خبرگزاری شبستان: در سیره عملی پیامبر (ص) می بینیم حضرت کسانی را در مصدر امور قرار می دهند که هیچ وابستگی قبیله ای و قومی به ایشان ندارند، اما چون حضرت در وجود این اشخاص، برجستگی ها، ارزش ها و قابلیت هایی می بیند به خاطر همان ارزش ها آن ها را در مسند امور قرار می دهند. به عبارت دیگر اگر امروز ما می خواهیم تأسی به رسول الله (ص) را در عمل نشان دهیم نباید حکومت هزار فامیلی داشته باشیم، اگر افرادی را به کار گرفتیم که معیار و مناط انتخاب آن ها تخصص و تعهد و توانمندی های آن ها بود ولو این که هیچ تعلق خانوادگی و قومی و قبیله ای با من نداشتند در آن صورت این گام را می شود یک گام نبوی ارزیابی کرد گیرم آن ها در مسندها و تخصص هایی قرار بگیرند که در روزگار پیامبر به آن شکل موجود نبود.
بخش دوم گفتگوی سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین مصطفی جان نثاری استاد حوزه و دانشگاه به تبیین نیاز امروز ما به الگوهای عملی و چگونگی بهره برداری صحیح از سیره نبوی اختصاص دارد.
ما در این سال ها آن اهتمام جدی که بایستی به موضوع الگو می داشتیم نداشتیم و متأسفانه بسیاری از بحران های فرهگی و اجتماعی امروزمان از این زاویه قابل درک است. زاویه دید شما برای تبیین این موضوع چیست؟
معلوم است که هیچ گاه بشر نمی تواند از الگوها به کنار باشد یعنی هیچ عصری را نمی توانید پیدا کنید که انسان های آن عصر الگوهایی برای تبعیت نداشته باشند. در زمانه ما هم همین طور است و اگر ما نتوانیم الگوهای عالی را در دسترس عامه قرار دهیم الگوهای غلط آرام آرام ریشه می دواند. امروز یکی از بزرگ ترین تهدیدهایی که اطراف ما وجود دارد این است که حکومت های فاسد و جریان های منحرف، افرادی را برای جوان ها و بزرگترها و زنان الگو قرار می دهند که افراد فاسدی هستند و با بزرگ نمایی هایی که صورت می گیرد این افراد به عنوان الگو مطرح می شوند بنابراین ما در چنینی فضایی زندگی می کنیم که رسانه های مدرت با لطایف الحیل و بهره گیری از شگردهای تبلیغاتی و بمباران ذهن ها الگوهای خودشان را به افکار عمومی تحمیل می کنند در حالی که الگوهای شایسته از میان سلسله پیامبران و منادیان آزادی و مصلحان کم نبودند و نیستند و در بین همه این شخصیت ها نبی اکرم (ص) از همه کامل تر و برجسته تر است و زندگی حضرت خصوصیتی دارد که همه ابعاد را دربر می گیرد.
در واقع این یک عنایت الهی به جامعه بشری است که پیامبر اکرم (ص) به عنوان الگو و اسوه، همه حیثیت ها و امتیازات و نقاط اوج یک انسان کامل را یک جا دارد، همه آن وجوه شخصیتی را که آرمان و آرزوی انسان هاست که در وجود خود گرد آورند پیامبر یک جا دارند. از طرف دیگر زنی در خانه رسول الله (ص) و مکتب وحی و زیر نظر پیامبر پرورش یافته اند که به تعبیر پیامبر، ام ابیها است، وجود نازنین حضرت صدیقه طاهره (س) در خاندان عصمت و طهارت، الگویی تمام عیار برای زنان ماست و واجد همه آن حیثیت هایی است که برای بانوان ما در تربیت فرزند و شوهرداری ضروری است.
یکی از اقبال های ما این است که پیامبر (ص) و معصومین (ع) ما در ساحت ها و حیثیت های گوناگونی قرار گرفته اند. پیامبر دوران تحریم و تبعید را پشت سر گذاشته اند. دوران پیش از حاکمیت و پس از حاکمیت را از سر گذرانده اند. دوران قبل از ازدواج و بعد از ازدواج، دوران کودکی و نوجوانی و میانسالی، همچنان که ائمه ما هر کدام در یک شرایط خاص سیاسی و اجتماعی زندگی کرده اند و هر کدام از شرایط مذکور و شیوه عکس العمل و موضع گیری پیامبر و معصومین می تواند درس ها و عبرت های بسیاری برای ما داشته باشد.
