حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا هدایت‌پناه عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم در رابطه با شخصیت جابربن عبدالله انصاری یکی از صحابه پیامبر اسلام (ص) عنوان کرد: در برخی روایات آمده است که در زمان صلح امام حسن (ع) و همچنین زمانی که امام حسین (ع) به سمت کربلا حرکت کرد جابر بن عبدالله از این دو کار اظهار نارضایتی کرده است در صورتی که این روایات جعلی است و متن روایات، داستان‌پردازی است.
وی اظهار داشت: دشمنان اسلام برای تخطئه ائمه اطهار (ع) می‌خواستند از صحابه برای مقاصد خود مایه بگیرند و احادیث جعلی را به ایشان نسبت دادند بدین معنا که صحابه پیامبر (ص) مخالف اعمال امام حسن و امام حسین (ع) بودند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: به همین منظور شخصیت جابر بن عبدالله انصاری از زوایای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است.
جابر از نظر اعتقادی و افکار امامی مانند سلمان، مقداد و اباذر بود
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه بیان داشت: جابر بن عبدالله انصاری در سال 16 قبل از هجرت در قبیله خزرج متولد شد و به قول برخی مورخان به همراه پدر خویش در پیمان عقبه که در آن بزرگان مدینه به پیامبر اکرم (ص) ایمان آوردند حضور داشته است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان این که جابر بن عبدالله انصاری در 18 غزوه حضور فعال داشته است گفت: برخی مورخان جابر بن عبدالله انصاری را جزو اصحاب بدری خوانده‌اند که در جنگ بدر جوان هجده ساله بوده است و برخی مورخان حضور ایشان را از غزوه احد به بعد ذکر کرده‌اند.
وی اظهار داشت: در تاریخ آمده است که در غزوه مریسیع، پیامبر اسلام (ص) 25 مرتبه برای جابر بن عبدالله انصاری طلب آمرزش کرده است، همچنین جابر در لحظات آخر عمر پیامبر (ص) در کنار آن حضرت بودند.
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه با اشاره به این که جابربن عبدالله پس از پیامبر اکرم (ص) در کنار حضرت علی (ع) بودند تصریح کرد: جابر از نظر اعتقادی و افکار امامی مانند سلمان، مقداد و اباذر بودند.
وی عنوان کرد: امام صادق می‌فرماید: «زمانی که آیه مودت نازل شد پیامبر صلی الله علیه و آله به مسجد رفت آیه را خواند: «بگو هیچ اجری برای رسالت از شما نمی‌خواهم مگر دوست داشتن اهل بیتم» امام صادق علیه‌السلام سپس قسم یاد می‌کند که کسی به آن پیمان وفا نکرد مگر هفت نفر و یکی از آن هفت نفر را جابر می‌شمارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان داشت: جابر بن عبدالله در زمان خلفا در قادسیه، فتوحات دمشق و مصر حضور داشتند و مورخان مصری 10 حدیث از وی نقل کرده‌اند.
وی با بیان این که در زمان وفات جابر بن عبدالله اختلاف وجود دارد عنوان کرد: برخی صحابه نگاران ایشان را آخرین صحابه رسول خدا (ص) دانسته‌اند که در سال 78 هجری قمری وفات یافت و در غرب مدینه در قبرستان بنی‌سلمه دفن شده است و برخی علمای اهل سنت نیز سهل بن سعد ساعدی را آخرین صحابه پیامبر اسلام (ص) ذکر کرده‌اند.
جابر راوی صحیفه فاطمی است
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه در خصوص موقعیت جابر بن عبدالله نسبت به اهل بیت (ع) اظهار داشت: شیخ طوسی ایشان را در شمار اصحاب پیامبر اکرم (ص) تا امام باقر (ع) آورده است که تشیع امامی جابر را کاملا نشان می‌دهد.
وی با بیان این که مسعودی، جابر را در شمار شیعیان اهل بیت (ع) آورده است گفت: در مدح جابر بن عبدالله آمده است که رابطه سلمان با رسول خدا به همان شکلی بوده است که جابر با اهل بیت (ع) مراوده نزدیک داشته است.
