عباسعلی فراهتی، پژوهشگر علوم اسلامی و دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی به خبرنگار خبرگزاری شبستان در اصفهان گفت: در عصر حاضر مکتب تشییع به عنوان مذهب راستین اسلام در پرتو تعالیم قرآن کریم و آموزه های مکتب علمی امام صادق(ع) عهده دار پاسخگویی به تمام نیازهای فردی و اجتماعی جوامع بشری است.
وی با تاکید بر اینکه جوامع بشری برای حیات خود در همه زمان ها و مکان ها نیازمند حیات فکری و فرهنگی، حضور علما، اندیشمندان، فقهای عظام و مراجع عالیقدر است، افزود:مردم همواره در کنار علما، فقها، اندیشمندان و دانشمندان هر جامعه می توانند حیات خود را تداوم بخشند.
به گفته وی، انقلاب شکوهمند اسلامی ایران که به زعامت مرجعیت و فقیه بزرگ زمان، معمار کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) به عنوان یکی از فرزندان مکتب امام صادق(ع)تشکیل و پایه ریزی شد مصداق این ادعا است و توانست در حال حاضر نیز با درایت، بصیرت و رهبری حکیمانه و مدبرانه مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله امام خامنه ای به حیات پر افتخار و جاوید خود استمرار بخشد و الگوی همه آزادی خواهان جهان شود.
*قیام امام حسین(ع) و تلاش های امام سجاد(ع) زمینه ساز نهضت علمی امام صادق(ع) شد
رییس دانشگاه پیام نور کاشان، با اشاره به تفاوت شرایط سیاسی و خاص زمان امام صادق (ع) نسبت به دوره های قبل از آن گفت: سخت گیری های سیاسی نسبت به ائمه(ع) و مخالفت با اهل بیت(ع)به ویژه امامان معصوم از زمان روی کار آمدن بنی امیه به بعد شدت گرفت به طوری که تاریخ اسلام در زمان امام حسین(ع) شاهد نهضت سرخ حسینی شد.
وی با تاکید بر اینکه سیدالشهدا از طریق قیام بزرگ عاشورا در مقابل انحرافات، کج روی ها و مخالفت با اسلام راستین و تحریفات در قرآن و سنت نبوی جلوگیری کرد، افزود: اباعیدالله الحسین(ع) با تمام وجود و هستی خود در برابر آن انحراف عظیم ایستاد تا بدانجا که منجر به شهادت آن حضرت، فرزندان، یاران آن امام همام و اسارت خاندانش شد.
به گفته وی، به طور مسلم بازتاب سیاسی، فرهنگی و اجتماعی واقعه عاشورا در کربلا مقدمه ای برای نهضت بزرگ علمی امام باقر(ع) و امام صادق (ع) در آینده شد.
*شرایط داخلی و خارجی زمان امام سجاد(ع) در دوره اموی و مروانی
این پژوهشگر علوم اسلامی، با اشاره به عصر امام سجاد(ع) و ایجاد فشار و اختلاف سیاسی برای جلوگیری از عکس العمل ها و ظهور نهضت ها و قیام های الهام گرفته از عاشورا گفت: با وقوع قیام های حرّه (63ه.ق)، توّابین (64ه.ق)، مختار (65ه.ق) و احتمال نهضت های دیگر از سادات علوی در گوشه و کنار فشارهای سیاسی و اختلافات را در دستگاه بنی امیه افزایش داد.
فراهتی اظهارداشت: امام زین العابدین(ع) در چنین شرایط بحرانی رسالت خطیر امامت را بعد از پدر بزرگوارش از سال 61-94 یا 95 هجری قمری عهده دار شد و توانست طی 34 سال علی رغم سختی های فراوان عصر خویش با تربیت شاگردان و نشر معارف اسلامی در قالب نیایش و خطبه های کوبنده در خصوص واقعه عاشورا در مسیر کوفه تا شام رسالت بیدارگری و روشنگری را به خوبی انجام دهد و زمینه را برای زمان امام صادق(ع) آماده کند.
*دوران امامت امام باقر(ع) با مشکلات جدی داخلی و خارجی بنی امیه
وی،دوران امامت امام محمد باقر(ع) از سال 97-114 هجری قمری را یادآورشد و گفت: علاوه بر تداوم فشار سیاسی این دوره در زمان خلفای اموی از ولید بن عبدالملک مروان تا هشام بن عبدالملک مروان(105 تا 125 ه.ق) به عنوان فردی مستبد، مخالف کننده فراوان با ائمه(ع) مشکلات جدی داخلی و خارجی نیز برای بنی امیه پیش آمد.
