خبرگزاری شبستان: هر دین آسمانی برای پیروان خود عبادتگاهی را تعریف کرده است، مسلمانان در «مسجد»، مسیحیان در «کلیسا»، یهودیان در «معبد» اما تمامی این اماکن مذهبی، تنها جایگاهی برای پرستش نیستند بلکه به معنای واقعی کلمه محل وحدت پیروان دین به حساب می آیند، بنابراین با توجه به این کارکرد ضروری است تا بیش از پیش به مسجد به عنوان خانه خدا، رسیدگی شود و مسئولان و متولیان مساجد شرایطی را برای همبستگی مضاعف میان مساجد جهان و به ویژه مساجد جهان اسلام تحت عنوان شبکه سراسری مساجد در نظر بگیرند.
در راستای بررسی این موضوع با حجت الاسلام دکتر «رستم نژاد»، عضو هیات علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
مسجد در زمان صدر اسلام به عنوان محور فعالیت های جامعه اسلامی شناخته می شد و مهمترین تصمیمات جامعه در مسجد اتخاذ می شد، با توجه به این جایگاه به نظر شما امروز چگونه می توانیم این ظرفیت و کارکردها را احیا کنیم؟
مسجد در صدر اسلام علاوه بر اینکه محل حکومت اسلامی بود جنبه های کارکردی دیگری نیز داشت از جمله اینکه محل رفت و آمدهای علمی بود و مباحث متعددی ذیل حضور اندیشمندان در مسجد مطرح می شد.
از سوی دیگر مسجد مرکز تجهیز و اعزام نیروها به جبهه های جنگ، محل حل و فصل دعاوی و رفع مخاصمات و مرافعات بود. بنابراین مسجد در ابتدای کار در صدر اسلام همه کاره و در واقع دارالحکومه بود و همه گروه ها در مسجد به یکیدگر پیوند می خوردند و مرتبط می شدند و اندیشه ها در مسجد با هم تبادل می شد .
اما امروز اگر مسجد را به همان نقش اول در زمان صدر اسلام یعنی نقش سیاسی ، اجتماعی، علمی، برگردانیم و کانون علم و حضور عالمان را در مسجد قرار دهیم طبیعتا شاهد تحولات شگرفی در جامعه خواهیم شد. البته حوزه های علمیه برای اولین بار در مسجد و یا کنار مساجد بنا شدند و می توان گفت وجهه علمی در حال حاضر نیز تا حدودی همچنان در مساجد وجود دارد اما باید تقویت شود.
به نظر من امروز برای احای کارکرد مساجد باید برنامه ریزی های دقیقی از سوی متولیان امور مساجد به مرحله اجرا برسد و در عین حال این فعالیت ها ضمن انسجام به گونه ای باشد که اقشار مختلف مردم را جذب کند. هرچندکه در حال حاضر نیز مساجد متعددی داریم که ظرفیت های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی دارند.
البته این چنین مساجدی حتی در سطح تهران نیز معدودند.
بله همه مساجد ما تا این اندازه فعال نیستند، اوایل انقلاب مسجد به مقدار قابل توجهی به نقش اصلی خودش نزدیک شد، بسیج توده ها در مسجد بود، کار فرهنگی وسیعی در آن زمان در مساجد در جریان بود.
در واقع مساجد طی جریان انقلاب اسلامی به رسالت خود نزدیک شدند. اما در حال حاضر می توان گفت که فعالیت های مساجد تا اندازه ای نحیف تر و محدودتر شده است، در واقع بسیاری از کارکردهای مسجد در میان سایر مراکز توزیع شده است و تصور می کنم که این کارکردها باید دوباره به مساجد بازگردد. یعنی باید مباحث اقتصادی عمومی و مباحث فرهنگی و سیاسی و همچنین برخی از کارهای فرهنگی کلان به همان پایگاه صدر اسلام یعنی مسجد بازگردد.
ما حتی داریم که تمامی کارهای پیامبر(ص) در حوزه حکومت در مسجد جایگاهی داشت، از این جهت است که هرکدام از ستون های مسجد پیامبر(ص) به نام های مختلف است از جمله استوانة التوبه، استوانة الوفود، استوانة السریر و ...
بنابراین کارکرد مسجد تنها این نبود که نماز جماعت در آن اقامه شود. از همین مساجد و مسجد رسول است که پیامبر(ص) برای پادشاهان آن روزگار نامه نگاری می کند و ر سالت عظیم خود را از این پایگاه شروع می کند.
برای بازگشت این کارکردها چه پیشنهادی دارید؟ به نظرتان چه برنامه هایی باید در مساجد جاری و ساری باشد؟
ما باید به آن رویه و شیوه و سنت رسول خدا برگردیم. اگر کارکرد مسجد مردمی شود برکات اش هم در سطح محلات و شهرها بیشتر خواهد شد. مجالس امام حسین(ع) مردمی است و از این جهت است که برکت اش هم زیاد است.
مسجد نباید در دست گروه خاصی باشد، این مساله به حیثیت همگانی مسجد ضربه خواهد زد. مساله این است که در حال حاضر بسیاری از برنامه هایی که نیاز است برای مساجد صورت پذیرد در بروکراسی های اداری معلق مانده است در حالی که اگر بتوانیم حجم حضور مردم در برنامه های مسجد و میزان مشارکت آنان را گسترش دهیم قطعا دیگر چنین مشکلاتی وجود نخواهد داشت.
با توجه به اینکه ائمه جماعات در واقع طلاب حوزه های علمیه هستند، تصور می کنید حوزه در راستای غنی سازی محتوایی ائمه جماعات چه برنامه هایی را می تواند داشته باشد و از سوی دیگر جامعه المصطفی(ص) العالمیه به عنوان مرکز آموزش طلاب خارجی تا چه اندازه می تواند در حوزه مسجد نقش آفرین باشد؟
قبل از پاسخ به این سوال لازم می دانم مقدمه ای را عنوان کنم، ببینید ضعف کار ما این است که از مسجد فاصله گرفته ایم که این امر دلایل مختلفی دارد. اگر الان برگردیم به این مساله که ملت و حکومت و حاکمیت و مسجد در یک مسیر قرار گیرند خواهیم دید که بسیاری از مشکلات جامعه از میان خواهد رفت. اساسا جامعه اسلامی مسجد است بنابراین باید برنامه ریزی برای این محور دقیق باشد. در این میان حوزه های علمیه و البته جامعه المصطفی(ص) العالمیه می توانند نقش مهمی را ایفا کنند و در رابطه با تعلیم روحانیون و طلاب در رابطه با مسجد اهتمام مضاعفی داشته باشند. به طبع بازسازی فکری و اندیشه ای در حوزه تعلیم و تعلم در رابطه با مسج جامعه را نیز به این باور خواهد رساند که کار اساسی برای مساجد در حال شکل گیری است. اما به هرحال باید اضافه کنم که حوزه مسئولیت های فراوانی دارد و نمی توان صرفا این مسئولیت را به حوزه ها داد.
معتقدم تشکیل کلاس های متعدد آموزشی، رشته های تحصیلی مرتبط و تعلیم روحانیونی که ائمه جماعات مساجد هستند و به ویژه بروز کردن اطلاعات آنان می تواند نقش مهمی را در این تحول ایجاد کند. همچنین تاسیس رشته ای تحت عنوان مدیریت مساجد ، نوشتن کتاب، پایان نامه و تحقیقا میدانی اثرگذار خواهد بود. تمامی این موارد مسجد را به آن مقام و جایگاه اصلی خواهد رساند.
پایان پیام/
نظر شما