نویسنده کتاب «بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا» بیان داشت: در تاریخ اسلام، جابر را راوی صحیفه فاطمی نامیده‌اند که اسامی امامان معصوم (ع) در این صحیفه آمده است و به خبر لوح معروف شده است و نسخه‌ای که جابر نوشته بود با صحیفه فاطمی که در دست امام محمد باقر (ع) بود مطابقت داشت.
موضوع مهدویت از مشخصه‌های روایات جابر است
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه با بیان این که موضوع مهدویت از مشخصه‌های روایات جابر است ابراز کرد: جابر بن عبدالله 10 بار از رسول خدا (ص) درباره امام پس از ایشان سوال کرد و پیامبر اکرم (ص) هر بار امام علی (ع) را به عنوان امام پس از خود معرفی کرده است، همچنین جابر بن عبدالله درباره امامان پس از امام علی (ع) سوال کرده است و نام دوازده امام معصوم را در روایات خویش آورده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مصاحبت جابر بن عبدالله انصاری با رسول خدا (ص) و 6 امام معصوم (ع) رابطه وی را با اهل بیت (ع) نشان می‌دهد.
وی با بیان این که جابر بن عبدالله از نظر جایگاه علمی ممتاز بود عنوان کرد: ایشان به خلافت بلافصل امام علی (ع) معتقد بود و جزء اصفیا و شرطه الخمیس بود که قسم خورده بودند تا آخرین لحظه از اهل بیت (ع) دفاع کنند.
نویسنده کتاب « تاریخ تشیع: دولت‌ها، خاندان‌ها و آثار علمی و فرهنگی شیعه» اظهار داشت: جابر در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان شرکت کرده است و روایات زیادی را درباره امام علی (ع) ذکر کرده است که کاملا تشیع اعتقادی و مذهبی جابر را ثابت می‌کند.
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه تصریح کرد: روایاتی که از جابر بن عبدالله درباره ولایت و مهدویت نقل شده است نشان می‌دهد که از عشق و علاقه عبور کرده است و به اعتقاد بنیادی رسیده است به طوری که در روایات آمده است که ایشان در مقابل بزرگان قریش و انصار خود را به پای امام حسین (ع) می‌انداخت و زمانی که به ایشان اعتراض می‌کردند از مناقب امام حسن و امام حسین (ع) روایت می‌کرد.
جابربن عبدالله نخستین زائر امام حسین (ع) بود
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: در روز عاشورا زمانی که امام حسین (ع) برای دشمنان خطبه می‌خواند فرمود «آیا نشنیده‌اید که رسول خدا درباره من و برادرم فرمود: این دو سرور جوانان اهل بهشت هستند؟ شما می‌توانید درباره این موضوع از افرادی همچون جابربن عبدالله انصاری بپرسید».
وی با بیان این که جابربن عبدالله نخستین زائر امام حسین (ع) بود گفت: در زیارتنامه جابربن عبدالله، معرفت و اعتقاد عمیق جابر را به اهل بیت (ع) نشان می‌دهد، همچنین امام باقر (ع) وثاقت جابر را در نقل حدیث تأکید کرده است.
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه عنوان کرد: در واقعه حرّه که وضعیت بحرانی وجود داشت و مسلمه‌بن عقبه (معروف به مسرف) مردم مدینه را به خاک و خون کشید، جابربن عبدالله همراه با پسر خویش در کوچه‌های مدینه به راه می‌افتاد و به بیان فضائل اهل بیت (ع) و روایات می‌پرداخت و امویان را مؤاخذه می‌کرد.
جابربن عبدالله از امام محمد باقر (ع) کسب علم می‌کرد
وی با اشاره به این که جابربن عبدالله نخستین فردی بود که به دعای امام سجاد (ع) آمین گفت بیان داشت: بعد از ماجرای کربلا، جابربن عبدالله در مسجد می‌نشست و مرتب «یا باقر یا باقر العلم» می‌گفت، زمانی که مردم سوال کردند می‌گفت «رسول خدا (ص) وعده دیدار امام باقر (ع) را به من داده است و فرموده که هر وقت وی را دیدم سلام ایشان را به امام باقر (ع) برسانم».
