احسانه سادات شیرازی در گفت و گو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان در تبیین برخی از ابعاد ناشناخته و کمتر بیان شده از شخصیت حضرت زینب سلام الله علیها گفت: یکی از مهمترین شاخصه های دین اسلام نسبت به سایر ادیان آن است که هرگاه مطلبی را بیان می کند این مطلب با ارایه الگو بیان می شود.
افراد و چهره هایی هم که خداوند در قرآن از آنها نام برده، نمونه هایی از الگوهای انسانی هستند که هر یک عمل مهمی را انجام داده اند که تا قیامت می تواند برای دیگران الگو باشد. علاوه بر قرآن، اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نیز - هرچند نام آنها در قرآن نیامده- اما الگوهای عملی برای ما هستند که همه آنچه که خداوند در آیات قرآن به آنها اشاره کرده در اهل بیت پیاده شده و یکی از این اشخاص حضرت زینب سلام الله علیها است.
وی با بیان این مطلب که هدف از معرفی الگو توسط قرآن، نشان دادن این واقعیت است که رسیدن به کمال امری ناممکن نیست تصریح کرد: افرادی هم که در قران معرفی می شوند کسانی هستند که از دام هوا و هوس ها موفق بیرون آمده و به مرتبه الگویی رسیده اند.
افضل جهاد، گفتن سخن حق نزد امام جائر است و حضرت زینب مصداق واقعی این جمله است
این استاد حوزه و دانشگاه شادی، نشاط، طراوت، هیجان، نگاه ظاهری به زندگی، حق جویی، کمال یابی و تاثیرپذیری را از جمله صفات برجسته در نسل نو دانست و افزود: نسل امروز اگر این ویژگی ها را در الگوهایی که خداوند برای آنها معرفی کرده ببینند یقینا آنها را به عنوان الگوی خود انتخاب می کنند. معمولا شاخصه مهمی که برای یک الگو مدنظر قرار می گیرد آن است که «الگو» باید عامل مهم و موثری برای پیشگیری از انحراف باشد. چرا که «الگو» انسان را از تردید و سرگردانی در انتخاب مناسب ترین راه نجات داده و موانع و پیچ و خم ها و رمز و راز موفقیت را در پیش روی او قرار می دهد.
تغییر زمان و مکان و قرار گرفتن در شرایط جدید ایجاب می کند که در هر عصری انسان ها الگوهای شایسته ای داشته باشند تا افراد در جلوه های رفتاری با توجه به شرایط زمانی دچار حیرت و سرگردانی نشوند. طبیعتا حضرت زینب سلام الله علیها ویژگی هایی الگویی در وجودشان قرار دارد که در تمام اعصار و قرون زنان و حتی مردها می توانند از ایشان الگو بگیرند.
شیرازی یکی از مهمترین جنبه های الگویی حضرت زینب سلام الله علیها را ولایتمداری و حفظ و تداوم مسیر ولایت برشمرد و گفت: این بانوی بزرگ، خانه، زندگی، فرزند و همه چیز خود را در دفاع از مقام ولایت فدا کرد. ما در طول تاریخ تشیع سه زن را مشاهده می کنیم که به عنوان شاخص در راه دفاع، حفظ و یا تثبیت ولایت تمام هستی خود را به میدان آورده اند. حضرت زهرا سلام الله علیها در دفاع از ولایت، حضرت زینب سلام الله علیها در مسیر حفظ ولایت و حضرت معصومه سلام الله علیها در راه تثبیت ولایت.
از این رو هنگامی که به رفتارها و اعمال حضرت زینب سلام الله علیها با نگاهی دقیق بنگریم می بینیم که این بانوی بزرگ کارهایی را به صورت سمبلیک در شب عاشورا انجام داده است در حالی که در شرایط بسیار سختی قرار داشت. نخست اینکه جان خود را در عصر عاشورا برای نجات امام سجاد علیه السلام -که امام زمان آن حضرت- محسوب می شد- به خطر انداخت. همچنین دفاع از امام در کاخ یزید و ابن زیاد! روایتی داریم مبنی بر اینکه افضل جهاد، گفتن سخن حق نزد امام جائر است و حضرت زینب مصداق واقعی این جمله می باشد.
