«شهتور» بر مبنای نگرش عرفانی ساخته شده است

علی رضا حجازی، نویسنده قرآنی و موسیقیایی سازنده ساز عرفانی شهتور درباره ساخت این ساز و ویژگی منحصر به فرد آن به خبرنگار فرهنگی شبستان گفت: هر کس که با موسیقی و آلات موسیقی تا اندازه ای آشنا باشد و یا یکی از آلات موسیقی را بنوازد به این آگاهی خواهد داشت که هر یک از آلات موسیقی دارای نقاط قوت، ضعف و توانایی های تکنیکی خاص خود هستند به طور مثال ساز سنتور که از اجرای همنوازی و تکنوازی بسیار بالایی برخوردار است اما هنگام تغییر فواصل گام ها دارای محدودیت بسیار خواهد بود و نمی تواند به سادگی از گامی به گام دیگر حرکت نماید.ساز سنتور به جهت وسعت صدایی جزء سازهای وسیع محسوب می شود و دارای حدود سه اکتاو وسعت صدادهی است اما این وسعت صدادهی در مقابل ساز پیانو که وسیعترین ساز جهان است دارای وسعت چندانی نیست .

سیدعلیرضا حجازی افزود:طی 15 سال اخیر بر آن شدم با توجه به توانمندی بالای ساز سنتور و وفاداری به فرم نوازندگی قدرتمند این ساز سازی را ابداع کنم که نه تنها محدودیت های صوتی ساز سنتور را نداشته باشد بلکه به جهت وسعت صدادهی حدودا برابر با ساز پیانو باشد که تا پس از 15 سال مطالعه و آزمون و خطاهای بسیار به ساخت ترکیبی ساز شهتور دست یافتم.

این موسیقیدان و حافظ قرآن درباره مشخصات ساز شهتور اظهار داشت: ساز شهتور متشکل از سه قسمت جداگانه و مستقل است که در مجموع یک ساز بسیر وسیع را می سازد و همانطور که می دانید سازهای ترکیبی در موسیقی بین المللی از جایگاه بسیار با اهمیتی و حرفه ای برخوردارند.

وی با طرح این سئوال که اگر ساز شهتور به شکل یک پارچه و یک دست ساخته شود چه مشکلاتی را در پی دارد به این مشکلات اشاره  کرد و گفت: اولا ابعاد این ساز اجبارا و به جهت توان حجم صوتی می بایست بسیار بزرگ تر در نظر گرفته می شد، به این ترتیب که ابعاد ساز شهتور حدودا معادل 3 تا 3/5 متر در 90 تا 100 سانتیمتر خواهد شد که طبیعتا هیچ نوازنده ورزیده و چیره دستی به علت محدودیت ابعاد دستهایش قادر نخواهد بود چنین سازی را به سادگی بنوازد. دوما قطعه چوبی که می بایست با آن ساز شهتور در این ابعاد ساخته شود قطعا تاب و تحمل فشار ناشی از تنظیم اصوات مختلف بسیار بم و بسیار زیر را نخواهد آورد و در یک زمان محدود و بسیار کوتاه چوب ساز خم شده و پس از گذشت زمانی اندک خواهد شکست. سوما برای تحمل فشار بسیار سیم های ساز شهتور، می بایست قطر چوب و ارتفاع این ساز قطعا بسیار بالاتر محاسبه شود و در آن شرایط دیگر با یک ساز خوش صدا و لطیف روبرو نخواهیم بود بلکه یک ساز بسیار بزرگ که به جهت ابعاد خارج از استاندارد و بسیار دور از قواره روبرو خواهیم شد. چهارما اگر ساز شهتور را می توانستم علیرغم مشکلات فوق می ساختیم قطعا این ساز نیازمند انواع سیم های مختلف به جهت قطر، جنس آلیاژ، شکل فنری با روکش های متفاوت که متاسفانه در کشور ما بنا به هزینه های بسیار امکان پذیر نخواهد بود

وی  دسترسی بسیار خوب جهت اشراف کامل نوازنده هنگام نواختن ساز، در سرعت های مختلف، سهولت در کوک و تنظیم کلیه سیم های ساز سنتور ، نیاز نداشتن به انواع بسیار سیم های مختلف و در قطرها و آلیاژهای متفاوت، دارا بودن حجم متناسب صوتی و یکسان بودن پژواک صوتی و نیازمند نبودن به یک کارخانه مکانیزه بسیار بزرگ برای ساخت را از توانایی های بسیار شهتور برشمرد.

