شهادت علی بن محمد باقر(ع) و مناسک قالیشویان

خبرگزاری شبستان/ گیلان

نفوذ اسلام و تشیع در ایران مدیون تلاش ها و از خودگذشتگی های امامان و امامزادگان و یاران ایشان می‌باشد که با جان فشانی و کوشش های طاقت فرسای خویش توانستند بذر اسلام ناب و اصیل را در این آب و خاک کاشته و با قطرات خون خود آن را آبیاری کنند تا اسلام به بار نشسته و ثمر دهد و حق عدالت و بندگی در جوامع بشری رشد کرده، بشریت به سوی کمال و توحید ناب در حرکت باشد.

قبل از ورود مبارک و با میمنت حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به خاک ایران افرادی چند از امامزادگان، این آب و خاک را به قدوم خود متبرک کرده و این مرز و بوم را برای رشد تشیع بارور کردند. یکی از این افراد طبق نقلی علی بن محمد باقر(ع) می‌باشد که معروف به سلطان علی است و کنیز آن حضرت ابوالحسن ملقب به طاهر و فرزند بلافصل امام پنجم حضرت امام محمد باقر(ع) می‌باشد که گویا طبق آنچه که مشهور شده در مشهد اردهال مدفون است.

مشهد اردهال روستایی در 40 کیلومتری غرب کاشان در ایران است. این روستا در میان افراد محلی به مشهد قالی نیز مشهور است. کلمه اردهال از دو کلمه "اژد" و "هال" به معنای سرزمین مقدس تشکیل شده است. در این محل بنای امامزاده سلطان علی ابن امام محمد باقر (ع) قرار دارد که قدمت آن به سده ششم هجری می‌رسد.
 

27 جمادی‌الثانی، سالروز شهادت امامزاده عظیم ‌الشان حضرت علی بن امام محمد باقر(ع) می‌باشد. ایشان در سال 113 هجری قمری از طرف امام محمد باقر(ع) به ناحیه کاشان و اردهال برای تبلیغ دین اسلام عازم شدند و مدت سه سال در این منطقه حضور داشتند. در بعضی از کتب نقل شده است که در سال 116 هجری قمری، این امامزاده در جنگی نابرابر با دشمنان اسلام در روستای مشهد اردهال به شهادت رسیدند.

همه ساله در سالروز شهادت امامزاده علی بن محمد باقر(ع)، مراسم سنتی مذهبی قالیشویان با شور و هیجانی وصف‌ناپذیر با حضور خیل عظیم عاشقان ولایت از سراسر کشور در کنار بارگاه ملکوتی امامزاده سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) در مشهد اردهال از توابع شهرستان کاشان برگزار شد.

این مراسم سنتی مذهبی با قدمت بیش از هزار سال از ساعت 8 صبح روز 27 جمادی الثانی با مرثیه خوانی و مداحی مداحان اهل بیت(ع)، سینه‌‌زنی و سوگواری عاشقان عصمت و طهارت در سالروز شهادت سلطان علی(ع) آغاز می شود.

این مراسم، نمایش واقعه شهادت سلطان علی بن محمد باقر(ع) در سال 113 هجرت در سرزمین مشهد اردهال و نحوه به خاکسپاری این امامزاده جلیل القدر توسط اهالی فین کاشان است که همه ساله با تعصب و غرور خاصی با حضور ده‌ها هزار تن زن و مرد از شهرها و روستاهای ایران به‌خصوص از آبادی‌های حاشیه کویر برگزار می شود.

مردم خطه کویر کاشان و آبادی‌های اطراف آن حضور در مناسک قالیشویان و زیارت امامزاده سلطان علی(ع) را در آغاز هر پاییز از فرائض مذهبی خود می‌انگارند و ثواب زیارت این امامزاده و حضور در مراسم قالیشویان را با زیارت مرقد مطهر جد بزرگوارش، حضرت امام حسین علیه السلام و حضور در کربلا برابر می‌دانند.

در این مراسم حضور اهالی فین کاشان نمودی ویژه داشت، از آنجایی که آنان خود را وارث این سنت می‌دانند در برپایی این مراسم با تعصبی خاص از ورود افرادی غیر فینی به حلقه خود ممانعت کرده و آنها را به کنار خیل سینه زنان و عزاداران هدایت می کردند تا در برپایی مراسم عزاداری شرکت کنند و تماشاگر انجام این مراسم توسط اهل فین باشند.

مردم فین کاشان در حالی که چوب‌های ضخیم و بلند در دست خود را برهم می‌زدند(نمادی از اسلحه آن زمان برای دفاع از امامزاده(ع) بوده) و با نوای حسین حسین گویان حال و هوایی عاشورایی بر فضا می بخشیدند.

از آنجایی که به خاک سپاری امامزاده توسط مردم فین کاشان صورت گرفته لذا در طول مراسم حمل قالی که تمثیلی از پیکر حضرت است غیر از اهالی فین کاشان هیچکس دیگری حق دست زدن به قالی را ندارد و تنها با عزاداری و سینه‌زنی می‌توانند جمع قالیشویان را همراهی کنند.