وی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین شاخصه های آن حضرت این است که در شرایط بسیار دشوار عاشورا، «زیبایی» می بیند در حالی که این شرایط به هیچ وجه عادی نیست، جمله ای که همگان از کوچک و بزرگ در این رابطه شنیده اند (ما رایت الا جمیلا) مفهومش آن است که این سختی ها برای راحتی فرزندان بشر تا قیامت تحمل می شود.
اگر کربلا نبود اثری از اسلام، پیامبر، قرآن، حقانیت، عدل و عدالت باقی نمی ماند. در واقع حضرت زینب سلام الله علیها در این شرایط خوشحال هستند؛ خوشحالی نه به این معنا که چنین اتفاقاتی رخ داده بلکه چون مسئولیتش را به درستی انجام داده تا اسلام زنده بماند و این نکته بسیار مهمی در شخصیت این بزرگ بانوی اسلام است. یعنی ایشان زیبایی عبودیت امام حسین علیه السلام و همچنین زیبایی ربوبیت خداوند را در کربلا می بیند. اگر انسان این دو زیبایی را در هر بلایی بتواند ببیند نه تنها بر آن صبر می کند و بهترین عکس العمل ها را نشان می دهد بلکه سخنان ناشایست هم بر زبان نمی آورد.
بزرگترین کار دختر امیرالمومنین علیه السلام تحریف زدایی پس از واقعه عظیم کربلاست
از دیگر ویژگی های حضرت زینب سلام الله علیها که شیرازی آن را قابل الگوگیری برای همه انسان ها دانست، حساس بودن فوق العاده و اطلاع کامل نسبت به مسایل سیاسی است.
وی با اشاره به زمان قیام امام حسین علیه السلام و فاصله زمانی 20 ساله آن با زمان صلح امام حسن علیه السلام خاطرنشان کرد: حضرت ابا عبدالله علیه السلام در سال 61 هجری قیام می کند و صلح امام حسن علیه السلام در سال 40 هجری اتفاق افتاده است. در فاصله این 20 سال اگر حضرت زینب سلام الله علیها نسبت به مسایل سیاسی جامعه آگاهی نداشت و از رویدادهای جامعه اسلامی بی خبر بود آیا می توانست چنان جملاتی را در خطبه های خود بیان کرده و هیئت حاکمه را به محاکمه بکشاند؟
تمامی خطبه های حضرت جمله به جمله نشان دهنده آن است که این بانو از کوچکی در متن مسایل سیاسی جامعه قرار داشته است. خطاب «یابن الطلقاء» نسبت به یزید بحث سیاسی است؛ جمله «شما سهم مولفه القلوب هستید» که حضرت خطاب به یزید می گویند یک موضوع سیاسی است، اینکه کارهای معاویه را به رخ می کشد و خاندان پلید اموی را در طول تاریخ محاکمه می کند همه مسایل سیاسی هستند.
تحلیل مسایل سیاسی جامعه اسلام در آن روزگار توسط حضرت زینب سلام الله علیها باعث رسوایی خاندان بنی امیه برای تمام طول تاریخ شد.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: بزرگترین کار دختر امیرالمومنین علیه السلام تحریف زدایی پس از واقعه عظیم کربلاست که نقش بسیار مهمی در این عرصه دارد. هر جریانی که به وجود می آید یکی از بزرگترین خطراتی که آن را تهدید می کند تحریف است اگر کسانی نباشند که پاسدار این انقلاب و جریان باشند مسلما دشمن آن را به انحراف می کشاند. به عنوان مثال هدف از انقلاب را چیز دیگری نشان می دهند، ایثارها و شهادت ها را به گونه ای دیگر برای مردم جلوه می دهند و ... چرا که کار دشمن تحریف است.
واکنش بنی امیه در مقابل واقعه ای با این عظمت در آفرینش که قبل و بعد از آن مانندی برای آن رخ نداده، طبیعتا تلاش برای تحریف این واقعه بود و عظیم ترین کار حضرت زینب سلام الله علیها نیز تحریف زدایی از این مسئله است که با استفاده از ابزارها و شیوه های تبلیغی رایج در آن زمان مانند شعر و خطابه، عزاداری و بیان مصائب و مظلومیت ها، زنده نگه داشتن یاد و هدف امام حسین علیه السلام، معرفی خاندان پیامبر و اهل بیت امام حسین، معرفی حضرت ابا عبدالله به عنوان جانشین بر حق پیامبر، افشای ماهیت حکومت یزید و خاندان آن، تشریح واقعه کربلا و چگونگی شهادت ابا عبدالله علیه السلام و یارانش این بار سنگین را به منزل می رساند.
