خبرگزاری شبستان: مسجد جامع همدان یکی از مساجد تاریخی استان همدان است که در نزدیکی میدان امام خمینی شهر همدان و در ابتدای خیابان اکباتان قرار دارد. بنای فعلی مسجد با شکل نامنظم هندسی دارای صحن مستطیل شکل در میان، 3 ایوان در جهت‌های شمالی، جنوبی و شرقی، چندین شبستان، گنبد و گنبدخانه، 6 مناره و چندین حجره است.
ورودی اصلی مسجد در گذشته در سمت غرب و به طرف بازار بوده است اما با ایجاد بناها و ورودی جدیدی در ضلع شمالی (سمت خیابان اکباتان)، ورودی اصلی به این جهت منتقل شده است. سردرِ قدیمی مسجد (از جانب بازار) دارای مقرنس‌کاری گچی به رنگ آبی است. از طریق این در می‌توان وارد هشتی و سپس قسمت‌های مختلف مسجد شد. هشتی مسجد با پوشش گنبدی، دارای تزئینات ساده آجر لعاب‌دار است و کتیبه‌ای کوچک و سنگی بر آن نصب شده که نام استاد حسین بر آن حک شده است (شاید معمار این طاق ایشان بوده است). ورودی دیگر مسجد از جهت بازار در جنوب شرقی واقع گردیده و از طریق دالانی است. سقف این دالان با سه طاق گنبدی کوتاه پوشش یافته است. در گوشه راهروی در ورودی سردر غربی، سنگاب بزرگی از سنگ یکپارچه به قطر دهانه و ارتفاع یک متر قرار دارد که دارای تزئینات زیبای حجاری و یک کتیبه است. صحن مسجد به ابعاد 24×40 متر دارای حوض بزرگی در وسط، ایوان‌ها، حجره‌ها و شبستان‌هایی در اطراف است.
سطح صحن حدود 2 متر پایین‌تر از کوچه‌های مجاور واقع گردیده و با سنگ، فرش شده است. ایوان جنوبی صحن به عرض 14 و عمق 7 متر دارای دو طاقنمای کم‌عمق در اضلاع، پوشش طاقی و مزین به رسمی‌بندی زیبایی است. رسمی‌بندی‌های زیر طاق، با کاشی معقلی بر زمینه آجری اجرا شده است. این رسمی‌بندی‌ها که از تیزه طاق جناغی ایوان آغاز می‌شود، با قطاربندی‌های منظم و شبکه‌بندی منسجم، نیمه شمسه زیبایی را به نمایش می‌گذارد. در بخش مرکزی این رسمی‌بندی‌ها، ضمن درج نام‌های مقدس با کاشی معقلی فیروزه رنگ، سال ساخت ایوان (رجب 1253) نیز ثبت شده است. لچکی‌های نمای ایوان نیز با کاشی‌های معقلی در زمینه آجری تزئین شده و می‌توان تاریخ 1343 هجری قمری را تشخیص داد. بر بالای این ایوان دو مناره کوتاه و قطور در سال 1343 هجری قمری افزوده شده که دارای تزئینات معقلی است کف ایوان سنگفرش شده است. پشت سر ایوان، فضای گنبددار مسجد به ابعاد 14×14 متر قرار دارد که به همراه ایوان، هسته اولیه و قدیمی مسجد را تشکیل می‌دهد.
کف و ازاره این شبستان بعدها با کاشی فیروزه رنگ پوشیده شده و در ضلع جنوبی آن، محرابی تعبیه شده است. طرح چهارگوش شبستان در بالا با گوشه‌سازی به کثیرالاضلاع تبدیل گردیده و پاکار مدور گنبد بر آن قرار گرفته است. گنبد بنا از نوع دوپوسته بوده و از نظر تناسبات معماری، بزرگی و کتیبه سرتاسری پاکار آن، درخور توجه است. بدنه گنبد دارای خیز نسبتاً کشیده‌ای است و ارتفاع آن تا کف شبستان به 14 متر می‌رسد. در گذشته در بدنه زیرین گنبد، روزنه‌هایی قرار داشته که بعدها مسدود شده است. گنبدخانه از طریق درگاه‌های جانبی به شبستان‌های ستون‌دار راه پیدا می‌کند. در طرف غربی آن، شبستان گنبددار مسجد با ستون‌های متناسب سبک و پوشش طاق چشمه آجری قرار دارد که از طریق ورودی‌هایی به صحن و گنبدخانه راه پیدا می‌کند. شبستان مزبور دارای 5 فرش‌انداز (ناو) در جهت شمالی- جنوبی با 32 ستون -چهار ردیف هشت تایی- سنگی و ستون‌های آجری دیگری در اطراف است. تناسب و هماهنگی میان ستون‌های سنگی و طاق‌ها درخور توجه است به طوری که فضای وسیع و روشنی را به وجود آورده‌اند.
فاصله ستون‌ها از یکدیگر، 4 و ارتفاع آنها 2/5 متر است. در این ارتفاع، سرستون‌های مربع شکل قرار گرفته و بر بالای آنها، ستون‌ها توسط قوس‌های طاقی به یکدیگر متصل شده و توسط چشمه طاق‌هایی پوشش یافته‌اند. متأسفانه بخش‌های کناری شبستان دچار دخل و تصرفات نامعقولی شده است. در سمت غربی حیاط و در مجاورت این شبستان، شبستان ستون‌دار دیگری با 8 ستون سنگی استوانه‌ای و 11 پایه آجری با پوشش چشمه طاق قرار دارد. این شبستان دارای محرابی با تزئینات مقرنس گچی است. روبروی ایوان جنوبی و در سمت دیگر صحن، در دوره اخیر ایوان و شبستان ستون‌داری به شیوه جدید با پوشش مسطح ساخته و بر بالای ایوان میانی آن، دو مناره تعبیه شده است. ایوان و مناره این بخش دارای تزئینات کاشی‌کاری است. نمای ایوان سردر جدید مسجد از خیابان اکباتان نیز دارای دو مناره و بخش‌های وابسته است.
پایان پیام/
نظر شما