پیروان حقیقی ادیان ابراهیمی، امت واحده اند

خبرگزاری شبستان_ قرآن و معارف: اگر نگاه کنیم همه انسان ها با این که ادیان و مذاهب مختلف دارند اگر هر کسی از دین و مذهب خودشان - البته مراد ادیان ابراهیمی است - متعهد به این مقدمات - سه کرامت - باشند و تقوای الهی پیشه کنند و قائل به کرامت اجتماعی باشند در این حالت کل پیروان این ادیان الهی موحدانی خواهند بود که به واسطه آن کرامت الهی می توانند به امت واحده برسند.  اگر مراد ما از امت واحده پیروان مسیحیت و یهود باشد ما یک جبهه واحد در برابر الحاد و ملحدین و تکفیری ها هستیم. پس اگر ما دایره بزرگ تر را در نظر یگیریم ما با مسیحیان و یهودیان تا مادامی که کرامت ذاتی و اکتسابی و اجتماعی مد نظر قرار بگیرد و باور به ذات الهی و معاد در بین ما مد نظر باشد همه به مثابه امت واحده در برابر الحاد هستیم.

بخش اول گفتگوی سرویس "قرآن و معارف" خبرگزاری شبستان را با حجت الاسلام و المسلمین بهروز محمدی، عضو هیأت علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی را درباره دو سطح معنایی امت واحده – مسلمانان با همدیگر و مسلمانان با پیروان ادیان ابراهیمی- و شروط سه گانه این اتحاد را می خوانید.

محور بحث و گفتگوی بنده با جنابعالی می خواهد به امت واحده، چشم اندازهای نظری و عملی این مفهوم و چالش هایی که بر سر تحقق این گفتمان یا ایده وجود دارد بپردازد. برای آغاز گفتگو بفرمایید با شنیدن امت واحده چه تصویر یا مفهومی به ذهن تان می رسد؟

ملموس ترین عبارت و مفهومی که وقتی بحث امت واحده مطرح می شود به ذهن متبادر می شود آیه شریفه قرآن است که می فرماید: "کان الناس امه واحده"  تعبیری که قرآن در این باره دارد این است که انسان ها امت واحده هستند. چرا؟ به خاطر این که انسان ها از یک سنخ هستند.

منظورتان از این که انسان ها از یک سنخ هستند چیست؟

انسان ها از این جهت امت واحده اند که همه شان از کرامت ذاتی برخوردارند و کرامت ذاتی یعنی بهره مندی  از عقل و خردورزی ، برخورداری از فطرت پاک. همه انسان ها در درجه نخست از موهبت فطرت و عقل برخوردارند. از همین رو است که می توانیم همه انسان ها را از حیث کرامت ذاتی و حیثیت انسانی شان یکی بدانیم. لذا است که امام علی علیه السلام در آن نامه معروف به مالک اشتر می فرماید: مردم یا در انسانیت شان و به حکم آفرینش با تو همانندند یا در دین شان. پس انسان ها از حیث ویژگی هایی مثل فطرت و عقل در یک سطح قرار دارند و از یک سنخ هستند و از این حیث می توان انسان ها را در یک امت واحده قرار دارد ولو این که در دین و باورهایشان نظیر هم نباشند، اما حجاب هایی هست که اجازه نمی دهد این امت واحده شکل بگیرد.

اما کرامت دوم، کرامت اکتسابی است. کسانی که تقوای الهی پیشه می کنند صاحب این کرامت اند. همچنان که آیه شریفه می فرماید: "ان اکرمکم عند الله اتقاکم". پس شما به واسطه تقوا کرامتی را کسب می کنید که بدون آن تحصیل نمی شود و معلوم است خیلی ها به این مرحله نمی رسند. حجابی جلوی فطرت آن ها قرار می گیرد و از امت واحده بودن بیرون می روند.

اما کرامت سوم، کرامت اجتماعی است که همه انسان ها خود را ملزم بدانند به یکدیگر احترام بگذارند. همه ما امروز در جامعه جهانی زندگی می کنیم و از ارزش هایی برخورداریم و باید به حقوق هم احترام بگذاریم.

اگر درست متوجه شده باشم پس اگر در جامعه جهانی این کرامت های سه گانه مراعات شود می تواند زمینه ساز پدید آمدن امت واحده باشد؟

بله، اگر نگاه کنیم همه انسان ها با این که ادیان و مذاهب مختلف دارند اگر هر کسی از دین و مذهب خودشان - البته مراد ادیان ابراهیمی است - متعهد به این مقدمات باشند و تقوای الهی پیشه کنند و قائل به کرامت اجتماعی باشند در این حالت کل پیروان این ادیان الهی موحدانی خواهند بود که به واسطه آن کرامت الهی می توانند به امت واحده برسند.

