گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: سال اقتصاد و فرهنگ بستری مناسب برای پیگیری برخی از چالش ها و مشکلات حوزه های قرآنی و عدم کم بود بودجه است. یکی از مباحث پیش رو کاهش چاپ قرآن کریم و گرانی کاغذ است مسئولان با چالش مواجه کرده است.
بحث و بررسی پیرامون مشکلات چاپ قرآن کریم در کشور بهانه ای است تا خبرگزاری شبستان گفت و گوی حضوری با احمد حاجی شریف، معاون نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان دارالقرآن الکریم ترتیب دهد که از نظرتان می گذرد:
از مجوز چاپ تا جواز توزیع قرآن ویژه ناشرین
به عنوان اولین سوال ساز وکار فعالیت معاونت نظارت بر چاپ قران کریم را توضیح دهید.
هر ناشری اعم از دستگاه های دولتی و یا غیردولتی برای چاپ قرآن کریم باید با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجوز چاپ سازمان دارالقرآن الکریم اقدام نماید حتی پس از این مجوز ناشر باید قرآن چاپ شده مقدماتی را در اختیار سازمان دارالقرآن قرار دهد تا پس از تهذیب و اطمینان از عدم هرگونه اشکال آن را در سطح گسترده توزیع کند.
گفتنی است تلاش در جهت تسريع و تدقيق در امر نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌کريم و صدور مجوزهاي مربوط، پيش‌بيني و اجراي طرحها و برنامه‌هاي متعدد و مختلف مربوطه به تصحيح و نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌‌کري، برنامه‌ريزي شايسته و اصولي در جهت ارتقاء سطح کيفي نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌کريم به موازات توسعه کمي اين نظارتها، کارشناسي و تهيه قرآن با خط و ترجمه مناسب جهت انتشار و توزيع، تصحيح و نظارت و ارزيابي قرآنهاي ارائه شده به سازمان دارالقرآن‌الکريم جهت دريافت مجوز چاپ؛ اقدام در جهت توجيه و هماهنگي مراکز و مؤسسات انتشاراتي در خصوص چگونگي و روند نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌کريم و ضوابط مربوطه، برنامه‌ريزي شايسته و اصولي در جهت ارتقاء سطح کيفي نظارت بر چاپ و نشر قرآن‌کريم به موازات توسعه کمي اين نظارتها از اهم وظایف و فعالیت های معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم است.
اغلاط لفظی قرآن ناشی از اشکالات چاپی
علت به وجود آمدن اغلاطی که در چاپ قرآن ها مشاهده می شود چیست؟
متاسفانه بسیاری از قرآن هایی که چاپ می شود به خاطر اشکالات چاپی و یا سائیدگی برخی از حروف کلماتی از قرآن کم می شود که برای جلوگیری از این اتفاقات قرآن ها باید به صورت دقیق تصحیح شوند در این میان گاهی یک حرکت تبدیل به حرفی دیگر می شود و با توجه به تقدس آیات قرآن کریم کوچکترین اشکال قابل قبول نیست.
نوسان قیمت ارز و گرانی کاغذ علت افت چاپ قرآن
چرا طی سال های اخیر شاهد افت چاپ قرآن کریم هستیم؟
یکی از مسایل مهم و گریبانگیر چاپ و نشر قرآن کریم طی سال های اخیر بحث قیمت این مصحف شریف است. مهمترین دلیل گرانی قرآن طی پنج سال گذشته بحث افزایش قیمت کاغذهاست از طرفی نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کاغذ چاپ قرآن سوبسیدی در اختیار ناشران قرار می داد تا قرآن ها ارزان تر چاپ شود که این بودجه طی سال های اخیر تخصیص نیافته و اکنون نیز درست نیست در کشوری که به عنوان ام القرآن جهان مطرح است قرآن هایی با قیمت بالای 20 هزار تومان در اختیار مردم قرار گیرد.
