خطر تغییر بافت فرهنگی حوزوی اطراف حرم حضرت معصومه(س) را جدی بگیریم

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، متن یادداشت مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی(رض) دراین رابطه به شرح ذیل است :

«أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَى تَقْوَى مِنَ اللّهِ وَرِضْوَانٍ خَیْرٌ أَم مَّنْ أَسَّسَ بُنْیَانَهُ عَلَىَ شَفَا جُرُفٍ هَارٍ فَانْهَارَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ» (توبه/109)

" آیا کسی که شالوده کار خود را بر اساس تقوای الهی و خوشنودی خداوند پایه گذاری کرده بهتر است یا کسی که اساس کار خود را بر لبه پرتگاهی مشرف به سقوط ، بنا کرده است که ناگهان در آتش جهنم فرو میریزد ؟ و خداوند مردمان ظالم و ستمکار را هدایت نمی کند "

***

اخیراً در برخی از مطبوعات، خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری موضوعی را تحت عنوان «خطر تغییر بافت فرهنگی- حوزوی مرکزیت قم» متذکر شدم و این بار همان موضوع را با قدری تفصیل تحت عنوان « لزوم حفظ موجودیت حوزه در مواجهه با خطر تغییر بافت فرهنگی - حوزوی مرکزیت قم!» مطرح می‌کنم.

همگان می‌دانند که اطراف حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) در قم و محدوده مرکزی این شهر بافتی سنتی دارد و از قدیم مرکز حوزه‌های علمیه و بیوت علما، مراجع عظام تقلید و مؤسسات علمی، دینی، فرهنگی و یا حوزوی بوده است و لیکن پس از استان شدن این شهر که زمین های آن قدر و قیمتی چند برابر پیدا کرد، کم‌کم تغییر کاربری‌ها آغاز شد و بسیاری از خانه‌های مسکونی و یا مغازه‌هایی که به‌صورت سنتی در کنار خیابان بودند، تبدیل به پاساژ‌ها و مجتمع‌های تجاری شدند.

این موضوع در خیابان شهدا «صفائیه» یعنی مرکزی‌ترین خیابان قم بیشتر از همه اتفاق افتاده و هم اکنون این خیابان حدود چهارصد متری، دارای هشت پاساژ و مجتمع تجاری است، حال آن که محدوده بیوت علماء و مراجع عظام تقلید و یا دفاتر آنان و یا بسیاری از مؤسسات و نهاد‌های علمی، دینی و حوزوی در این خیابان است.

خوب است بدانید دفاتر و یا بیوت حضرات آیات مقام معظم رهبری، وحید خراسانی، مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، جوادی آملی، نوری همدانی، هاشمی شاهرودی، حسین مظاهری، موسوی اردبیلی، محمدعلی گرامی، علوی گرگانی، محمد سعید حکیم، علوی بروجردی، ابراهیم امینی، و بسیاری دیگر از  بزرگان حوزه که برخی از آن‌ها هم مانند آیت‌الله العظمی میرزاهاشم آملی، آیت‌الله‌العظمی میرزا جواد تبریزی و یا علامه طباطبایی از دنیا رحلت کردند و لیکن بیوتشان، همچنان پابرجا هست، همگی در همین خیابان شهداء (صفائیه)‌ قم هستند.

از این‌ها گذشته، بسیاری از مؤسسات علمی، دفاتر حوزوی و نهاد‌های علمی، تحقیقی نیز در این خیابان و کوچه ‌ای پیرامون آن مجتمع هستند؛ حالا این چه سیاستی است که مدتی است این خیابان مهم، محل بورس پاساژها و مجتمع‌های تجاری خرد و کلان شده و پیوسته بافت دینی، فرهنگی و حوزوی این منطقه را تغییر می دهند و آسایش زندگی را هم از اهالی آن گرفته‌اند و همواره ترافیک‌های سنگین در این خیابان کوتاه و باریک برقرار است و تمام کوچه‌های منتهی به خیابان نیز تا صدها متر تبدیل به پارکینگ شده و عبور و مرور را برای ساکنان و طلاب و روحانیونی که همه روزه در مدارس علمی و یا بیوت و دفاتر مراجع تقلید در رفت و آمد هستند، بسیار مشکل کرده است.