اما در نگاه ثانویه ما بایستی بیاییم سراغ مسلمانان و این که مسلمانان را امت واحده تصور کنیم.  ممکن است کسی بپرسد مسلمانان با هم اختلاف دارند. چطور می توانند با هم به وحدت برسند؟ فرض کنید شیعه خود تقسیم بندی ها و نحله هایی دارد از شیعه اسماعیلیه و زیدی تا اثنی عشری. اهل سنت هم همین طور، حنبلی و شافعی و مالکی. البته حساب وهابیت این وسط جدا است و ما وهابیت را توطئه ای در اسلام می دانیم و آن ها را جزو امت به حساب نمی آوریم. اما مابقی را چه شیعه و چه سنی باشند از صنوف مختلف می توان در دایره امت واحده به حساب آورد. مسلمان ها در واقع در یک امت واحده هستند به اعتبار این که هم از حیث انسانیت یکسان هستیم و هم می توانیم تقوای الهی پیشه کنیم علاوه بر آن ما در بیش از 90 درصد باورهای اصلی با هم مشترکات داریم. مشترکات ما بین فرق و مذاهب اسلامی بسیار زیاد است

مثل دوایری که آن قدر با هم همپوشانی دارند که می توان آن ها را یک دایره به حساب آورد.

بله، باور به ذات باریتعالی، باور به نبوت پیامبر، باور به قرآن و آموزه های الهی و مسایل و فروع دین نظیر حج و جهاد و  امر به معروف، نماز و روزه مشترکات ماست و این مشترکات می تواند ما را به امت واحده برساند. به این معنا که می توانیم در مقابل الحاد قرار بگیریم.

باز اگر مراد ما از امت واحده پیروان مسیحیت و یهود باشد ما یک جبهه واحد در برابر الحاد و ملحدین و تکفیری ها هستیم. پس اگر ما دایره بزرگ تر را در نظر یگیریم ما با مسیحیان و یهودیان تا مادامی که کرامت ذاتی و اکتسابی و اجتماعی مد نظر قرار بگیرد و باور به ذات الهی و معاد در بین ما مد نظر باشد همه به مثابه امت واحده در برابر الحاد هستیم. در رده دیگر ما مسلمانان امت واحده ای در برابر یهودیت و مسیحیت تحریف شده ای هستیم که از موضع مخاصمه می خواهند به اسلام ضربه بزنند و چهره حقیقی اسلام را مخدوش نشان دهند. پس ما می توانیم با متدینین و باورمندان به خدا در برابر جبهه الحاد و تخریب ادیان ابراهیمی امت واحده باشیم.

می خواهم به این موضوع اشاره کنم که ایده امت واحده به مفهوم جمع شدن زیر کلمه الله و نزدیک شدن به حقیقت کم تر محقق شده است در صورتی که به نظر می رسد جبهه الحاد و غیر حق به صورت صوری هم که شده بیشتر به آن اشتراکات رسیده است.  مهم ترین چالش های تحقق امت واحده را در چه می دانید؟

اولین قدم برای این که این چالش ها مرتفع شود معرفت به افراط گرایی از هر دو طیف اهل تسنن و تشیع است. به نظر می رسد مهم ترین عامل تحقق نیافتن امت واحده و تزتزل در این امر افراط گرایی و هتک احترام هر یک از مذاهب اسلامی نسبت به همدیگر است.

وقتی فردی به نام یاسر الحبیب در لندن که شبکه ماهواره ای دارد به راحتی به مقدسات اهل سنت توهین می کند و اسم خلفا را می برد  و توهین می کند شک نکنید یک جریان افراط گرا می خواهد چهره شیعه را خراب کند. من خاطرم می آید همین جریان های افراط گرا چند سال گذشته چه به نام شیعه و چه به نام اهل سنت فضا را می خواستند به شدت متشنج کنند و اگر فتوای رهبری در پرهیز دادن شیعه و سنت در هتک حرمت به مقدسات شان نبود چه بسا جنگ خونینی میان شیعه و سنی درمی گرفت.

اجازه بدهید من در این باره روایتی تاریخی را بیان کنم. "سعید ابن روح نوبختی" از نواب اربعه، غلامی داشتند. ایشان یک روز متوجه می شود غلام شان در خانه به معاویه بد و بیراه می گوید. جناب سعید ابن روح همین که متوجه این موضوع می شود غلام شان را اخراج می کنند. خیلی ها به جناب سعید ابن روح اعتراض می کنند که غلام شما متعرض خلفا که نشده است. معاویه هم که جزو خلفا و صحابه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلّم نبوده اند. وی در پاسخ به معترضان می گوید معاویه در بغداد پیروانی دارد و اگرچه ما معاویه را قبول نداریم اما به خاطر پیروان او نباید به معاویه بد و بیراه گفته شود.

پس اگر امروز می بینیم شخصیتی برای بیش از یک میلیارد انسان مقدس است ما حق تعرض نداریم و  نباید به گونه ای عمل کنیم که احساسات آن انسان ها را جریحه دار کنیم. افراط گرایی به گمانم نه دیروز، نه امروز و نه فردا برای تقریب مذاهب جواب نخواهد داد.  نه تنها برای تقریب جواب نخواهد داد بلکه بر شیپور تفرقه و تفرق خواهد دمید.

پایان پیام /