تخصیص سوبسید دولتی یکی از راهکارهای کاهش قیمت قرآن
چه انتظاری از مسئولان برای جلوگیری از افت چاپ قرآن دارید؟
همانطور که می دانید قرآن یک کتاب معمولی نیست تا اگر دو یا سه سال در مغازه و یا محل فروش باقی بماند حق تالیف بر آن در نظر گرفته شود و نمی توان برای قرآن حق تالیفی قایل شد. ما از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عاجزانه درخواست داریم تا در مورد گرانی قرآن ها چاره ای بیندیشند.
گفتنی است در مجموع 16 مجوز چاپ قرآن با شمارگان 101 هزار مجوز چاپ قرآن تا آبان سال 93 از سوی سازمان دارالقرآن صادرشده است که از این تعداد 3 مجوز جزئی با شمارگان 15 هزار جلد و 13 مجوز کلی با شمارگان 86 هزار جلد بوده است.
در ماه مهر سه فقره مجوز نشر جزئی با شمارگان 20 هزار جلد و پنج فقره مجوز نشر کلی با شمارگان 16 هزار نسخه صادر شده است که این رقم نشان از رشد چاپ و نشر قرآن در ماه یادشده دارد.همچنین در هشت ماه نخست امسال، مجوز چاپ یک میلیون و 355 هزار و 900 جلد قرآن کریم در کشور صادر شده است و در ماه مهر 688 جزء قرآن توسط کارشناسان و مصححان سازمان دارالقرآن تصحیح شده است.
گفتنی است، از سال 1364 که سازمان تبلیغات اسلامی وظیفه چاپ و نشر قرآن را عهده‌دار شده تا پایان سال 1392 بیش از 156 میلیون قرآن در کشور به طور رسمی به چاپ رسیده است.
متأسفانه در بازار فروش قرآن با قیمت های هنگفتی مواجه می شویم، علت این کم نظارتی چیست؟
یکی از چالش های پیش روی بحث چاپ قرآن کریم توزیع قرآن هایی با قیمت های هنگفت است به عنوان مثال برخی از ناشران با چاپ قرآن بر روی کاغذهای گلاسه یا 4 رنگ قرآن هایی بین 50 تا 300 هزار تومان به فروش می گذارند که عادلانه نیست و باید با نظارت بیشتر جلوی چاپ این قرآن های گرانقیمت را گرفت.
ناشران از صحافی مناسب برای قرآن ها استفاده کنند
چرا برخی از قرآن ها پس مدتی مستعمل می شوند؟
ناشران قرآن در چاپ و صحافی قرآن دقت بیشتری کنند به هر حال این مصحف شریف کتابی است که در مساجد و حسینیه ها تکثیر شده و اغلب روزها افراد به قرائت آن می پردازند و حداقل روزی 2 تا 3 مرتبه این قرآن ها باز و بسته می شود لذا ناشران با تمهیداتی که در نظر می گیرند می توانند از مستعمل شدن این قرآن ها جلوگیری کنند که یکی از این کارها صحافی خوب و یا استفاده از جلد یا گالینگرهای خوب استفاده کنند.
قرآن‌های چاپ شده از کیفیت خوبی برخوردار نیستند و زود پاره می‌شوند، در مساجد در طرحی با عنوان طرح نور بین نماز یا بعد از نماز یک صفحه قرآن تلاوت می‌شود اما متاسفانه در برخی مساجد کشورمان قرآن به تعداد نمازگزاران وجود ندارد؛
بسیاری از قرآن‌های چاپ شده از کیفیت خوبی برخوردار نیستند و پس از مدت کوتاهی پاره می‌شوند و مسئولان نیز کتاب قرآن جدید جایگزین نمی‌کنند در حالی که در مساجد سایر کشورها قرآن‌های کهنه جمع‌آوری و قرآن‌هایی با کیفیت خوب جایگزین می‌شود.