به گفته وی،ظهور تدریجی نهضت ها و قیام های علویان، شورش های خوارج علیه حکومت در داخل و خارج، اقدامات مبلغان عباسی (ابومسلم خراسانی در ایران و ابوسلمه خلّال در عراق) و اختلافات شدید میان امپراطوری روم و دولت اموی از جمله این مشکلات جدی داخلی و خارجی برای بنی امیه بود.
عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه کاشان، وجود این مشکلات داخلی و خارجی و روی کار آمدن خلفایی به نام ولید بن یزید بن عبدالملک(126-125ه.ق)، یزید بن عبدالملک (126ه.ق)، ابراهیم بن ولید بن عبدالملک( 70 روز از سال 126ه.ق)، مروان بن محمد مشهور به مرو ان حمار (132-126ه.ق) بعد از هشام به تدریج قدرت را در دست خلفایی قرار داد که گذشته از فساد و خوشگذرانی حداقل مدیریت و شایستگی اداره حکومت را نداشتند.
فراهتی تصریح کرد: این شرایط فضای مناسبی را فراهم کرد تا یک اقدام بزرگ و نهضت علمی فرهنگی با پیامدهای مثبت آن و منجر به پیدایش مکتب جعفری توسط امام باقر(ع) و پس از آن حضرت، فرزندش امام جعفر صادق(ع) ایجاد و به نام این دو امام همام در سراسر تاریخ ثبت و ماندگار شود.
*دوران امام صادق(ع) طولانی ترین دوره امامت ائمه(ع) است/شرایط داخلی و خارجی زمینه ساز نهضت علمی امام صادق(ع)
وی با تاکید بر اینکه دوران امام صادق(ع) از سال 148-144 هجری قمری به مدت 34 سال طولانی ترین دوره امامت ائمه(ع) است، افزود:دوران امامت آن حضرت به دو بخش در زمان حکومت آخرین خلفای اموی از هشام بن عبدالملک تا مرو ان حمار و دوره مقارن با خلفای عباسی از عبدالله بن محمد مشهور به سفّاح (137-132ه.ق) و ابوجعفر مشهور منصور دوانیقی (158-137ه.ق) تقسیم می شود.
به گفته وی، مشغول شدن حکومت اموی به سرکوبی شورش های داخلی و خارجی امکان حصر و محدود کردن فعالیت امام باقر(ع) و امام صادق(ع) را برای خلفای این حکومت مقارن با زمان این دو امام همام را کاهش داد و عامل تشکیل جبهه علمی، فرهنگی و مذهبی مکتب تشییع و فقه جعفری شد.
*مبارزه با مکتب های الحادی و تربیت چهار هزار شاگرد دو اقدام اصلی و بزرگ امام صادق(ع)
این عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، مبارزه با مکتب های الحادی و تربیت چهار هزار شاگرد را دو اقدام اصلی و بزرگ امام صادق(ع) عنوان کرد و گفت: آن حضرت در بحث کلام با هدایت مذاهب ساختگی در باب توحید و معاد، غُلات (غلوکنندگان) و کسانی که با مکتب های الحادی اعم از مرجئه، خوارج، زنادقه (دهریون) و غُلات افکار افراد را منحرف می کردند سیمای جامعه اسلامی را از تحریفات ایجاد شده طی یکصد سال توسط خلفا در سنت نبوی زدود.
دکتر فراهتی، جلوگیری از نقل احادیث و نگارش احادیث پیامبر اکرم(ص) را یکی از این تحریفات ایجاد شده در زمان خلیفه صدر اول و تداوم آن به مدت یکصد سال ذکر کرد و گفت: فقه و احکام الهی از طریق نقل و نگارش احادیث پیامبر می توانست به نسل های بعد منتقل شود که با تلاش امام صادق(ع) در راه جلوگیری از تحریفات ایجاد شده زنگار از فرهنگ و معارف اسلامی زدوده شد و این احکام به دوره های بعد منتقل شد.
*جابر بن حیّان پدر علم شیمی یکی از شاگردان مکتب امام صادق(ع)
وی، در خصوص تربیت چهار هزار شاگرد از سراسر دنیا در مکتب امام صادق(ع) با اشاره به اقرار و اعتراف بیشتر مورخان اهل سنت و شیعه به عنوان دومین اقدام اصلی و بزرگ این مکتب افزود: جابر بن حیّان از مفاخر علمی اسلامی در قرن دوم هجری و پدر علم شیمی فقط یکی از شاگردان مکتب امام صادق(ع) است کهصاحب كتابی مشتمل بر هزار ورق و متضمّن رسائل حضرت صادق(ع) در پانصد رساله و تدوین صدها مقاله در باب مسائل علوم شیمی، تجربی و پزشکی است.
به گفته وی، جابربن‌حیّان اولین شخصی بود که توانست عملیات تقطیر را کشف کند و طلا را تا 700 بار برای پیداکردن ترکیبات جدید ذوب کرد.
