به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، نخستین روز همایش «جهان انسانی، حکمت اسلامی» به همت کانون اندیشه جوان و همکاری کارگروه فلسفه اسلامی مؤسسه اشراق دوشنبه، ۱۳ بهمن در تالار کمال دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
بنابراین گزارش،، محسن جوادی، استاد دانشگاه قم در این همایش درباره «مسئله دانش و ارزش و نگاه فلسفه اسلامی به این موضوع» به ارائه سخن پرداخت.
وی گفت: ابتدای بحثم باید به صحبت هیوم اشاره کنم که می گفت بسیاری از نظام‌های اخلاقی که در ارسطو وجود دارد و حتی نظریه امر الهی مشکل دارد و باید اظهار داشت: بین باید و هست فاصله زیادی وجود دارد. آنچه امروز دانش است با آنچه که ارزش می‌گوییم به لحاظ ساختار منطقی گسست دارد، با وجود اینکه نظام اخلاقی ارسطو اخلاقیات خوبی را مطرح کرده و آنقدر مورد پذیرش بوده که افرادی چون غزالی که تکفیرگر هم بوده‌اند هیچ کجا راجع به اخلاق، نقد جدی به فیلسوفان یونانی ندارند. غزالی در یک جایی می‌گوید که اگر حرف حسابی در اندیشه یونان هست در بحث اخلاق است!
جوادی با اشاره به بحث هیوم درباره روش رایج اندیشه که از عالم دانش به ارزش نقل مکان می‌کند، افزود: از زمانی که هیوم این مباحث را مطرح کرد شارحین و ناقدین زیادی همین چند جمله را مطرح کرده‌اند، بنده خودم دو جلد مجموعه مقالات دارم که البته باز هم بیش از این‌هاست. چندین نکته اینجا مبهم است که باید بدان توجه شود اول اینکه آیا هیوم فقط یک شکل منطقی را مطرح کرد؟ او هیچ حرفی درباره واقعیت قضیه نزده است، بنابراین اگر داستان هیوم متافیزیکی است او خودش نخستین ناقد حرفش است.
جوادی با بیان اینکه پوزیتویست‌ها به یک معنا خود را از هیوم هم عمیق‌تر دیده و نتیجه می‌گیرند که چیزی به نام دانش اخلاق وجود ندارد، گفت: در میان شارحین غربی تز هیوم بیشتر تلقی متافیزیکی شده که واقعیت اخلاق وجود ندارد و آنچه ما بدان تعبیر فلسفی می‌دهیم.
وی درباره اندیشه فلسفی اسلامی عنوان کرد: بحث‌های اخلاقی در جهان اسلام پراکندگی دارد این اشکال هم بدان وارد است، وظیفه ما این است که برگردیم و ساختار پراکنده را اصلاح کنیم، الان نمی‌شود از یک منظر قضاوت کرد چرا که بی توجهی به این مباحث یعنی بی توجهی به تمدن اسلامی، ما از روی تنبلی یک خط را گرفته‌ایم و می‌رویم. شاید این قضاوت که اخلاق ما ضعیف شده درست نباشد بحث عظیم اخلاق در عرفان اسلامی را نمی‌شود نادیده گرفت.
استاد دانشگاه قم تصریح کرد: برخی در فلسفه اسلامی گفته‌اند چیزی شبیه تز هیوم است مثلاً در آثار ابن سینا یا حتی شهید مطهری هم این را می‌گویند که آثار ابن سینا گسست بین باید و هست را نشان می‌دهد، ولی این برداشت در بین بسیاری متفکران بزرگ از جمله لاهیجی و آیت‌الله مهدی حائری نقد شده که در حکمت اسلامی گسست بین باید و هست وجود ندارد.
وی در پایان سخنانش خاطرنشان کرد: بنابراین باید گفت فلسفه اسلامی با این تز موافق نیست. با این حال مبنای بسیاری از مسائلی که در فضای اخلاقی و تمدنی امروز جهان هست در خیلی نظریات و نظامات و ساختارهای اخلاقی می‌بینیم و همه یک جور تأثیر هیوم است شاید درست نباشد گفت که حتی کانت که اخلاقش در تقابل هیوم بود، به همت هیوم از خواب جزمیت بیدار شد و تحت تاثیر هیوم در اخلاق قرار گرفت.
پایان پیام/
نظر شما