چاپ 40 هزار جلد قرآن از عواید کمک های مردمی
طرح "نور باران" با چه هدفی طراحی شد؟تاکنون از عواید کمک های مردمی چه تعداد قرآن چاپ شده است؟
متاسفانه طی سال های اخیر چاپ قرآن کریم کم شده و بودجه سازمان دارالقرآن الکریم نیز کفاف حمایت از ناشران را نداشت لذا با اجرای طرحی هوشمندانه با عنوان نورباران از طریق کمک های مردمی اقدام به چاپ قرآن کریم کرده و آنها را به مناطق محرومی ارسال کردیم که تاکنون از عواید کمک های مردمی 40 هزار جلد قران چاپ شده است. گفتنی است، علاقه مندان می توانند برای مشارکت در این طرح وجه خود را به شماره حساب 88888 بانک ملی شعبه عظیم پور تهران واریز کنند.
کتابت قرآن احیای هنر اصیل ایرانی
چرا با وجود هنر اصیل خوشنویسی در کشور کمتر شاهد کتابت قرآن کریم هستیم؟
همانطور که می دانید قدمت خوشنویسی در کشورمان به قرن ها شاید 200 سال گذشته برسد از این رو برخی از ناشران برای تشویق خوشنویس ها و همچنین ترویج فرهنگ غنی خطاطی کشورمان قران هایی را به این افراد داده تا خوشنویسی کنند اما به علت هزینه بالای این کار برای چاپ قرآن هایی که توسط خطاطان خوشنویسی می شود نیازمند حمایت های مالی دولتی هستیم.
هنر خطاطی از هنرهای اصیل ایرانی است که مرحوم نی ریزی تا حدود 90 جلد قرآن را کتابت کرد. خوب است در این بین دستگاه های حکومتی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در حوزه سینما و هنر توجه دارد برای حمایت از خوشنویسان و خطاطان قرآن کریم چاره ای بیندیشند به هر حال ما در زمینه خط ثلث اساتیدی همچون موحد و صمدی را داریم که دنیا به آنها افتخار می کند.
خوشبختانه در سال 93 شاهد رشد کمی نسبت به سال 92 و 91 در چاپ قرآن کریم داشته ایم که مهمترین علت آن ثابت ماندن ارز و احتیاج به چاپ قرآن در کشور بوده است.
آیا ناشران بر اساس سلیقه خود می توانند بر محتوای حاشیه ای قرآن بیفزایند؟
هر ناشری برای تغییر در ساختار قرآن کریم و یا اضافه و کم کردن دعاهای شروع و پایان باید از سازمان دارالقرآن الکریم مجور بگیرد ما در کشور شاهد چاپ قرآن های 30 جزء مجزا، حزبی که در مراسم های ختم مورد استفاده قرار می گیرد، هستیم. متاسفانه برخی از ناشران بدون مجوز یک قرآن کامل را 120 قسمت کرده و آنها را توزیع می کنند این کار گاهی موجب می شود که برخی از کلمات معنای کفرآمیز بگیرد لذا ما با مکاتبه ای که با این سه ناشر متخلف داشتیم از این اقدام جلوگیری کردم.
از فعالیت 60مصحح قرآن کریم تا مکانیزه شدن تصحیح قرآن
به نظر شما امکان دارد تصحیح قرآن کریم به طور میکانیزه صورت بگیرد؟
بحث تصحیح مکانیزه قرآن کریم یکی از پروژه های در دست اجرای سازمان دارالقرآن الکریم است که تا نهایی شدن آن نیازمند زمان هستیم این دستگاه طبق زآزمایش های انجام شده قادر است 90 درصد اغلاط قرآن ها را احصا کند اما با توجه به حساسیت کار و لزوم نبودن هیچگونه اشکال در آیات کریم باید راندمان این دستگاه به صددرصد برسد تا مورد استفاده قرار گیرد لذا تصحیح قران کریم در سازمان دارالقرآن به صورت دستی انجام می شود و اکنون 90 مصحح در این سازمان فعالیت می کنند که 60 نفر آنها فعال هستند و این افراد را فارغ التحصیلان رشته علوم قرآن و حدیث، ادبیات عربی، ادبیات فارسی، قاریان و حافظان قران تشکیل می دهند.
پایان پیام/
نظر شما