به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، تبلیغ در امر نشر عقاید اسلام ناب محمدی اهمیت وافری دارد، همه ساله بسیاری از مبلغان از سوی نهادهای مسئول به سراسر جهان اسلام سفر می کنند تا بتوانند علاوه بر راهنمایی و ارشاد مسلمین، زمینه را جهت جذب سایر مردم به اندیشه و تفکر اسلامی فراهم کنند.
در این میان اما برخی ایام مذهبی به ویژه دوماه محرم و سفر از دوره های زمانی محسوب می شود که نمود بالایی را در سطح سایر جوامع دارد چراکه مسلمانان با حضور در خیابان ها و برگزاری مراسم عزاداری علاوه بر اینکه به سوگ فرزند پیامبر(ص) می نشینند، پیام نهضت عاشورا و حماسه حسینی را به سایرین معرفی می کنند، در واقع همین برگزاری و حضور برای بسیاری از مردم جای سوال باز می کند که چرا عده کثیری به خیابان آمده اند و در رخت عزا بر سر و صورت می کوبند. از سوی دیگر عموما برگزاری این مراسم در سایر کشورها با پخش بروشورها یا کتابچه هایی به زبان اصلی کشور مقصد همراه می شود و علاوه بر آن بخش قابل توجهی از این آثار نیز میان مسلمانان و در مساجد ارایه می شود در نتیجه نوعی ارتباط دوسویه میان اعتقادات دینی دو فرهنگ ایجاد می شود.
دکتر «محمدرضا فخر روحانی»، عضو هیات علمی دانشگاه قم از جمله پژوهشگرانی است که سالیان سال در عرصه ترجمه متون دینی فعالیت دارد. چندی قبل وی اقدام به جمع آوری اشعار مذهبی پیرامون امام حسین(ع) کرد که عمدتا از سوی غیر مسلمانان سروده شده بود. علاوه بر این نامه ها، خطبه ها و فرمایشان حضرت سیدالشهدا(ع) نیز در قالب اثری وزین، اقدام دیگری بود که در کارنامه علمی و البته دینی وی به ثمر نشست و توسط ناشر انگلیسی با شمارگان قابل توجه در بریتانیا منتشر شد، استقبال از این کتاب ها در میان مردم و غیرمسلمانان به اندازه ای بود که این آثار تاکنون چندین بار در مدت زمانی محدود به چاپ مجدد رسیده اند.
با توجه به پیشینه ترجمه پژوهش ها و آثار دینی از سوی دکتر «محمدرضا فخرِ روحانی» بر آن شدیم تا با وی در مورد تاثیر ارایه این آثار در سطح مساجد کشورهای مختلف همچنین ضرورت این اقدام گفت وگو کنیم که حاصل آن را می خوانید:
قبل از ورود به بحث اصلی و در واقع تاثیر ارایه آثار دینی انگلیسی زبان در سطح مساجد کشورهای مختلف، می خواهیم نظر شما را در مورد ضرورت ارایه کتاب هایی از این دست در سایر ممالک بدانیم، اساسا انگیزه تان از ارایه چنین آثاری چیست، به هرحال کتاب های مختلفی برای ترجمه وجود دارند، چه شد که شما تصمیم به ترجمه اولا آثار حوزه دین و در وهله دوم با موضوع اصلی بحث امام حسین (ع) و کربلا گرفتید؟
کار ترجمه در حوزه دین از دغدغه های من بوده است، در طول سالیانی که در دانشگاه تدریس می کنم همواره پژوهش هایی از این دست مساله من بوده است، در نتیجه بر آن شدم تا در مورد امام حسین(ع) اثری را ترجمه کنم که بعدها به من خبر رسید که این آثار در سطح مساجد کشور مقصد نیز پخش شده است و مردم استقبال ق ابل توجهی داشته اند.
واقعیت آن است که من یک سری از شعرهایی که به زبان انگلیسی از سوی غیر ایرانیان و غیر مسلمانان در مورد امام حسین(ع) سروده شده بود را جمع آوری کردم، این کتاب اول یک جلدی بود و بعد دو جلدی چاپ شد. بعد از ترجمه این اثر بود و تقریبا همان موقع بود که یکی از دوستانم پیشنهاد کرد که کتاب مرحوم «محمدصادق نجمی» تحت عنوان «سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا» را به زبان انگلیسی ترجمه کنم و این کار برای اولین بار انجام می شد. قبل از آن زندگی نامه هایی از امام حسین(ع) به زبان انگلیسی نوشته شده بود اما اینکه فرمایشات حضرت به صورت ترجمه تفسیری ارایه شود کار جدیدی بود و برای من نیز افتخار بود که این اثر را ترجمه کنم. همین امر باعث شد تا انگیزه ام بیشتر شود و مکررا خطبه ها و سخنان سیدالشهدا(ع) را بررسی داشته باشم. این شد که این کتاب بعد از مدتی در بریتانیا منتشر شد و در سال 2013 به چاپ های دوم و سوم رسید و سال جدید نیز دوباره منتشر شده است.