ما وقتی صحبت از سیره نبوی می کنیم در واقع رفتار و گفتار ائمه اطهار (ع) هم بخشی از گنجینه ارزشمند این مکتب محسوب می شود. ما در این مکتب انسان کاملی به نام علی (ع) را داریم که تربیت یافته پیامبر است. از او نهج البلاغه به ما رسیده است. امام علی (ع) دوران بسیار پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است؛ ربع قرن خانه نشینی و مدارا و مشاوره به حاکمیت از دوران فقر و نداری تا دوران ثروت آفرینی، از دوران صلح تا دوران جنگ و حاکمیت همه و همه ثروت های بی پایانی است که در اختیار ماست و می توان از این گنجینه بهره برداری کرد.
یکی از ابهام هایی که بعضا در ارتباط با الگوبرداری از سیره نبوی پیش می آید این است که ما از کدام ساحت زندگی پیامبر الگوبرداری کنیم؟ به عبارت دیگر پیامبر در زندگی شان از دایره مشخصی از لباس ها و غذاها و مرکب ها استفاده می کردند و از طیفی از ابزارهای روز بهره می بردند حال آیا ما باید طابق النعل بالنعل از همان ابزارها و وسایل استفاده کنیم؟
ما باید میان شکل و محتوا تفاوت قائل باشیم. یا به معنای دیگر سیره پیامبر (ص) هم قالب دارد و هم روح. قالب آن است که فی المثل می خوانیم پیامبر با دست مبارک خود، شیر بز می نوشیدند و می خوردند، حال اگر ما بخواهیم ظاهرگرایانه برخورد کنیم لابد هر کدام از ما باید برویم و گوسفندی یا بزی تهیه کنیم و شیرش را بدوشیم و بخوریم. آیا این شیوه از زندگی با توجه به اقتضائات امروز ممکن است؟ پاسخ منفی است. امروز شرایط زندگی ما طوری نیست که هر کسی در خانه اش بز نگهداری کند چون شکل زندگی بشر از زندگی روستایی و قبیله ای و عشایری به زندگی در شهرهای بزرگ و شهرنشینی و تخصصی شدن امور تغییر کرده است. اما موضوع این جاست که می توان در هر عصر و زمانه ای با همه تحولات ابزاری، موحد و خداپرست بود و ساده زیست. به هر حال شما در زمانه خودتان در یک اقلیم و منطقه گرمسیری یا سردسیری زندگی می کنید و متناسب با آن اقلیم هم رفتارهایی دارید اگر ما بخواهیم آن متغیرهای اقلیمی و جغرافیایی را که بر زندگی پیامبر هم حاکم بوده به همه اقلیم ها تسری دهیم ثمره ای جز انحطاط در پی نخواهد داشت. فرض کنید امروز کسی می خواهد گامی در جهت اخلاص و تواضع بردارد. گام عملی این است که کاری که مربوط به خودش می شود و خودش باید انجام دهد تا حد امکان به دیگران واگذار نکند و به عبارت بهتر بار خود را بر دوش دیگری نیندازد، این اثر تربیتی مهمی در روح و روان آدمی دارد اما این که شکل این رفتار چگونه باشد مسلما در همه زمان ها متناسب با امکانات و ابزارهای آن زمان خواهد بود اما ماهیت و روح این رفتار تفاوتی نخواهد داشت. پیامبر (ص) با وجود آن که فرمانروا بود اما بسیاری از کارهایشان را شخصا انجام می دادند و به دوش دیگران نمی انداختند یعنی آن روح تواضع و افتادگی بر زندگی حضرت حاکم بود. حالا ما که نمی توانیم دقیقا مثل پیامبر و با همان قالب رفتار کنیم اما آن روح تواضع و افتادگی را می شود از حضرت آموخت.
از طرف دیگر در سیره عملی پیامبر می بینیم حضرت کسانی را در مصدر امور قرار می دهند که هیچ وابستگی قبیله ای و قومی به ایشان ندارند، اما چون حضرت در وجود این اشخاص، برجستگی ها، ارزش ها و قابلیت هایی می بیند به خاطر همان ارزش ها آن ها را در مسند امور قرار می دهند. به عبارت دیگر اگر امروز ما می خواهیم تأسی به رسول الله (ص) را در عمل نشان دهیم نباید حکومت هزار فامیلی داشته باشیم، اگر افرادی را به کار گرفتیم که معیار و مناط انتخاب آن ها تخصص و تعهد و توانمندی های آن ها بود ولو این که هیچ تعلق خانوادگی و قومی و قبیله ای با من نداشتند در آن صورت این گام را می شود یک گام نبوی ارزیابی کرد گیرم آن ها در مسندها و تخصص هایی قرار بگیرند که در روزگار پیامبر به آن شکل موجود نبود.
پایان پیام /
نظر شما