به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی، نویسنده و پژوهشگر و سفیر سابق ایران در واتیکان عصر روز گذشته یکشنبه، 26 بهمن ماه در همایش «بازخواني و بررسي ديدگاه هاي سيد قطب» که به همت كانون انديشه جوان، موسسه اشراق و نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در تالار علامه امینی كتابخانه مركزي دانشگاه تهران برگزار شد، در مورد «اندیشه سیاسی سید قطب» به ارائه سخن پرداخت.
وی در ابتدای سخنانش مروری اجمالی به زندگی سید قطب کرد و گفت: سید قطب ابراهیم حسین شازلی در سال 1906 در روستای موشا از توابع استان اسیوط در منطقه السعید مصر به دنیا آمد. برادرش نیز محمد قطب است. در 10 سالگی حافظ کل قرآن شد و عضویت حزب وفد را در دوره دانشجویی پذیرفت اما طولی نکشید که از آن بیرون آمد. مدتی هم با بورسیه به آمریکا سفر کرد که در کتاب «أمریکا التی رأیت» محصول مشاهدات و تحقیقات خود را نوشته است.
وی افزود: سید قطب آثار گران بهایی دارد که اغلب آنها منتشر و به فارسی هم ترجمه شده است. در کتاب «العدالة الاجتماعیة فی الاسلام»، سید قطب به علت استدلال در روشی که داشت جامعه را به دو جامعه؛ اسلامی و جاهلی تقسیم کرد. به خاطر فعالیت های سیاسی در دادگاه نظامی محاکمه شد و علی رغم دفاع جهان اسلام، متأسفانه ایشان را اعدام کردند.
حجت الاسلام خسروشاهی در تبیین اندیشه سیاسی سید قطب درباره نوع حکومت اسلامی اظهار کرد: اندیشمندان همواره برای ایجاد تحول بنیادین برنامه حساب شده‌ای دارند. سید قطب دارای چهار عنصر است؛ پویا بودن مفاهیم، بنیادها، روش‌ها و هدف‌ها. این عناصر چهارگانه را همیشه در نظر داشت. سید قطب در کتاب تفسیر فی ظلال القرآن این اندیشه را به تصویر می کشد و می‌گوید از بچگی قرآن را می‌خواندم اما هنر آن را درک نکرده بودم.
این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه سید قطب درباره حکومت اسلامی در دو کتاب «العدالة الاجتماعیة فی الاسلام» و «السلام العالمی و الاسلام» کلیاتی را بیان و از ورود به جزئیات خودداری می‌کند، گفت: او خلافت دو خلیفه اول را می‌پذیرد اما خلافت خلیفه سوم را نمی‌پذیرد. معتقد است که اگر امیرمومنان علی (ع) بعد از دو خلیفه اول به خلافت می‌رسید قبل از اینکه بنی امیه شاخ و برگ بگیرد و بر ثروت و قدرت خود بیفزاید حکومت را در دست می گرفت، وضع به گونه دیگری می‌شد و تاریخ اسلام تغییر می‌یافت. آل سعود این قسمت‌ها را در تجدید چاپ کتاب حذف کرده اما در چاپ‌های قدیمی‌تر این مطالب وجود دارد.
این استاد حوزه با اشاره به اینکه سید قطب به این مسأله می پردازد و می گوید کسانی که نگرش اسلامی دارند باید بدانند که انقلاب علیه عثمان با روح و روش اسلام نزدیک است، بیان کرد: سید قطب عقیده دارد فرمانروایان اگر عدالت اجتماعی نداشته باشند حاکمیتشان ملغی است و مشروعیت ندارد. شورا را نیز اصلی برای حیات اجتماعی می‌داند و می‌گوید نظام اسلامی بدون شورا پابرجا نخواهد بود. وی در جایی در توضیح اینکه آیا نظام اسلامی، نظام دموکراتیک است، می‌گوید لزومی ندارد که برای تبیین اندیشه‌های خود از کلمات عربی استفاده کنیم و نظام اسلامی نظام مبتنی بر «الله» است.
وی با اشاره به نوع حکومت در اندیشه گروه اخوان المسلمین، تصریح کرد: یکی از مشکلات اخوان المسلمین در انتخاب مرشد است که اکبر السن را ملاک قرار داده‌اند. در جریان شکست اخوان، علت آن اندیشه و انگیزه نبود، بلکه موانع آنها زیاد بود. رهبر آنها ابتدا به آل سعود رفت و بعد هم که به ایران آمد دیدیم در همایش بین‌المللی برای خوش آمدی آل سعود چه چیزهایی گفت و با رهبر معظم انقلاب ملاقات نکرد و رفت. در نهایت آل سعود هم به اندازه یک ریال هم به آنها کمک نکرد.
حجت‌الاسلام خسروشاهی اظهار کرد: آخرین مرحله فکری سید قطب در مورد حکومت اسلامی در کتاب «معالم فی الطریق» است که پس از دو بار زندانی شدن تألیف کرد و جامعه را به جامعه بدتر از جاهلیت قبل از اسلام تشبیه کرد. مراد او تکفیر جامعه نبوده است؛ اما افرادی مثل ایمن الظواهری نادرست متوجه شدند و از حرف های او مصادره به مطلوب کردند و سازمان‌های جهادی تشکیل دادند و شروع به ترور کردند. حسن البنا، بیانگذار جماعت اخوان المسلمین اعلامیه‌ای صادر کرد که برنامه‌های طالبانی و ... ربطی به اخوان ندارد.
وی گفت: اخوانی‌ها بعد از قتل عام در دوره حکومت سرهنگ ناصر جایی نداشتند که بروند. یک عده به سوریه، به عراق و به عربستان سعودی رفتند. اعتقادی به بنی سعود نداشتند بلکه آنجا را پناهگاهی برای ادامه کار انتخاب کرده‌اند.
حجت‌الاسلام خسروشاهی با اشاره به ابهاماتی که در مورد تعریض سید قطب به تشیع وجود دارد، تصریح کرد: تعریض سید قطب به تشیع مطلقاً صحت ندارد. سید قطب به آیه 55 سوره غافر اشاره می‌کند و می‌گوید حسین ابن علی از یکسو با آن شکل بزرگ و سترگ شهید می‌شود و این سؤال را مطرح می کند که آیا چنین شهادتی پیروزی است یا شکست؟ بعد پاسخ می دهد چنین شهادتی با معیار بزرگ الهی پیروزی است، زیرا چه مسلمان شیعی و چه غیر شیعی از حرکت حسین به جوش و خروش درمی‌آیند.
نماینده اسبق ایران در واتیکان در پایان سخنانش در مورد روابط سید قطب با علمای شیعه، یادآور شد: در کنفرانسی که در مصر برگزار شد و سید قطب دبیر آن بود از حجت‌الاسلام نواب صفوی دعوت کرده بود.
پایان پیام/
نظر شما