حضرت زینب سلام الله علیها الگوی بی بدیل بیداری اسلامی است
شیرازی با اشاره به این نکته که هر یک از این مسایل خود سرفصلی برای دنیایی از مطالب است، تصریح کرد: یکی از کارهای الگویی حضرت زینب سلام الله علیها بیداری اسلامی است ما در بیداری اسلامی، الگوی بی بدیل زینبی را داریم . در رابطه با تبیین اینکه حضرت زینب سلام الله علیها چگونه موجب بیداری اسلامی در آن روزگار شدند باید به نکاتی توجه کنیم از جمله اینکه وظیفه حضرت سیدالشهدا علیه السلام شهادت بود که آن را انجام دادند اما چگونه این کربلا تا امروز زنده مانده است؟ مرثیه سرایی و گریه بر نعش حضرت سیدالشهدا یکی از کارهایی بود که حضرت زینب انجام داد.
در لهوف سید بن طاووس نقل شده است که وقتی حضرت به بالای سر برادر آمد با ناله هایی عجیب و گریه هایی دلخراش گفت: ...ای کاش آسمان بر زمین خراب می شد!! ای کاش کوه ها از هم می پاشید و بر زمین می ریخت... همچنین روزی که از کنار ابدان مطهر شهدا عبور داده می شدند باز فرمودند: یا مُحَمَّداه! صَلّی عَلَیکَ مَلیکُ السَّماءِ هذا حُسَینٌ مُرَمَّلٌ بِالدِّماءِ مُنْقَطَعُ الاعْضاءِ وَ بَناتُکَ سَبایا، الیَ اللّهِ الْمُشْتَکی وَ...»؛ ای محمّد! فرشتگان آسمان بر تو درود فرستند. این حسین است که آغشته به خون است و اعضایش قطع شده، و این دخترانت هستند که اسیر شده اند. به خدا شکایت می برم و...
این گریه ها علاوه بر اینکه عاطفی و از سر درد و سوز است اما نوع روضه خوانی ها نشان دهنده نوع کشته شدن امام حسین علیه السلام است. یعنی اگر حضرت زینب اینگونه سخن نمی گفت ما هرگز نمی فهمیدیم که در کربلا چه گذشت و خاندان پیامبر و اصحابش را چگونه به شهادت رساندند؟
زینب سلام الله علیها مثل یک خبرنگار تمام جزییات کربلا را در تاریخ ثبت می کند
به عبارت دیگر این بانوی بزرگوار مانند یک خبرنگار عمل کرده است. اگر خبرنگار در جبهه های جنگ نتواند به درستی مظلومیت ها را منتقل کند و یا میزان سبوعیت و درندگی طرف مقابل را نشان دهد مخاطب نمی تواند بفهمد که حق با کیست؟ لذا حضرت زینب سلام الله علیها با این کار بیداری عجیبی را ایجاد کردند. مشابه این کار در انقلاب اسلامی ما نیز انجام شد؛ هر شهیدی که به شهرها آورده می شد مردم جمع می شدند برای او عزاداری می کردند، شعار می دادند و پیکر شهید تشییع می شد. نفس برپایی این مراسم ها باعث بیداری می شد تا افرادی هم که متوجه بزرگی این کار نبودند کمی به خود آیند.
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه دومین کار حضرت برای بیداری اسلامی را برپایی مجالس سوگواری عنوان کرد و گفت: حضرت چه در شام و چه در هرجای دیگر این مجالس را برپا می کردند. وقتی یزید در مجلسی به سر نورانی و مقدس حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام بی ادبی کرد حضرت همان موقع از فرصت استفاده کرده و فرمودند: یابن مکة و منی، یابن فاطمة الزهراء سیدة النساء، یابن بنت المصطفی...
یزید در چنین مجلسی این عمل زشت را برای شادی و خوشحالی خود و حاضران انجام داد در حالی که حضرت این مجلس را تبدیل به مجلس عزا می کند و همه حاضران به گریه می افتند. هنگامی هم که از شام به کربلا بازمی گردند در هنگام ملاقات با جابر همه شروع به گریه و عزاداری می کنند برای آنکه همه افرادی که در کربلا حضور نداشتند از آنچه که در این سرزمین اتفاق افتاد آگاه شوند.
