خبرگزاری شبستان: وحدت مداری از اصول مهم در مدیریت مسجد است. در آیه شریفه «والذین اتخذوا مسجداً ضراراً وکفراً و تفریقاً بین المومنین» صراحتا مسجدی که باعث ایجاد تفرقه میان مومنان گردد به مسجد ضرار تعبیر شده است. همچنین در عبارت دیگر شکستن وحدت مسلمانان، هم تراز کفر آمده است.
علامه طباطبایی در تفسیر آیات 107 تا 110 سوره توبه اشاره می کند که این آیات، یادآور عده دیگری از منافقین است که مسجد ضرار را ساخته بودند و آن ها را با مومنین سازنده مسجد قبا مقایسه می کند. به نظر علامه، ضرار به معنای ضرر رساندن و ارصاد به معنای کمین گرفتن و در انتظار حمله نشستن است. پس از آنکه منافقان مسجد را بنا کردند نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) آمده درخواست کردند تا ایشان با نماز خواندن در آنجا مسجد را افتتاح کنند.
خداوند متعال در این آیه قصد و غرضی را که این منافقین از ساخت مسجد داشتند را به این صورت بیان فرمود که مقصودشان از این عمل این بوده که به دیگران ضرر بزنند و کفر را ترویج کرده، میان مومنین تفرقه بیندازند و پایگاهی داشته باشند تا در آنجا علیه خدا و رسول اش کمین گرفته از هر راه که ممکن شوددشمنی کنند. خدای تعالی نهی می کند از اینکه رسول خود در آن مسجد به نماز بایستد.
در مسجد باید حتی از چیزهای کوچکی که ممکن است باعث ضرر و آزار دیگران شود و این وحدت و یکپارچگی را خدشه دار نماید نیز پرهیز شود. ابوسعید گفت: رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) در مسجد اعتکاف داشت که شنید مردم با صدای بلند قرآن می خوانند. آنگاه پوشش از چهره کنار زد و گفت بدانید که در راز و نیازتان با پروردگار هرگز نباید موجب آزار یکدیگر شوید و نیز در تلاوت قرآن(یا به قولی در خواندن نماز) صدایتان را نسبت به یکدیگر بلند نکنید.
امام محوری
در اهمیت مدیریت بر هر جمع انسانی همین حدیث بس است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: « اذا کان ثلاثه فی سفر فلیؤمروا احدهم» هرگاه در مسافرت تعداد مسافران به سه نفر سید باید یکی از آنها مدیریت گروه را به عهده بگیرد.
یکی از اصول مهم علم مدیریت، اصل وحدت فرماندهی است. طبق این اصل هر فرد در سازمان باید تحت نظر یک مافوق فعالیت کرده و از دستورات اش تبعیت کند و به او گزارش فعالیت های خود را منتقل کند. خداوند نیز در امر اطاعت، سلسله مراتبی را بیان می دارد. اطاعت از خداوند، رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) و اولی الامر ترتیبی است که قرآن کریم اظهار کرده است.
بدون شک هر مسجد در جامعه اسلامی، یک سازمان منسجم معنوی است که دارای ماموریت، اهداف، وظایف، کارکرد، تشکیلات و سیستم های مخصوص خود است و تشکیلات و سازمان مسجد یک تشکیلات اداری، انتفاعی، تجاری یا اقتصادی نیست بلکه مسجد سازمان الهی-مردمی است که دارای رسالت هدایتی، معنوی، آموزشی، تربیتی و تبلیغی است که با رهبری معنوی و نفوذ کلمه و مدیریت امام جماعت و با حضور توده مردم و اقشار مختلف آن سازماندهی می شود.
ورودی های سیستم مسجد اقشار مختلف مردم به ویژه جوانان هستند که باید با فرآیند تعلیم و تربیت اسلامی به انسان های شایسته، توانا، فرهیخته و مومن تبدیل شوند. عامل اصلی پذیرش مسئولیت و حضور نمازگزاران در یک مسجد انسجام، نظم و اجرای دقیق رهنمودهای امام جماعت، شخصیت علمی، اخلاقی و معنوی امام جماعت و قداست مکان و در یک کلام انگیزه های معنوی است.
مأمومان در حقیقت همان امت هستند و نوع ارتباط و تبعیت مأمومان از امام جماعت القای یک رفتار و فرهنگ سازمانی است که می تواند در بالاترین سطوح سیاسی جامعه نیز تسری یابد. اینکه صدای مأمومان از امام فراتر نباشد، جلوتر از امام نایستند، زودتر از امام حرکت نکنند به آنها می آموزد که همین رفتار را نسبت به امام امت نیز داشته باشند و نشان می دهد که امام جماعت نمونه ای از امام امت است.
شاید بتوان امام محوری را ناشی از نگرش توحیدی به مدیریت دانست که شکل متعالی از وحدت در مدیریت است. در تعریف نگرش توحیدی به مدیریت، هفت مفهوم اساسی مطرح شده است که عبارت اند از: وفای به میثاق ازلی، انجام عمل صالح، کاربرد شورا، توسعه تمدن مورد تایید خداوند، از بین رفتن فساد، اقامه عدل، شناخت هدف و رسیدن به فلاح.
امام محوری از حق ولایت امام بر مأمومین نشأت می گیرد، ولایتی که خود، ریشه در ذات اقدس الهی دارد: انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا... .
امام محوری اثر ویژه ای در ایجاد هماهنگی در مسجد دارد چراکه امام مسجد، محل پیوند رشته ها قرار می گیرد و به منزله رشته ای است که مهره ها را به هم نزدیک می سازد. علی(علیه السلام) در خطبه 146 نهج البلاغه می فرماید: جایگاه رهبر و مدیر در کار، جایگاه رشته ای است که مهره ها را بهم فراهم آرد و برخی را ضمیمه برخی دیگر کند. اگر رشته بریده شود مهره ها پراکنده شود و از میان رود و دیگر به تمامی فراهم نیاید.
منبع: کتاب اصول اسلامی مدیریت مسجد
پایان پیام/
نظر شما