*شاگردان امام صادق(ع) حاملان، وارثان ،راویان و ناشران علوم اسلامی در دنیا
این عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شاگردان ابوعبداله جعفر صادق(ع) را حاملان، وارثان، راویان و ناشران علوم اسلامی در دنیا دانست و گفت: شاگردان امام از چشمه زلال و جوشان علم لدنی آن حضرت در تمام علوم سیراب شدند و هر کدام افراد صاحب نظری در ترویج و نشر علوم اسلامی در جامعه شدند.
فراهتی افزود: هشام از شاگردان طراز اول و بزرگ امام صادق(ع) در ترویج و پیشرفت مذهب جعفری و از بزرگان متكلمین و اهل مناظره، مفضل بن عمر جعفی از فقهای بزرگ، موثق، اصحاب خاص امام صادق(ع) و متصدی برخی از امور از جانب آن حضرت و ابوبصیرلیث بن البختری تعدادی از شاگردان به نام و برجسته و شخصیتهای بزرگی هستند که در حوزه درس امام صادق (ع) پرورش یافتند و تربیت شدند.
وی، ابان بن تقلب ، ابوجعفر معروف به مؤمن‌الطاق، جمیل بن درّاج، ذراره، معلی بن خنیس، محمدبن نعمان كوفی، سماعه، ساباطی ،ابو حمزه ثمالی و فیض بن مختار كوفی را از دیگر شاگردان برجسته آن حضرت بر شمرد و گفت:در حدیثی به نقل از جمیل‌بن درّاج امام صادق (ع)در مورد ارزش و اهمیت چهار تن از شاگردانش چنین فرموده است:« دلداگان به حضرت حق را به بهشت مژده دهید، بریدبن عجلی، ابوبصیر، محمدبن مسلم و زرارة بن اعین. اینها همان چهار مرد نجیب و امین خدا بر حلال و حرام هستند كه اگر این چهار نبودند آثار نبوت قطع و از بین می‌رفت»
به گفته وی،سلیمان بن خالد به نقل از امام صادق(ع) در مورد این چهار نفر چنین فرموده است:«نیافتم احدی را كه معارف ما و احادیث پدرم را زنده كند مگر زراره و ابوبصیر و لیث المرادی و محمدبن مسلم و برید عجلی. اگر اینها نبودند كسی نمی‌توانست احكام را استنباط كند، اینها حافظان دین و أمناء پدرم امام باقر - علیه السلام - بر حلال وحرام خدا هستند.» و همان بزرگوار فرمود:« اوتاد زمین و اعلام دین چهار نفرند، محمدبن مسلم، بریدبن عجلی، ابو بصیر و زرارة بن اعین»
این مصنف، مولف، محقق و مترجم بیش از 30 کتاب در موضوعات مختلف علمی اظهار داشت: عظمت و جایگاه والای علمی امام صادق(ع) به حدّی است که تمام اندیشمندان اهل تشییع و تسنن نیز به این بزرگی و عظمت اعتراف کرده اند.
*امام صادق (ع)از نگاه اندیشمندان اهل تسنن
فراهتی، سخن ابوحنیفه پیشوای مذهب حنفی یکی از بزرگان اهل سنت در مورد امام صادق(ع)را یادآورشد و گفت: به نقل از "ذهبی" ابوحنیفه همواره می گفت«من فردی عالم تر به علوم مختلف از جعفر بن محمد ندیدم»
وی، اعتراف مالک بن انس از علمای اهل سنت و پیشوای مذهب مالکی درباره عظمت علمی امام صادق(ع) به نقل از ابن حجر عسقلانی را خاطر نشان کرد و گفت: ابن حجر عسقلانی از قول مالک می نویسد «وی در علم، عبادت و پرهیزگاری برتر از جعفر بن محمد ندیده، هیچ چشمی ندیده، هیچ گوشی نشنیده و به قلب هیچ بشری خطور نکرده است».
به گفته وی،از دانشمندان اهل سنت نقل شده است که از امام صادق(ع) به قدری علوم نقل شده که زبانزد مردم گشته و آوازه آن همه جا پخش شده است و بزرگترین پیشوایان فقه و حدیث مانند یحیی بن سعید، ابن جریح، مالک، سفیان ثوری، سفیان بن عیینه، ابوحنیفه، شعبه و ایوب سجستانی از حضرت روایت نقل کرده اند.
این دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی،سخن جاحذ ادیب و دانشمند معروف اهل سنت در قرن سوم هجری را تاکید کرد و گفت: وی اینگونه به عظمت علمی امام صادق(ع) اقرار کرده است که «جعفر بن محمد کسی است که علم و دانش او جهان را پر کرده است و گفته می شود که ابوحنیفه و سفیان ثوری از شاگردان حضرت هستند» و در ادامه وی می افزاید: «شاگردی این دو تن در اثبات عظمت علمی آن امام کافی است».