گریه های حضرت زینب سلام الله علیها همراه با روایت جریان ها و ماجراهای کربلا، حاضران در هر مجلسی را منقلب می کرد به گونه ای که پس از خطبه های ایشان تقریبا بیداری نسبی در اطرافیان یزید اتفاق می افتد. در کتاب کامل بهایی نقل می کند که وقتی یزید در مسجد صحبت می کرد پس از سخنان حضرت سجاد علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها وضعیت مسجد کاملا دگرگون شد.
شیرازی تصریح کرد: آنچه که از شواهد تاریخی برمی آید این است که هدف از بردن اسرا به شام کشتن آنها بود اما چه عاملی باعث شد اسرا نه تنها کشته نشدند بلکه به وطن خود بازگشتند؟ اسنادی در این زمینه وجود دارد که یکی از آنها سخنان امام سجاد علیه السلام است. هنگامی که اسرا را وارد خانه مخروبه ای کردند سربازان رومی مامور محافظت از آنها بودند که این سربازان به زبان رومی صحبت می کردند به محض ورود به این خانه، کودکان با دیدن سقف آن به گریه افتادند که اگر امشب در اینجا بخوابیم سقف خانه بر روی ما آوار می شود سربازان رومی با خنده و تمسخر گفتند اینان فردا به دستور امیر (یزید) کشته خواهند شد و امشب نگران مرگ خود هستند!!! امام سجاد علیه السلام با فراست متوجه شدند که فردا چه اتفاقی خواهد افتاد؟ حال حضرت زینب چه کاری باید انجام داده باشند که نه تنها این نقشه یزید باطل شود بلکه تصمیم او صددرصد تغییر کند.
خطبه های عقیله بنی هاشم نفرتی از بنی امیه در دل شامیان برانگیخت که
وقتی یزید مردم را جمع کرد تا در میان آنها به اعمال خود فخرفروشی کند نتیجه عکس گرفت یعنی مردم نسبت به او نگاه تحقیرآمیز داشتند و حتی برخی مجلس را ترک کردند. کار به جایی رسید که یزید به صراحت اذعان کرد که «خدا پسر مرجانه را بکشد!» من نگفتم که حسین علیه السلام را بکش!! در حالی که همین یزید شب قبل از این ماجرا به سر مبارک امام حسین علیه السلام بی احترامی می کرد. اما به فاصله یک شب تا صبح از همه این امور اظهار برائت کرد و سپس برای اینکه به مردم اثبات کند مقصر نبوده رو به حضرت زینب سلام الله علیها کرد و گفت هرچه از من بخواهید انجام می دهم و حضرت چند خواسته از او مطرح کرد. 1- اجازه عزاداری به ما بدهید 2- اموالی را که از ما غارت کردید به ما بازگردانید 3- خانه ما را تغییر دهید.
و هنگامی که اجازه عزاداری به اهل بیت داده شد حضرت زینب سلام الله علیها از این فرصت نهایت استفاده را کردند یعنی هر روز همراه با بچه ها می نشستند و با گریه تمام وقایع عاشورا و کربلا را یک به یک بازگو می کردند. این بازگویی وقایع باعث می شد تا مردم شام چنان نفرتی نسبت به یزید پیدا کنند که مشاوران حکومت به یزید پیشنهاد دادند که هرچه زودتر اسرا را از شام خارج کنند یعنی یزید نه می توانست آنها را بکشد و نه می توانست آنها را در شام نگه دارد.
بسیاری از کارهای حضرت زینب سلام الله علیها الگوی مردم ایران در انقلاب اسلامی بود یکی از عوامل پیروزی انقلاب این بود که برای نکوداشت شهدای انقلاب مراسم تشییع و نکوداشت برقرار می شد مانند چهلم شهدای قم، چهلم شهدای تبریز، چهلم شهدای شیراز و ... همین کاری که امروز در بحرین و یمن انجام می شود.
یکی دیگر از تدابیر مدبرانه حضرت زینب سلام الله علیها سیاهپوش کردن بود یعنی علاوه بر مجالس سوگواری، دستور دادند هنگام ورود به مدینه همه محمل ها را سیاهپوش کنند برای اینکه مردم به عمق فاجعه پی ببرند، مدیریت بحران و تبدیل چالش ها به فرصت و همچنین ایراد خطبه های آتشین از دیگر اقدامات عظیم حضرت زینب سلام الله علیها بود که خود جای بحث مفصلی دارد.
پایان پیام/
نظر شما