اما قصه به همین جا ختم نمی‌شود، تا اینجا شاید 40 تا 50 درصد این خیابان تغییر بافت داده و لیکن ظاهراً قرار است اتفاق بسیار بزرگتری بیافتد و یکی از عظیم ترین مجتمع های تجاری در قم، به وسعت 30 هزار متر مربع، باز هم در همین خیابان بنا شود و کاملا فاتحه بافت فرهنگی و حوزوی این خیابان و محدوده مرکزی قم خوانده شود و لابد مراجع معظم و دیگر علما هم کم‌کم دفاترشان را باید به شهرک‌های اطراف شهر، مثلا ً«پردیسان» منتقل کنند! کما این که هم‌اکنون هشت هزار طلبه و روحانی ساکن پردیسان شده و عملا بخش اعظمی از حوزه به آنجا منتقل گردیده و شنیده‌ام بزرگانی از فضلای قم نیز دروس خود را در آنجا برگزار می کنند. به راستی چرا این خطر جدی گرفته نمی‌شود؟! آیا متلاشی کردن حوزه  جز این است!.

هم‌اکنون درس‌های عصر هنگام حوزه رونقی ندارد و دلیل آن این است که بسیاری از طلاب، صبح‌ها مسافت 20 کیلومتری از پردیسان را به قم طی می‌کنند و در درس‌های صبح شرکت می‌کنند و ظهر همین مسافت را برای برگشت طی می‌کنند لذا دیگر امکان این که عصرها مجدداً همین مسیر طولانی را دوباره طی کرده و به شهر بازگردند و شب دوباره به خانه برگردند، برایشان وجود ندارد و یا بسیار سخت است و ترجیح می دهند در خانه بمانند و فردا صبح به درس بازگردند و این ماجرا خود لطمه‌ای به درس و بحث‌ها در حوزه زده است.

به هر حال؛ اگر این مجتمع عظیم تجاری در خیابان شهدا «صفائیه» دایر شود، عملا بافت غالب این خیابان از حالت فرهنگی- حوزوی خارج می شود. جای تعجب است، چرا مسئولان امر، شرکت‌های سرمایه گذار تجاری را به بلوار پیامبر اعظم(ص) یا همان طرح حرم تا حرم(حد فاصل حرم تا جمکران) که دارای بیابان‌های وسیع و زمین‌های خالی هست، هدایت نمی‌کنند و حال آن که آن بلوار از اول هم تجاری تعریف شده بود.

به نظر می‌آید که شورای محترم عالی حوزه باید برای صیانت از حوزه علمیه قم و حریم مراجع معظم تقلید تدبیری اتخاذ نماید تا طرح‌ها و مصوباتی که از سوی شهرداری و یا شورای شهر و یا کمیسون ماده صد و یا حتی استانداری در تضاد با موجودیت حوزه وضع می‌شود، آن‌ها را «باطل» کرده و همگی را ملزم به رعایت بافت دینی، فرهنگی و حوزوی این شهر کنند و الاَ حوزه چند پاره شده و انسجام خود را از دست خواهد داد و موجودیت کلی آن نیز به خطر خواهد افتاد.

ضمناً در مورد مساحت سی هزار متر مربعی که هم‌اکنون تخریب شده و مقرر است که تبدیل به خیابان و مجتمع عظیم تجاری شود، پیشنهاد می‌شود، اولاً رضایت شرعی همه مالکان و ساکنان اولیه آن حاصل شود و پس از آن علاوه بر احداث خیابان حد فاصل پل نیروگاه تا صفائیه، مابقی زمین‌های مجاور در خیابان، به مراکز و پژوهشکده‌های علمی و فرهنگی، مدارس علمیه، زائر سرا ، هتل آپارتمان و فضای سبز تبدیل شود که هم نیاز ضروری قم است و به واسطه نزدیکی به حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) مورد اقبال زائران دیگر شهر‌ها و کشورها نیز خواهد شد و گسترش توریسم مذهبی را نیز در پی خواهد داشت.

«و ان الله بما تعملون خبیر»

خادم القرآن ، مرتضی نجفی قدسی- مدیر دارالقرآن علامه طباطبایی(رض)