به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: نام مسجد یادآور بندگی در برابر پروردگار متعال است. مسجد، جایگاه سجده است و سجده اوج عبادت و بندگی انسان برای خدا: «السُّجودُ مُنتَهَی العِبَادَه مِن بَنی آدَم» و مسجد جايگاه عبادت خالصانه است: «وَ اَنَّ المَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدعُو مَعَ اللَّهِ أَحَدا» ؛ مساجد جايگاه خدا و براي خداست، پس با خدا كسي را نخوانيد. خلاصه مسجد اسلامي، اين است كه زمينه را براي عبادت بر حضور، خالصانه فراهم نمايد، تا مؤمنان در آنجا با پرداختن به نماز و ذكر دعا، زنگار غفلت را از دل و جان بشويند و با خدا انس بگيرند. پیامبرگرامی اسلام(ص) از نخستین روزهایی که دعوت به اسلام را به صورت آشکارا مطرح ساختند، از کعبه و مسجدالحرام (اولین مسجد ساخته شده بر روی کره زمین) به عنوان پایگاه عبادی استفاده می‌کردند و در آن به قرائت قرآن و مناجات با خدا و اقامه نماز می‌پرداختند. شواهد تاریخی بیانگر آن است که مسلمانان را تشویق و ترغیب می‌نمودند تا به مسجد رفت و آمد کنند و از برگزاری نمازهای پنج‌گانه در مساجد بدون عذر تخلف نورزند. این تأکیدات تا بدان حد هستند که خودداری از حضور در مساجد از روی بی‌اعتنایی، نوعی رویگردانی از سنت پیامبر(ص) و موجب عدم قبول عبادات به شمار می‌آید (1) .
در راستای بررسی ویژگی مسجد طراز اسلامی و افزایش کارکرد مساجد در راستای نیل به این منظور با حجت الاسلام «موسوی»، امام جماعت مسجدالنبی صلی الله علیه و آله و مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه جامع علمی – کاربردی به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
مسجدی که از آن به عنوان مسجد طراز اسلامی یاد می کنیم دارای چه ویژگی هایی است و مساجد چطور می توانند به این مرحله دست یابند؟
به نظر اگر مساجد ما آن کارکردهایی که در اسلام برایش تعیین شده و کارکردی که مسجد نبوی داشت را احیا کنند می توانند به شاخصه مسجد طراز اسلامی برسند. این نگاه در واقع هم در عرصه عبادی که مسجد اولین جنبه آن را دارد نمود می یابد و هم از جنله اجتماعی.
از جنبه عبادی یعنی ارتباط با خدا در مسجد چراکه بهترین فضا و مکان برای نیایش است و در سایر عرصه ها نیز از جمله مسایل اجتماعی، سیاسی و مسایل اقتصادی نیز مسجد باید پایگاه و مأمنی برای مردم باشد یعنی مردم احساس کنند جدا از اینکه در مسجد ارتباط شان با خدا یک ارتباط درست و منطقی بر اساس اصول است بلکه سایر مشکلات و ارتباطات دیگر آنها در حوزه های دیگر از جمله مسایل خانوادگی، ارتباط با جامعه در مسجد قابلیت بررسی دارند.
مساجد در نیل به این هدف تا چه اندازه موفق بوده اند و ارزیابی شما از فعالیت های مساجد در این روند که اشاره کردید چیست؟
اینکه ما آن نقطه هدف اصلی و آن عالی ترین مرتبه را در نظر بگیریم طبیعتا نمی توانیم بگوییم که همه مساجد ما این خصوصیت را دارند، بعد از انقلاب و حتی قبل از انقلاب به برکت امام این حالت ایجاد شد یعنی مسجد از جهت فردی و عبادی صرف خارج شد و مبارزه با ظلم، استکبار و مسایل سیاسی دوباره در سطح مساجد مطرح شد و بعد از انقلاب این رویکرد رو به پیشرفت رفت. بنابراین اگر نگوییم که تمام مساجد اما بسیاری از مساجد ما بعد از انقلاب اسلامی به این نقطه رسیده اند.
