباط باشد، به موضع گیری و اقدام بپردازد.

موضع گیری امریکا در جریان مذاکرات هسته ای 5+1 با ایران، و رایزنیهای متعدد اوباما و کری به صورت تلفنی و یا حضوری با سران کشورهای حوزه خلیج فارس و از سوی دیگر هم‌پیمان سنتی وی، یعنی رژیم صهیونیستی، شاهدی  بر این مدعاست.  حتی وارد کردن موضوعات بی ربطی در جریان مذاکرات هسته‌ای، مانند مسئله موشک های بالستیک و حقوق بشر یا نفوذ ایران در منطقه، بهانه های واهی است که کاملا در راستای حفظ منافع متحدین منطقه ای خود به پیش می برد.

از سوی دیگر، نکته مهم دیگر که از چشمان امریکا پنهان نمی ماند، مشروعیت بخشی و همچنین اقدام عملی است که روسیه به بیانیه لوزان بخشیده است. این کشور چندین بار دلیل اصلی خود در لغو تحریم تحویل سامانه موشکی، مذاکرات موفقیت آمیز اخیر در لوزان بیان کرده است. در همین اثنا که کشورهای مختلف به خصوص اعضای 5+1 در حال اظهارنظرها در مورد متن توافق، و نحوه لغو تحریم ها می باشند، و در شرایطی که از سویی امریکا  با کارشکنی، از تعلیق یا مرحله ای شدن آن سخن می گوید و از سوی دیگر برخی کشورهای غربی، در مورد برداشته شدن هرچه سریع تر آن بعد از حصول توافق، سخن می گویند، این اقدام عملی و پیش‌دستانه روسیه به عنوان یکی از کشورهای عضو مذاکرات، بازتاب جدی تر و وجهه بامعناتری به آن می بخشد.

نویسنده : حدیث آسمانی

منابع:

1. http://www.irinn.ir/news/87281/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D9%88%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B3-%DB%B3%DB%B0%DB%B0-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF
2. http://www.tasnimnews.com/Home/Single/709979
3. http://www.irinn.ir/news/78542/%D9%82%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%81%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%C2%AB%D8%A7%D8%B3-%DB%B3%DB%B0%DB%B0%C2%BB-%D9%88-%C2%AB%D8%A7%D8%B3-%DB%B4%DB%B0%DB%B0%C2%BB-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86
4. http://www.iranamerica.com/forum/forumdisplay.php?f=96
5. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940126001381

پایان پیام/