نویسنده کتاب «بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا» اظهار داشت: با وجود این که جابر بن عبدالله از دانشمندان صحابه است و در مسجدالنبی تدریس می‌کرده است ولی به خانه امام باقر (ع) می‌رفته و کسب علم می‌کرده است به طوری که مردم تعجب می‌کردند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: بعدها امام محمد باقر (ع) به خانه جابر می‌رفتند و به عنوان این که از جابر علم‌آموزی می‌کند برخی از روایات را از طریق جابر نقل می‌کردند تا مردم اشکال به روایات امام باقر (ع) به دلیل این که پیامبر (ص) را ندیده بود نکنند به بیان دیگر روایات ایشان مسند باشد و مرسل نشود.
جابر بن عبدالله جزء برترین سیره‌نویسان در تاریخ اسلام است
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه با بیان این که جابر بن عبدالله از نظر علمی جزء دانشمندان سیره نبوی بود ابراز کرد: در تحقیقاتی که صورت گرفته است جابر بن عبدالله جزء برترین سیره‌نویسان در تاریخ اسلام است.
وی با بیان این که جابر بن عبدالله در بعد سیره‌نگاری فردی مسلط و محدث بود گفت: ایشان وقایع تاریخی را به طور کامل بیان کرده است و همه روایات را مسند نقل کرده است، به عنوان مثال در جنگ خندق، نبرد بین امام علی (ع) با عمروبن عبدود را به صورت کامل بیان کرده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: آرای فقهی نشان می‌دهد که جابر بن عبدالله انصاری جزء فقهای صحابه بودند که در فقه، حدیث و کلام متخصص بودند به طوری که در زمان خویش جزء فتوادهندگان به شمار می‌آمدند.
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه بیان داشت: كتاب جابربن عبدالله انصارى، صحيفه جابر مشهور است که در آن زمان در دست فقها و محدثین تابعین بود، همچنین کتاب مناسک حج از جمله کتاب‌های جابر معرفی شده است.
نویسنده کتاب « تاریخ تشیع: دولت‌ها، خاندان‌ها و آثار علمی و فرهنگی شیعه» عنوان کرد: جابر بن عبدالله از جمله مفسران بزرگ صحابه است که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) به تفسیر اشتغال داشته است و کتاب تفسیر را تألیف کرد که ناتمام ماند.
وی ادامه داد: آرای تفسیری جابر درباره شأن نزول و معانی آیات است که در منابع تفسیری به آن استناد شده است، به عنوان مثال افرادی منکر شفاعت شدند که جابر با استناد به آیات، نظر آنان را رد کرده است و یا در مورد آیه مباهله که درباره اهل بیت (ع) بوده است جابربن عبدالله آن را به درستی تفسیر کرده است.
جابربن عبدالله جزء پرگوینده‌ترین و پیشگامان سفر برای کسب احادیث است
حجت الاسلام و المسلمین هدایت‌پناه با بیان این که جابربن عبدالله جزء پرگوینده‌ترین احادیث است اظهار داشت: جابربن عبدالله انصاری، حافظ سنن نبوی است و هزار و 540 حدیث از وی نقل شده است.
وی بیان داشت: احمد بن حنبل در مسند خویش بیش از 100 صفحه به روایات جابر اختصاص داده است، همچنین ابن کثیر دمشقی در کتاب «جامع المثانی» که کلیه احادیث را جمع آوری کرده است، دو جلد کامل آن را به روایات جابر اختصاص داده است.
نویسنده کتاب «جریان‌شناسی فکری معارضان قیام کربلا» عنوان کرد: جابر بن عبدالله انصاری جزء پیشگامان سفر برای کسب حدیث است به طوری که برای شنیدن حدیثی از مسلمه بن مخلد به مصر سفر کرد تا آن حدیث را از خود راوی بشنود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: هفت فقیه مکی که از بزرگان تابعین بودند از جمله سعید بن مسیب (معروف به سیدالتابعین)، ابوزبیر مکی، مجاهد و عروه بن زبیر از شاگردان جابر بن عبدالله انصاری بودند.
تهیه و نتظیم: زهرا قربانی
نظر شما