در حال حاضر مهمترین موانع و مشکلات مساجد در رابطه با فعالیت هایشان در چه حوزه ای است؟
مهمترین چالش های پیش روی مساجد را در یک بخش می توانیم به منابع بدانیم یعنی مساجد منابع مالی و اقتصادی برای فعالیت ها و برنامه های خود ندارند. از سوی دیگر بخشی از مشکلات نیز به نیروی انسانی توانمند بر می گردد. برخی از ائمه جماعات ما این امکان را ندارند که در تمامی فعالیت های مسجد حضور یابند، کار در مسجد زمان زیادی را می برد. از سوی دیگر تصور می کنم حوزه های علمیه برای تقویت ائمه جماعات باید برنامه های متعددی را لحاظ کند بنابراین امام جماعت باید از نظر علمی و هم از جهت توانایی و مهارتی بتواند با گروه های مختلف سنی ارتباط برقرار کند از جمله با گروه سنی کودک، نوجوان، جوان، پیر. امام جماعت باید روان شناسی را بداند و یک سری از علوم مختلف را بداند. پس در حوزه های علمیه باید نیرو تربیت شود و اساسا حوزه ها متصدی آن هستند که نیرویی متناسب با این جایگاه تقویت کنند، در حال حاضر مهمترین معضل به این مساله بر می گردد که در حوزه های علمیه باید این دوره ها دیده شود.
برپایی درس فقه المسجد تا چه اندازه می تواند در تحقق این امر موثر باشد؟
اقدامی است که بسیار نیاز است اما کافی نیست. فردی که می خواد امام جماعت شود باید موارد متعددی را در نظر بگیرد و به دانش خود بیافزاید. به هرحال بستگی دارد که آن مسجد در کجا و با چه ویژگی هایی قرار است که در اختیار آن امام جماعت قرار گیرد بنابراین متناسب با آن جایگاه این امام جماعت باید یک سری علومی را داشته باشد یعنی در حدی قرار گیرد که از نظر فقهی و تحصیلی، فلسفه دین، شبهات جدیدی که به دین وارد می شود بتواند مطالب مورد نیاز مخاطب خود را ارایه کند. به ویژه در عصر ارتباطات که این قدر سریع دسترسی به اطلاعات وجود دارد بنابارین اقلا باید آشنا باشد.
البته این جنبه علمی و اطلاعات امام جماعت است، از نظر توانمندی های امام جماعت بحث فقط از نظر رفتاری اهمیت بالایی دارد، باید مهارت هایی را بداند از جمله اینکه بخشی از این مهارت ها گفتاری، شناخت شناسی، روان شناسی است.
اقامه نماز در مسجد چه تمایزی با اقامه نماز در منزل یا سایر اماکن دارد، به عبارت دیگر حضور در مسجد چه ویژگی هایی را به نمازگزار اضافه می کند؟
حتی صرف اقامه نماز در مسجد به صورت فرادا سفارش شده است. روایت داریم اگر کسی دو رکعت نماز را ولو به غیر جامعت در مسجد بخواند فضیلت اش چندین برابر است تا جایی که غیر از مسجد باشدو یعنی از نظر روایی مسلم است که نماز و قرآن خواندن اسنان در مسجد افضل و برتر از عباداتی است که در مکانی غیر از مسجد برگزار شود.
اما از نظر فلسفی و وجودشناختی نیز حضور در مسجد قابل اثبات است. یعنی نمازگزار در مکانی حضور یافته است که تعلق به خداوند دارد. این مکان تشرف و شرافتی دارد از این جهت از نظر ورحی و روانی هم تاثیرات تکوینی و وجودی در انسان می گذارد. نمونه بارز این مساله کعبه است. از نظر تجربی مصالح به کار گرفته شده در ساخت کعبه با سایر اماکن تفاوتی ندارد ولی جای شک نیست که وقتی انسان در این مکان حضور می یابد تاثیرات روحی متعددی در او خواهد داشت . در واقع جدا از ثواب در روح و روان و رفتار انسان حضور در این مکان از نظر تکوینی و روانی روی فرد اثر می گذارد.
پی نوشت/
بخشی از مقاله: عسکری اسلامپور کریمی
نظر شما