جوانان در پناه انبوه مردان چوب به دست، قالی را در حالی که گاهی بر روی دوش و گاهی بر روی دست داشتند از میان جمعیت می گذراندند.

تشییع‌کنندگان با قدم سعی(یعنی با گام‌هایی تند و شتابان و گاهی دوان دوان و با هیاهو و ولوله) قالی را به سرچشمه نهر شاهزاده حسین(ع)، در میدان مقابل زیارتگاه بردند.(سعی و گرد و غبار برخاسته از آن، نماد هجوم سپاهی خشمگین به قصد انتقام و خونخواهی از قاتلان امامزاده)

جوانان با چوب های چرخان در آسمان، همچون امواجی در پس این پرده غبار ، خیزان و پویا پیش رفتند تا خود را به سرچشمه آب رساندند. قالی را در کنار نهر روی زمین گذاشته و دور آب حلقه زده و چوب‌هایشان را پیاپی در هوا تکان می‌دهند. در این هنگام، یعنی پیش از آداب شستن تمثیلی قالی امامزاده، مراسم لعن‌خوانی بر دشمنان حضرت انجام می گیرد.

پس از پایان آداب شست و شو، قالی را دوباره به دوش گذاشته و سینه زنان و نوحه خوان به طرف صحن امامزاده می آورند و در ایوان بقعه، به چند تن از بزرگان مردم فین و خاوه تحویل می دهند.

نحوه تحویل دادن قالی به بزرگان نیز صحنه ای تماشایی و جانسوز بود چرا که جوانان حامل قالی ابتدا با تکان دادن چوب های در دست خود بزرگان را از نزدیک شدن به قالی منع می کردند گویا چونان پیکری عزیز که از سپردن به خاک اکراه دارند.

سرانجام پس از کشمکش های بسیار و در لحظه هایی حساس و پرهیاهو و در زیر بانگ و فریاد حسین، حسین و الله اکبر، الله اکبر، بزرگان فینی قالی را از جوانان گرفته و به نمایندگان خاوه‌ای تحویل دادند و خاوه‌ای‌ها(روستایی از توابع شهرستان کاشان) قالی را با تشریفات و احترامی خاص به داخل حرم بردند و به خدام آستانه تسلیم کردند.

پس از اتمام مراسم، جمعیت به تدریج به موطن خود بازمی گردند تا در جمعه بعدی که به جمعه نشلجی ها معروف است، دوباره گردهم می آیند و برخی نیز همانجا می مانند. در این روز اهالی این روستا، شبیه خوانی و تعزیه خوانی و عزاداری خاصی برگزار می کنند. مراسم تعزیه خوانی توسط گروه ها و هیئت های مذهبی مختلفی با شکوه هر چه تمام تر برگزار می شود.

نقاره زنی از دیگر آداب این مراسم است که در سال های اخیر دوباره احیا شده و این رسم نیز انجام می شود. در گذشته نقاره زنی زمانی انجام می شد که بیماری در این مراسم و در این روز خاص، شفا می یافت که تعداد آنها نیز کم نبوده است و این خود شاهد دیگری از کرامات حضرت سلطانعلی(ع) است. بسیاری از شرکت کنندگان در مراسم نذوراتی دارند که همه ساله در این روز ادا می کنند. حاجت یافتگان سفره اطعام می گشایند و به شکرانه قبول دعا و نیایش، شفای بیمار یا برآورده شدن نیازشان، شرکت کنندگان را اطعام می کنند. در گوشه و کنار دیگ های غذا آماده گشته و عطر خوش غذای نذری فضا را آکنده می سازد.

اطعام از ابتدای مراسم که غالبا بعد از طلوع آفتاب است، آغاز می شود و تا ساعت ها پس از پایان آن ادامه دارد و مسافران خسته و گرسنه و تشنه را سیر و سیراب می گرداند. تو گویی در این روز، درهای آسمان به این نقطه باز است و به حرمت وجود حضرت سلطانعلی(ع) کسی قدم از این خاک بیرون نمی نهد مگر آن که نیاز خویش گرفته و دعایش مستجاب شده باشد.

تو پای در راه نه و هیچ مپرس // خود راه بگویدت که چون باید رفت

از حضرت امام صادق(ع) نقل شده که ثواب زیارت برادرم حضرت سلطانعلی(ع) مانند زیارت جدم حسین(ع) است و به هر کسی که قدرت طواف اجداد عالی مقام مرا ندارد، بگویید به اردهال برود و برادرم را زیارت کند که ثواب آن مانند ثواب زیارت ایشان است.

حریم حضرت سلطانعی صفا دارد // نسیم تربت او عطر کربلا دارد
به پایبوسش اگر با نیاز روی آری // خدا به عزت او حاجتت روا دارد
 

 پایان پیام/