آیا این کتاب در سطح مساجد کشورهای دیگر معرفی یا توزیع شده است؟
طبق خبرهایی که به من ر سید و تماس های مکرری که داشتم مطلع شدم که از این کتاب در مساجد نیز استفاده شده است. به طبع ارایه آثار دینی به زبان اصلی و پخش آن در میان مسلمانان ملیت هایم ختلف تاثیر به سزایی دارد به ویژه اگر در مسجد باشد چراکه محل حضور عموم مسلمین است.
علت استقبال از این اثر و کتاب هایی از این دست چیست، ویژگی این تالیفات چیست که به ویژه در مساجد که محل حضور مسلمانان مختلف است گسترش می یابد؟
فارغ از بحث ترجمه یک مساله مهم این است که اساسا فرمایشات ائمه اطهار(علیهم السلام) جاذبه دارد، سخنان ائمه(ع) در حقیقت فطرت است و با فطرت آدمیان سخن می گوید در نتیجه هرکسی که حتی ذره ای فطرت پاک داشته باشد به هرحال جذب این سخنان می شود ولو اگر غیر مسلمان باشد، اما در مورد مسلمانان به ویژه مسلمین مقیم در سایر کشورها با توجه به اینکه در محیط متفاوت فرهنگی و دینی حضور دارند این آثار جایگاه ویژه ای دارد چراکه می توانند فرهنگ و عصاره دین را به فرزندان خود بهتر منتقل کنند.
به طور کلی این جاذبه های پیام اهل بیت(ع) است که مردم را جذب می کند. امروز نوع ارایه مباحث دینی به مردم اهمیت دارد به ویژه اگر بنا باشد که در سطح مساجد سایر کشورها محتوای دینی به صورت تحلیلی ارایه شود از این نظر که مسجد محل حضور اقشار مختلف است و برای مسلمانان نوعی مرکزیت دارد چنانچه در زمان صدر اسلام نیز چنین بود.
در زمان صدر اسلام مسجد محوریتی خاص داشت، مسجد هم محل عبادت بود، هم محل تولید علم،هم محل قضاوت و هم محل تصمیم گیری های مهم و امروزه اگر به دقت به کارکردهای مساجد نگاه کنیم در خواهیم یافت که آن کارکردها همچنان از ظرفیت های بالقوه مساجد هستند بنابراین جذب مردم به دین از مسیر مسجد و ارایه آثار محتوایی با ترجمه قوی در سطح مساجد کشورهای دیگر می تواند عامل مهمی در نشر اسلام ناب محمدی محسوب شود. من فکر می کنم اگر پیام اهل بیت(ع) خوب ترجمه شود و به صورت های همه فهم از طریق رمان، نمایشنامه و از طریق شعر، منتقل شود و زیبایی های سخنان و عملکرد خاندان پیامبر(ص) بیان شود این رویکرد اثرگذاری ویژه ای در میان سایر مردم خواهد داشت.
آثار دینی که برای ارایه در مسجد و اماکن دینی ترجمه می شوند باید چه ویژگی هایی داشته باشند و در ترجمه این دسته از تالیفات چه مواردی باید رعایت شود؟
بحث ترجمه متون دینی بحث دامنه داری است اما نکته ای که مترجم باید به آن توجه داشته باشد این است که به گونه ای ترجمه کند که متن (خوانش) خموبی داشته باشد و در عین حال وجاهت متن فدای خوانش خوب نشود. باید این دو مولفه توامان در آثار وجود داشته باشد.
موضوع این است که مترجم حوزه دین باید بداند که وقتی دارد در سطح جهانی با مخاطب جهانی صحبت می کند باید به گونه ترجمه کند که تمام مفهوم متن دینی و التبه هدف به مخاطب منتقل شود. وقتی مشغول ترجمه خطبه های امام حسین(ع) بودم نمونه هایم ختلفی از ترجمه ها را دیدم و حقیقتا بعد از سال ها تدریس و ترجمه بیش از پیش به این نکته پی بردم که مترجم باید یک معیار را در نظر بگیرد و بداند که این سخنانی که مشغول ترجمه آن است حرف خودش نیست پس باید طوری ترجمه کند که تصویر سازی منفی نکند.
این مساله وقتی اهمیت می یابد که بدانیم این آثار از سوی غیرمسلمانان خوانده می شود و در وهله بعد در سطح مساجد نیز مطرح می شود بنابراین باید متناسب با مخاطب مطرح شود.
فاطمه فرامرزی
پایان پیام/
نظر شما