هنر محیطی ایران هوای تازه می خواهد

به گزارش خبرنگار تجسمی شبستان دومین نمایشگاه گروهی هنر محیطی با عنوان «زمین و زمان» عصر دوشنبه 24 آذر، در نگارخانه استاد «ممیز» خانه هنرمندان ایران افتتاح شد و تا 3 دی ماه برپاست. در این نمایشگاه ترکیبی از آثار جدید و یا قدیم و یا اجرای جدیدی از آثار قدیمی هنرمندان به نمایش درآمده است. از آنجا که هنر محیطی یکی از شاخه‌های هنر جدید است و هنر جدید مرزی برای هنرها قائل نیست هنرمندان این عرصه سعی کرده‌اند تا هنر محیطی را در قالب عکس، چیدمان، ویدئوآرت و ... در نمایشگاه‌ها به نمایش بگذارند و این هنر را به این روش به مخاطبان معرفی کنند. بر همین اساس در دومین نمایشگاه زمین و زمان هم  17 عکس، 5 چیدمان و 1ویدئوآرت از 13 هنرمند فعال در زمینه هنرهای محیطی به نمایش در آمده است

.

محمود مکتبی یکی از هنرمندان حاضر در این نمایشگاه، اثری به نام قطعه گمشده ارائه کرده است که در گفتگو با خبرنگار شبستان، در این خصوص توضیح داد: من یک تکه از تنه درختی را در کنار یکی از بزرگراه‌های شهر پیدا کردم و نمی دانم که در کجا ریشه داشته و یا ریشه‌هایش به چه شکل بوده‌اند و از داستان گذشته آن هیچ  اطلاعی نداشتم.

وی افزود: پس بر اساس چیزی که از درخت باقیمانده بود -یعنی همین قطعه- داستان جدید و ریشه جدیدی برایش ساختم. این ریشه‌ها را از فلز ساخته‌ام و تعمدا با استفاده از تکنیک «کاغذ چسبانی» روی آن را پوشانده‌ام چون شبیه بستن و پوشاندن یک زخم بود. چرا که این اثر به طور مصداقی در مورد خشکسالی یا قطع درختان یا مسائلی از این دست نیست بلکه شاید به طور کلی آسیب‌هایی که به طبیعت می‌رسد را برساند.

این هنرمند محیطی در خصوص قطعات فیگوراتیوی که در این کار دیده می‌شوند گفت: این‌ها به نوعی به الهه آب اشاره دارند و نمادی از ریشه‌های خود ما هستند و به ارتباطی که ما و درخت با طبیعت دارند اشاره دارند.

این هنرمند معاصر ایران در خصوص تکنیک و منظورش از این اثر درباره وضعیت هنرمحیطی ایران و دومین نمایشگاه «زمین و زمان» گفت: ما پس از دو سال نمایشگاه مجددی با عنوان زمین و زمان را برگزار کرده‌ایم که بخشی از جدیدترین آثار هنرمندان هنرمحیطی ایران را به نمایش گذاشته است. نخستین وجه مثبت این نمایشگاه برگزاری مجدد آن است که نشان از حرکت و پویایی هنرمندان آن دارد. هنر محیطی در ایران نیز مانند هر حرکت و جریان هنری دیگری طی سال‌ها شکل گرفته است و اکنون نیاز به بازنگری و مطرح شدن در سطحی وسیع‌تر دارد.

این هنرمند که در ابتدای سال جاری به عنوان نماینئه هنرمندان محیطی کشور در دو برنامه بین‌المللی در کشور کره حضور داشت، در ادامه افزود: در نمایشگاه امسال با توجه به فضای کمتری که در اختیار ما بوده است، هنرمندان کمتری امکان حضور داشته‌اند اما کیفیت آثار چندان تغییری نداشته است. نکته مهم و اساسی که به عقیده من همه ما باید به آن توجه کنیم این است که دلخوش به کارهای پیشین خود نباشیم و با یک یا دو اثر خودمان را در نمایشگاه‌های مختلف تکرار نکنیم. هنرمندی که طی چهار پنج سال یک اثر جدید نداشته است، به عقیده من جایگاهی برای حضور در چنین نمایشگاهی را ندارد. البته این نقد من یک نقد کلی است و بیشتر آثار نمایشگاه حاضر جدیدترین آثار هنرمندان هنرمحیطی بوده و یا به شکلی نو ارائه شده است.

وی درباره دغدغه هنرمندان هنرمحیطی و آثار ارائه شده دراین نمایشگاه گفت: اگر به تمامی آثار ارائه شده نگاه کنیم دغدغه اصلی همان رابطه انسان و طبیعت است که هر کدام از هنرمندان به شکل خاص خود به آن نگاه کرده‌اند. برخی از هنرمندان نگاهی زیست محیطی به تخریب و احیاء طبیعت توسط انسان داشته‌اند و بیشتر هنرمندان سعی در تفسیر این رابطه داشته‌اند. این نگاه‌ها برای مخاطبین عام و خاص نمایشگاه تاثیرگذار است، چراکه در بسیاری موارد مخاطب بیش از اینکه فریفته تکنیک و نحوه ساخت اثر شود، درگیر ایده و فکر هنرمند می‌شود.

