بدون روزه نیز می توان اعمال لیله الرغایب را انجام داد

برای بررسی چگونگی انجام اعمال ماه رجب به ویژه اعمال لیله الرغائب سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستانگفتگویی با حجت الاسلام سیدحسین روحانی پور دزفولی، کارشناس احکام و مسئول دفتر آیت الله سیدمحمدسعید حکیم از مراجع تقلید شیعه در تهران داشتم که از نظرتان می گذرد.

لطفا اندکی پیرامون فضیلت و اهمیت ماه رجب توضیح دهید.

قرآن کریم می فرماید: «إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ: در حقيقت‏شماره ماه‏ها نزد خدا از روزى كه آسمانها و زمين را آفريده در كتاب [علم] خدا دوازده ماه است از اين [دوازده ماه] چهار ماه، حرام است» (سوره توبه، آیه 36). حرام از ریشه حرمت می آید یعنی انجام برخی از اعمال در این 4 ماه حرام می باشد همچنان که قبل از اسلام نیز در میان اعراب سنت بوده که در این ماه ها از جمله رجب از جنگ و ستیز پرهیز می کردند.

ماه رجب فرصتی مناسب برای خودسازی است به ویژه در زمانه ای که عمده انسان ها تحت تاثیر هوای نفس هستند و از معنویت دور مانده اند؛ لذا مومنان مسلمانان از ماه رجب که تعبیر به ماه خدا شده است بهترین استفاده را ببرند و خود را به خالق هستی نزدیک نمایند.

مهمترین مناسبت های ماه رجب را نام ببرید؟

مناسبت های بسیاری در ماه رجب واقع شده اند از جمله:

یکم، ولادت امام محمد باقر (ع)؛ دوم، ولادت امام هادی (ع)؛ سوم، شهادت امام هادی (ع)؛ دهم، ولادت امام جواد و حضرت علی اصغر (ع)؛ دوازدهم، ورود حضرت امیر به کوفه و انتخاب آن شهر به عنوان مرکز حکومت پس از جنگ با معاویه؛ سیزدهم، ولادت امیرالمومین (ع)؛ پانزدهم، خروج پیامبر و اصحاب از شعب ابیطالب پس از سه سال / وفات حضرت زینب (س)؛ بیست و سوم، مسموم شدن امام موسی بن جعفر و حمله به امام حسن مجتبی (ع) در مدائن؛ بیست و چهارم، فتح خیبر به دست حضرت علی (ع)؛ بیست و پنجم شهادت امام موسی بن جعفر (ع)؛ بیست و ششم وفات ابوطالب پدر امیرالمومنین (ع)؛ بیست و هفتم، بعثت حضرت محمد مصطفی (س)؛ و بیست و هشتم خروج امام حسین (ع) از مدینه به سمت مکه (وقتی لشکریان یزید امام را تحت فشار قرار دادند که یا بیعت می کنی یا اینکه کشته می شوی، حضرت از مدینه به سمت مکه حرکت کرد).

لطفا مهمترین اعمال ماه رجب را بیان فرمایید.

برای اطلاع کامل و دقیق از اعمال همه ماه ها از جمله ماه رجب می توان به کتاب ارزشمند "مفاتیح الجنان" اثر محدث شیخ عباس قمی (ره) مراجعه کرد. نماز، روزه، زیارت حضرت ابا عبدالله (ع) و همچنین اعتکاف در ایام البیض مهمترین اعمال رجب المرجب هستند؛ و الحمدالله پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی نظام توجه جدی به اعتکاف شده است. و یکی از ایام بسیار مهم در ماه رجب، لیله الرغائب است که روزه و نماز آن بسیار مورد تاکید قرار گرفته و امید است مومنین اهتمام جدی به آن داشته باشند.

لیله الرغائب به معنای شب آرزوهاست؛ و این در حالی است که حضرات معصومین مردم را از داشتن آرزوهای دراز و طولانی نهی کرده اند. جمع میان این دو چگونه ممکن است؟

آرزوهایی که در شرع مقدس اسلام، نکوهش شده آرزوهای طولانی دنیوی است زیرا انسان را از توجه به آخرت و خدا دور می کند همچنان که امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «ای مردم! همانا بر شما از دو چیز میترسم: هواپرستی و آرزوهای طولانی. اما پروری از خواهش نفس،انسان را از حق باز میدارد و آرزوهای طولانی؛ اما پیروی از خواهش نفس انسان را از حق باز می دار. و آرزوهای طولانی ٬ آخرت را از یاد می برد» (نهج البلاغه، خطبه 42). بنابراین مومنین باید در همه امور از جمله تمایلات و آرزوهایشان اعتدال پیشه کنند تا مبادا از یاد خدا بازمانند. امام حسن مجتبی (ع) در این ارتباط فرمودند: انسان باید همیشه بین بیم و امید باشد همچنان که فکر کند زندگی آنقدر طولانی است لذا در اندیشه اعمال صالح باشد و یا اینکه زندگی به اندازه ای کوتاه است که نمازی که خوانده، آخرین نماز عمر اوست.

اگر کسی روزه اولین پنجشنبه نماز رجب را نگیرد آیا می تواند اعمال لیله الرغائب از جمله نماز بین نماز مغرب و عشا را به جا آورد؟

اصل کلی دین اسلام این است که سختگیری درباره مستحبات وجود ندارد. مثلا نماز غفیله باید بعد از نماز مغرب خوانده شود اما اگر کسی یادش رفت این نماز را بخواند می تواند بعد از نماز عشا نیز اقامه کند؛ در مورد اعمال لیله الرغائب نیز به همین ترتیب است یعنی اگر کسی اولین پنجشنبه ماه رجب روزه نگرفت می تواند اعمال لیله الرغائب را انجام دهد و نماز بین مغرب و عشا را بخواند؛ البته ذکر این نکته ضروری است که روزه سومین روز اعتکاف واجب است؛ یعنی اگر کسی دو روز (13 و 14 رجب) در محل اعتکاف حضور یافت روزه روز سوم بر او واجب می شود.

اگر کسی نماز مغرب اولین پنج شنبه ماه رجب را به جماعت بخواند و بعد از آن بخواهد نماز لیله الرغائب را اقامه کند احتمالا از فیض نماز جماعت عشا باز می ماند. تکلیف این فرد برای اینکه بتواند هم از فیض نمازِ جماعتِ عشا و هم از فیض نمازِ لیله الرغائب (بین مغرب و عشا) بهره مند شود، چیست؟

به این سوال دو جواب می توان داد: اول اینکه اشکالی ندارد اگر فردی یک شب نماز جماعت را نخواند به ویژه اگر اقامه عشا به جماعت خللی در اعمال مستحب وی ایجاد کند؛ دوم اینکه اگر فردی نماز قضای حتمی چهاررکعتی و یا دورکعتی داشته باشد می تواند نماز عشا را به جماعت و البته به نیت قضا بخواند و پس از آن نماز لیله الرغائب را بخواند. به عبارت دیگر باید نماز عشا یا دو دو رکعتی نماز قضای صبح بخواند و سپس نماز مخصوص را اقامه کند.

پایان پیام/