روزهای محرم در ایلام

این امر خود انگیزه شکل‌گیری آیین‌ مذهبی، اجتماعی ویژه‌ای برای بیان و انتقال ارزش‌های آن دوره و نمونه‌ای برای انسان‌های تشنه عدالت و آزادی شد.

روزهای محرم در استان ایلام، با یاد و خاطره رادمردانی همراه است که برای برآمدن واژگان حق و پاسداری ارزش‌های انسانی و الهی در برابر نیروهای باطل ایستادگی کردند و به بزرگ‌ترین آرزوی انسان‌های آزاده، یعنی "شهادت" نایل آمدند.

در شهر و استان ایلام، بیرق های سبز و سیاه و سرخ بر بام منازل، سر در مساجد، حسینیه ها و مغازه ها فرا رسیدن ماه محرم را خبر می دهند.

از قدیم الایام در شهر ایلام رسم بر آن بوده است که هر خانواده به تعداد فرزندان پسر، پرچم و علمی را بر سردر خانه و یا پشت بام به اهتراز درآورند که این در حقیقت نه تبعیض بین دختر و پسر، بلکه شعار مردم این دیار و نیز گویای این واقعیت است که در هر خانه چند نفر در تکرار عاشورایی دیگر در حمایت از مکتب اهل بیت (ع) به میدان کارزار گام می نهند و به استقبال شهادت می روند.

 در ایلام، رسم بر این است که بر نوزادی که تازه به دنیا آمده و اولین محرم حسینی را درک می کند لباس سبز بپوشانند، چرا که بر این باورند که نخست باید لباس سبز علوی را بر تن فرزندان خود بپوشانند.

از سویی دیگر، لباس سیاه در این استان، از حرمت خاصی برخوردار است، به خصوص اگر این لباس سیاه را در ایام محرم برتن کنند.

در ماه محرم فرد عزادار، نزاع نمی کند و حریم و حرمت دیگران را حفظ می کند، پدر و مادر، حق کتک زدن کودکانی را که لباس عزای حسینی بر تن کرده اند ندارند، چون بر این باورند که عزادار حسین (ع) مورد عنایت اهل بیت (ع) است.

اغلب مردم ایلام لباس عزاداری امام حسین (ع) را تا اربعین بر تن می کنند و از هر گونه مراسم شادی پرهیز می کنند.

مردم ایلام، عزاداری را از شب اول محرم آغاز می کنند اما از روز هفتم چهره شهر و سیمای مردمش حال و هوای دیگری به خود می گیرد.

در آیین سوگواری حضرت امام حسین (ع) و یارانش، مردان به صورت پرکار شرکت دارند و بانوان فقط بینندگان اندوهگین رویداد هستند؛ اما در شیوه سوگواری "چایینه" این آیین فقط توسط بانوان برگزار می‌شود.

در مراسم "چایینه" یا سوگواری قاسم (ع)، روز هفتم ماه محرم یا روز "عروسی قاسم" پس از پایان چایینه، به چایینه‌خوان‌ها و میهمانان دعوت‌شده، شربت و نذری داده می‌شود.

در چایینه حضرت قاسم(ع)، بر تن دختری جوان و ازدواج نکرده، لباس عروسی می پوشانند و پس از آن چایینه خوان ها، اشعاری در وصف واقعه کربلا می‌خوانند.

رسم است ‌که از حنای درون سینی، کمی حنا برای تبرک بردارند و بر دستان خود بمالند.

روز هشتم محرم یا مراسم چایینه حضرت "عباس" برگزار می‌شودکه در این مراسم با شیوه ویژه‌ای، از دعوت‌شدگان با شیرینی نذری خشکی به نام "کعک" و چای پذیرایی می‌شود و هزینه آن را کسانی که برای چایینه قاسم نذری داشته‌اند، فراهم می‌کنند.

در چایینه امام حسین (ع)، روز عاشورا به‌گونه‌ای معمول، شربت و نذری می‌دهند که بیشتر حلیمی است که در سخن محل به آن "هریسه" می‌گویند و این نذری خانواده‌ای است که چایینه‌خوان‌ها را فرا می‌خواند.

در فرهنگ مردم این استان، قبل از روز هفتم ماه محرم را روز (تراش) می‌نامند و تا قبل از این روز، مردم به اصلاح سر و صورت می پردازند و حمام می کنند و از روز هفتم که روز بسته شدن آب بر خیمه گاه امام حسین (ع) به شمار می رود حمام کردن، اصلاح کردن سر و حتی شانه کردن را مکروه می دانند.

از روز هفتم ( روز سقای کربلا و روز عباس علمدار ) سفره عباس (ع)، چای عباس (ع) و شربت عباس (ع) در هر خانه و کوی و برزنی، کام تشنگان را سیراب می کند و عزاداران و خانه های محله ها را از پخت و پز باز می دارد تا همه یکپارچه فریاد " یاعباس (ع)" را سر دهند، نامی که از جایگاه ویژه ای در بین مردم این دیار برخوردار است.

از شب هفتم، رفت و آمد دسته های عزادار از حسینیه ها و مساجد آغاز می شود و شب تاسوعا و عاشورا خیابان های شهر مملو از جمعیت می شود و این عزاداری تا ظهر عاشورا امتداد می یابد.

شب عاشورا، در ایلام شب احیاء است و حس همدردی، مردم را به شب سال 61 هجری باز می گرداند و در این شب، مردم تا سحر بیدار می مانند و پس از پایان عزاداری های عمومی که تا ساعت یک و دو بعد از نیمه شب به درازا می کشد.

همسایه‌ها به منازل همدیگر می روند، در هر کوچه و محله ای، چند منزل به پخت حلیم می پردازند و همسایه های دیگر، شمع، چای و شربت نذری خود را در کنار دیگ های حلیم، بین عزادارن تقسیم می کنند.

مردم ایلام بر این باورند که هرکس در شب عاشورا در پخت حلیم امام حسین (ع) کمک کند حاجتش برآورده می شود و زنان در این شب، همدرد با زینب، از بافتن موهای خود پرهیز کرده و در مجالس، خود را پریشان و آشفته می کنند.

بادمیدن سپیده صبح عاشورا، حلیم ها در بین عزاداران پخش می شود و دسته ها شکل می گیرد. شهر، یکپارچه عاشورا می شود و شانه‌ها و پیشانی های آغشته به گِل، از عزایی که در ظهر عاشورا با فریادهای"حسین (ع) حسین (ع)" برپا می شود حکایت می کند.

شام غریبان، مردم ایلام درحالی به پایان می رسد که اغلب مردم از پخت و پز خودداری می کنند و به عزاداری می پردازند تا همدردی خود را با بازماندگان حادثه خونین کربلا ابراز نمایند.

مردم این استان، با توجه به نزدیکی این دیار به کربلا و عتبات عالیات، اردات خاصی نسبت به امام حسین(ع) و یارانش دارند و سعی می‌کنند که در ایام محرم با برنامه های مختلف عزاداری این ارادان را منصه ظهور برسانند.

پایان پیام/