«نقد وشرح چندین هزار بیت بدیع بلند»

به گزارش خبرنگار شبستان ، مسعود سعد سلمان، در سال ۴۳۸ هجری به دنیا آمد.اجداد مسعود سعد همدانی بودند همچنین سعد سلمان پدر مسعود اهل همدان بود ولی ارباب تذکره  دربارهٔ زادبومش اختلاف دارند. بنا به گفتهٔ عوفی در همدان به دنیا آمده دولتشاه سمرقندی زادگاهش را جرجان می‌داند، واله داغستانی گوید که اصلش از همدان است ولی مدت‌ها در لاهور به سر برده‌است؛ غلام‌علی آزاده وی را اهل لاهور می‌داند؛ و بدیع‌الزمان فروزانفر در سخن و سخنوران زادگاهش را لاهور نوشته‌است.

حیات مسعود سعد سلمان مصادف با عهد شش پادشاه غزنوی بوده‌است که عبارت‌اند از؛ شاه فرخ‌زاد، سلطان ابراهیم، مسعود بن ابراهیم، شهرزاد، ملک ارسلان و بهرامشاه. کودکی او در عهد پادشاه فرّخ‌زاد بوده و زندگی ادبی و خدمت شاهی او، از عهد سلطان ابراهیم، آغاز می‌شود. مسعود سعد تا شصت سال به عنوان یکی از عمّال دیوان غزنوی، خدمت کرد. در سال ۴۳۸ هجری قمری هنگامی که سلطان مسعود بن محمود، فرزند خود «مجدود» را به فرمانفرمایی هند فرستاد، سعد سلمان همراه او بود.

مسعود سعد سلمان دو پسر و یک دختر داشت. یک پسرش موسوم به «سعادت» که شاعر بود و پسرِ دیگر «صالح» (یا محمد) نام داشته که هنگام زندانی‌بودن پدر، در مرنج، وفات یافت. مسعود سعد سلمان در سال ۵۱۸ هجری از دنیا رفت. بخشی از حیات هشتادساله او در زندان‌های دهک، نای، سو و مرنج گذشته‌است. شغل رسمی او کتاب‌دار سلطنتی بوده‌است.

صور خیال در شعر مسعود سعد جایگاه خاصی دارد و از این رهگذر سخنش تازگی و طراوت غریبی یافته است. این ویژگی همراه با استواری بنای شعرش، که بر اثر تسلط وی بر نظم و نثر پیشینیان و اشراف بر ادبیات عرب حاصل شده، شعر او را در ادب پارسی ماندگار و دلنشین کرده است.

این مجموعه ای که به گونه ای دیگر اشعار مسعود سعد را دستچین کرده است، علاوه بر نقد زندگانی پرفراز و نشیب وی و شرح و تفسیر اشعار برگزیده، دربردارندۀ اشعار نویافتۀ وی نیز هست.

در مقدمۀ این کتاب به موضوعاتی چون سال شمار روزگار مسعود سعد، تحقیقات پیشینیان، حکومتگران دورۀ مسعود سعد، منابع تحقیق دربارۀ زندگانی مسعود سعد، خاندان، زندگانی و مرگ مسعود سعد، مذهب مسعود سعد، آرامگاه مسعود سعد و شاهانی که مسعود سعد آنها را مدح گفته است پرداخته شده.

مؤلف در بخش دیگر از مقدمۀ تفصیلی خود به موضوعاتی مانند بزرگانی که مسعود سعد آنها را مدح گفته است، مسعود سعد و شاعران قبل از وی، مسعود سعد و شاعران هم عصرش، مسعود سعد و شاعران بعد از وی، اشعار مسعود سعد در کلیله و دمنه، اشعار عربی مسعود سعد، وسعت اطلاعات مسعود سعد و فهرست اشعار پرداخته است.

مهیار در ادامه به گزیده اشعار مسعود سعد در قالب های قصیده، قطعات، غزل، ترکیب بند، مسمط، رباعی اشاره کرده است و در پایان شرحی دربارۀ اشعار نوشته است.

کتاب چندین هزار بیت بدیع بلند (نقد حال، گزیده آثار و شرح اشعار مسعود سعد سلمان) توسط  انتشارات تهران اطلاعات  منتشر شده است.

پایان پیام/