فراهتی با اشاره به کلام ابن خلّکان موّرخ مشهور در کتاب وفیات الاعیان افزود: وی نوشته است«فضل و بزرگواری او مشهورتر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد جابربن حیان طوسی از شاگردان آن حضرت بود که کتابی شامل هزار برگ تالیف کرد که تعلیمات جعفر صادق را در برداشت و حاوی 500 رساله بود».
وی افزود: حسن بن علی وشّاء که در عصر امام رضا(ع) می زیسته است نیز چنین گفته است که «وارد مسجد کوفه شدم در این مسجد 900 حلقه علمی در حال فعالیت مشاهده کردم مدتها در این حلقه های علمی حضور یافتم جالب اینکه استاد هر یک از این حلقه ها از شاگردان امام صادق(ع) بودند».
به گفته وی، ابوحنیفه نیز به شاگردی خود در محضر امام صادق(ع) اعتراف کرده است و می گوید:«لولا السنتان لهلک النعمان»(اگر آن دو سال شاگردی من از امام صادق(ع) نبود نعمان هلاک می شد).
*امام صادق اشراف و احاطه کامل به تمام علوم رایج و متداول عصر داشتند
این داور پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته های الهیات و حقوق خصوصی افزود: مجالس درس و بحث امام صادق(ع) فقط منحصر به حوزه علوم اسلامی در دانش کلام، حدیث، تفسیر، فقه، قرائت قرآن و فلسفه نبود بلکه در دانش های رایج و متداول آن عصر حتی علوم تجربی از جمله طب، ریاضیات، نجوم و منطق نیز شاگردانی را تربیت کرد که احاطه و اشراف کامل بر این علوم داشتند.
فراهتی افزود: در یک کلام آنچه که امروز شیعه در حوزه علوم اسلامی به خصوص دانش کلام و فقه در اختیار دارد به برکت وجود مقدس امام صادق(ع) و تربیت شاگردان متعدد توسط این امام همام است.
وی با تاکید بر و جود تمام روایات در دانش کلام از مبدا (اثبات خداوند و صفات تعالی) تا معاد(مباحث کلامی) از امام صادق (ع) افزود:تمام احادیث فقه و فقاهت در فقه امامیه نیز مشتمل بر 50 باب از ابواب طهارت تا باب دیات که در طول تاریخ در اختیار فقهای بزرگ شیعه قرار گرفته است قریب به اتفاق از امام صادق (ع) و پدر بزرگوارشان است و موضوع تالیفات گران سنگ عالمان بزرگ شیعی گشته است.
به گفته وی،کتب اربعه شامل استبصار و تهذیب شیخ طوسی، من لایحضره الفقیه شیخ صدوق(ابن بابویه)و اصول کافی از محمد بن یعقوب کلینی، ارشاد شیخ مفید و دیگر کتب محدثان دوره اول و تدوین دایرة المعارف های بزرگ عصر صفوی از جمله سید مرتضی، سید رضی، محقق حلی، علامه حلی، شهید اول و ثانی از جمله این تالیفات گران سنگ عالمان بزرگ شیعی با نقل روایات از امام صادق(ع)است.
عضو شورای فرهنگ عمومی شهرستان کاشان، بحار الانوار علامه مجلسی در ۱۱۰ جلد مشتمل بر روایات نوشته شده از امام باقر و صادق(ع) را از دیگر کتب ارزشمند برشمرد و گفت: الوافی از فیض کاشانی، مجموعه کتب اربعه امامیه با توضیحات و شروح این عالم بزرگ کتب دیگری از این آثار است.
فراهتی، کتاب جامع الاحادیث که به اهتمام مرجع بزرگ شیعه و فقیه فقید آیت الله العظمی بروجردی آغاز و توسط شاگردانش در حدود 100 جلد تالیف شد و وسائل الشیعه شیخ حرّ عاملی مشتمل بر 35 هزار حدیث در 20 جلد را از آثار رو ایی عصر حاضر برشمرد.
وی افزود: صدها جلد بلکه هزاران اثر گران سنگ کلامی، تفسیری، حدیثی و فقهی از دانشمندان و محققان بزرگ اسلامی تا عصر حاضر حاصل و ثمره نهضت علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است .
و در پایان باید بگوییم، حیات فکری و فرهنگی شیعه به عنوان مذهب راستین اسلام در عصر حاضر عهده دار پاسخگویی به تمام نیازهای فردی و اجتماعی جوامع بشری در پرتو تعالیم قرآن کریم و آموزه های مکتب علمی امام صادق(ع) است.
پایان پیام/
نظر شما