علی رضا حجازی  درباره تعداد سیم ها و توان صوتی ساز شهتورگفت: ساز شهتور در مجموع دارای 232 سیم است که از سه نوع آلیاژ مختلف فولادی، برنجی و مسی که در دو قطر مختلف ساخته، تنظیم شده است. ساز شهتور در مجموع دارای 88 نت مستقل است که این اصوات بر روی 58 خرک قرار می گیرند.

این نویسنده درباره علت انتخاب نام شهتور برای ساز ابداعی اش اظهار داشت: می دانیم که در زبان کهن ایران باستان، جهت اشاره به سیم های سازهای دارای سیم از واژه تار استفاده می نمودند که تا امروز به همین گونه متداول است. همانند ساز تار، دو تار، سه تار اما در روزگاران کهن جهت سازهایی که دارای سیم های بسیار می بوده اند، از واژه تور (چندین تار) استفاده می کردند و به همین سبب ساز سنتور که داری تارهای بسیار بوده است را در گذشته های دور به نام های مختلفی معرفی می کردند که امروزه برخی از این اسامی یا کاملا فراموش شده اند و یا دیگر متداول نمی باشند همانند شاهن تور، شاه تور که با گذر زمان این اسامی تبدیل به واژه سنتور تبدیل شده اند و ما امروز به جهت وفاداری به این نام گذاری و ریشه آن، برای معرفی ساز ترکیبی جدیدی که دارای وسعت و محدوده صوتی بسیار وسیع است و با همان توان تکنیکی در اجرای تکنوازی و همنوازی است از واژه شهتور به معنای شاه تارهای صوتی موسیقایی است استفاده کرده ایم.

علی رضا حجازی  با اشاره به ویژگی های خاص ساز شهتور که آن را از بسیاری از سازهای جهان متمایز می کند،گفت: ساز شهتور در مقایسه با بیش از 90 درصد از سازهای دیگر جهان، دارای وسعت صدادهی بیشتری است و قادر است در بسیاری از موارد به سادگی از گامی به گام دیگر حرکت کند یا حتی در هنگام اجرای موسیقی کلاسیک ملی ایران این ساز می تواند از یک آواز و یا یک دستگاه به آواز و یا دستگاه دیگر سفرکند .

علی رضا حجازی در کارنامه خود علاوه بر ابداع ساز نگارش چندین جلد کتاب، حافظ 10 جزء قران ، نویسنده کتاب های تجوید قران، عرفان عملی و نظری ، شناخت هفت دستگاه موسیقی و... است و تمامی آثار را بر اساس تئوری قرآنی منتشر کرده است.

این هنرمند درباره  تلفیق موسیقی و قران و اجرای ربنای استاد شجریان با یک گروه تواشیح گفت: من قاری قران و موسیقدان هستم، ربنای استاد شجریان را با یک گروه 12 نفره به صورت تواشیح اجرا کرده ام، سالیان سال است اذان را در دستگاه شور،آواز بیات و آواز افشاری می شنوید من اذان را در دستگاه های ماهور،آواز اصفهان و دستگاه چهارگاه تنظیم کرده ام و هر شنونده ای آن را می شنود می گوید این اذان جدید است.

وی افزود: دعای فرج امام زمان(عج)به شکل تواشیح موسیقیایی برای 60 خواننده تنظیم کرده ام زیبایی و لطافت این اثر به شکلی است که بتواند بزرگی امام زمان را نشان دهد.

پایان پیام/