شعرک و تنوع وزنی

یحیی علوی فرد  از شاعران و نویسندگان کشورمان یادداشتی در اختیار خبرنگار شبستان قرار داده است که بدین شرح است:

بیش از یک سال است که قالب شعرک را به شاعران کودک و نوجوان معرفی کردم. در یادداشت های قبلی ام شعرک را تا حدودی شرح دادم. شعرک به خاطر چهار مصراعی بودن ، در نگاه اول به رباعی و دوبیتی شبیه است. اما بین شعرک و این دو قالب ، تفاوت های زیادی وجود دارد. تفاوت در ساختار معنایی ، تفاوت در جایگاه قافیه ، تفاوت در وزن ، و ...

اما در این یادداشت ، می خواهم درباره تنوع وزنی در شعرک با شما صحبت کنم. برای مقایسه این قالب با دو بیتی و رباعی ، نمی خواهم از روش های کلاسیک ، و بحرهای عروضی بهره ببرم. بلکه می خواهم این مقایسه را از منظری دیگر ، انجام بدهم. یعنی می خواهم با شمردن تعداد هجاهای هر کدام ، آنها را با هم مقایسه کنم.

وزن دوبیتی ، از یازده هجا در یک مصراع تشکیل شده است. وزن های رباعی نیز ، معمولا بیشتر از یازده هجا دارند، اما در وزن شعرک می توان از دو هجا تا ده هجا در شعر کودک و نوجوان بهره برد. همچنین در شعر بزرگسال می توان ، هجاهای بیشتری در آن به کار برد.

شکی نیست که مصراع های دو یا سه هجایی ، کاربرد زیادی ندارند ، برای شاعران مشکل ساز هستند و بیشتر به تفنن ادبی می مانند. البته می توان در شرایط خاص، از این وزن ها نیز بهره برد. من هم در این نوشتار ، تنها برای نشان دادن شعرک های دو هجایی و سه هجایی ، نمونه هایی را آورده ام.

به خاطر گستردگی شعرک در ادبیات کودک و نوجوان ، هر کدام از شعرک های دو تا ده هجایی را (خاص این گروه های سنی ) با مثال هایی مرور می کنیم تا بیش از پیش با تنوع وزنی این قالب آشنا شویم

شعرک دو هجایی:

1

مادر

بابا

چون گل

ما را

2

بیا

پدر

مرا

ببر

شعرک سه هجایی:

3

تا خواهر

مادر شد

مامانم

دختر شد

4

چه نازی

چه کوچک

عزیزم

عروسک!

شعرک چهار هجایی:

5

داداش من

بابای من

مامان من

گل های من

6

در همه دم

در همه جا

نام خدا

ذکر و شفا

شعرک پنج هجایی:

7

من کشف کردم

بی دکمه و زیپ

اصلا کسی نیت

زیبا و خوش تیپ

8

فعل "زنده باد"

گشت "زنده یاد"

مرگ نقطه ایست

بی کم و زیباد

9

تو آسمانی

مادر خوبم

با تو قشنگ است

صبح و غروبم

شعرک شش هجایی:

10

مادر من خرید

روز تولدم

خرس عروسکی

گنده تر از خودم

11

پر از داستانک

پر از شعر و شعرک

چه ترش است و شیرین

کتاب لواشک

12

صد آدمک برفی

در این زمستان ها

سفید و یک رنگ اند

نه مثل انسان ها ...

شعرک هفت هجایی:

13

پرهای پروانه ها

مانند گلها قشنگ

با این دو گل می شود

هرجای دنیا قشنگ

14

یکباره به بالا رفت

افتاد به یکباره

این فلسفه یک عمر است

در منطق فواره

شعرک هشت هجایی :

15

سرسبز مثل درختان

هستیم با اصل و ریشه

زنده است احساس رویش

در باور ما همیشه

16

از بس که کفش داداش

هی سنگ و خاک خورده

افتاده کنج ایوان

مثل کلاغ مرده

شعرک نه هجایی:

17

عصا می زنی توی کوچه

قلم می زنم توی دفتر

به دنبال یک راه تازه

به دنبال یک راه بهتر

18

یادت می آید : "گفته بودم

ای کاش مهمان تو باشم "

پس میزبانم باش ای گل

تا خاک گلدان تو باشم

شعرک ده هجایی:

19

برکه ی خُم به فکر دریا بود

دست مولا به دست مولا بود

صبحگاه غدیر برپا بود

پرچم سبز شیعه بالا بود

20

رقص زیبای تو ای گندمزار

دلفریب است ، فریبا هستی

موج از دامن تو می ریزد

نکند خواهر دریا هستی

شاید با خواندن این مثال ها ، دقت کرده باشید که گستره شعرک در ادبیات کودک و نوجوان تا این مرز ادامه دارد. با نفوذ شعرک در ادبیات بزرگسال می توانیم شعرک هایی بیش از ده هجایی داشته باشیم. بنابر این وزن شعرک به این مثال ها محدود نمی شود و تنوع وزنی بسیاری دارد. این یکی از برتری های شعرک بر قالب رباعی و دوبیتی است.

پایان پیام/