مکتبی در پاسخ به این پرسش که چگونه هنرمندان جدید می‌توانند به عرصه هنرمحیطی راه پیدا کنند، اظهار داشت: این سوال را بسیاری از هنرمندان و مخاطبین از من پرسیده‌اند و من همیشه یک جواب مشخص برای آن دارم؛ راه برای آمدن همیشه باز است و بسیار آسان اما با کدام آثار و چه پیش زمینه‌ای این هنرمندان علاقه‌مند به حضور هستند؟ این تصور که ورود به یک عرصه هنری نیازمند رابطه است، تصور درستی نیست. هنرمندان برای حضور در یک عرصه حرفه‌ای نیازمند فعالیت مستمر و با کیفیت هستند. من منکر وجود رابطه‌های خاص برای حضور در عرصه‌های هنری به ویژه فروش آثار نیستم اما عقیده من این است که آنهایی که با رابطه یک شبه ره صد ساله می‌روند به همان سرعت هم از فضای هنر محو می‌شوند.

وی که دبیر و عضو هیات داوران نمایشگاه سال آینده برگزیده آثار هنر محیطی  ایران در رومانی و مجارستان است، در پایان با اظهار امیدواری نسبت به ادامه نمایشگاه‌ زمین و زمان در سال‌های بعد، گفت: من روزهای خوبی را در انتظار هنرمحیطی ایران می‌بینم و امیدوارم که با اضافه شدن هنرمندان جدید و فعالیت‌های بیشتر هنرمندان حاضر، وجهه این هنر به ویژه در سطح بین‌المللی بهتر شود و همچنین شاهد برگزاری دوسالانه‌های بین المللی این هنر و راه‌یابی آثار به سطح شهرها و فضاهای عمومی در ایران باشیم.

در نگاهی کلی، هنر محیطی تلاشی در جهت بهبود روابط ما با دنیای طبیعی است. تعریف کار برای مکانی خاص (نوعی هماهنگی بین بخشی از محیط با اثر خلق شده)، از مشخصه‌های هنر محیطی است. این هنر نگاه تازه‌ای به زندگی و زیست انسانی دارد و نوعی از ارائه اثر در دل طبیعت است به منظور بهبود و ارتقای رابطه انسان با طبیعت که در خلال این ارتباطاتی که اتفاق می‌افتد انسان متوجه مسائل زیست محیطی می‌شود و می‌بیند که در واقع این انسان است که در حال نابودی محیط زیست خودش است.

هنرمند هنر محیطی ضمن حضور در طبیعت با بازاندیشی و جا‌به‌جا کردن، افزودن و یا کاستن عناصر در طبیعت اطرافش، به خلق اثر و ارائه بیانی جدید از محیط می‌پردازد. هنرمندان هنر محیطی رویکردهای گوناگونی دارند برخی رویکرد زیست محیطی دارند و نگرانی خود را از نقش مخرب انسان امروز در رابطه با طبیعت بازگو می‌کنند. بعضی دیگر اهداف زیباشناسانه دارند و بسیاری گرایش‌های دیگر، اما در کل همه این گرایش‌ها به نوعی به طبیعت باز می‌گردند. این هنر با توجه به قابلیت‌ها و پتانسیل‌هایی که دارد می‌تواند در ارتباط با مخاطب به هدفش که همانا توجه به طبیعت است برسد. علاقه واقعی هنرمندان هنر محیطی در کل روند آفرینش هنری است و نه فقط رسیدن به محصول نهایی؛ همچنین روند تخریب شدن اثر و بازگشت آن به طبیعت بخشی از اثر هنر محیطی محسوب می‌شود.

این هنر، هنری زنده و در حال رشد و تغییر در دنیا به حساب می‌آید که در یک دهه گذشته در ایران نیز، رشد و تحولات بسیاری را به خود دیده است. دومین نمایشگاه زمین و زمان، تلاشی است برای نشان دادن وجه کوچکی از آثار برخی هنرمندان ایرانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند.

نخستین نمایشگاه «زمین و زمان» در سال 1391 در نگارخانه‌های پاییز، زمستان و استاد ممیز خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در دومین نمایشگاه هنر محیطی «زمین و زمان» آثاری از محمود مکتبی، عاطفه خاص، نوشین نفیسی، گروه پنج‌باز، شهرناز زرکش، محمدمهدی متولی طاهر، فرزانه نجفی، فرانه جلالی، مهتاب قائمی‌منش، حمید نورآبادی، مسلم ابراهیمی، فرشته زمانی و آسیه محمدیان به نمایش درآمده است. این هنرمندان از شهرهای مختلفی چون اصفهان، بابلسر، نیشابور، تهران، دزفول و ... در این نمایشگاه حضور دارند.

علاقه‌مندان برای دیدن آثار این نمایشگاه می‌توانند تا 3 دی‌ ماه از ساعت ۱۳ تا ۲۰ به نشانی خیابان آیت‌الله طالقانی، خیابان موسوی شمالی، خانه هنرمندان ایران، نگارخانه‌ استاد ممیز مراجعه کنند.

عکس‌ها از: شهرناز زرکش

پایان پیام/