به گزارش خبرگزاری شبستان،در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه هستیم و بر اساس ابلاغ مقام معظم رهبری قرار است رویکرد برنامه ششم، اقتصاد مقاومتی باشد که به قلم حجت الاسلام محمدرضا حشمتی، معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد نگارش شد؛ متن این یادداشت به شرح زیر است:
برنامه ششم توسعه و بخش فرهنگ دینی
در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه هستیم و بر اساس ابلاغ مقام معظم رهبری قرار است رویکرد برنامه ششم، اقتصاد مقاومتی باشد. رویکرد درستی که مورد تأکید دولت تدبیر و امید نیز قرار گرفته است. بخش فرهنگ عموماً و بخش فرهنگ دینی خصوصاً می تواند در تدوین برنامه بر مبنای اقتصاد مقاومتی سهیم باشد. فرهنگ تجمل‌گرائی، مصرف‌زدگی و اسراف زیبنده یک نظام انقلابی نیست. در یک کشور شیعی نباید مصرف لوازم آرایشی، مصرف آب و گاز و بنزین تا این حد زیاد باشد.
درست نیست که مواد مخدر تا این حد در دسترس باشد و درصد بیکاری به ویژه جوانان و تحصیلکرده‌ها نگران‌کننده تلقی گردد. رشد اقتصادی منفی در سالهای دولت نهم و دهم با آرمان‌های امام (ره) سازگاری ندارد. اصلاح این امور همگی با فعالیت بخش فرهنگ مرتبط است. فرهنگ دینی که خود روزی انقلاب اسلامی را به پیروزی رساند، می‌تواند بار دیگر نقش تأثیرگذاری ایفا کند. درست است که دشمنان استقلال ایران در جهان تلاش زیادی دارند تا ما را به زانو درآورند؛ اما باید اذعان کرد کم کاری دستگاه‌های فرهنگی به ویژه در حوزه دین را نباید نادیده گرفت. اصلاح آسیب های اجتماعی، اعم از فساد، رشوه و تنبلی، بدون کمک بخش فرهنگ حل شدنی نیست.
فرصت خوب برنامه پنجم از دست رفت و این برنامه با نتیجهای اندک معضلات اجتماعی و فرهنگی را از خود به جای گذاشت. فرصت برنامه ششم را باید مغتنم شمرد و با حساسیت و پیگیری آن را تعقیب نمود.
بی شک دغدغه آقای دکتر نوبخت که خود از اندیشمندان حوزه برنامه ریزی است، استفاده بهینه از بخش فرهنگ و تأثیر گذاری این حوزه بر رویکرد برنامه است.
ایرادی که دوستان برنامه و بودجه به حوزه فرهنگ میگیرند، این است که متولیان بخش فرهنگ متعدد هستند و کارهای موازی زیادی انجام می‌شود و خروجی فعالیتها به صورت آمارها و مولفههای کمی نیست و آثار آن مشاهده نمی‌گردد.
صرف نظر از اینکه این ایرادات وارد باشد یا نه، بخش فرهنگ دینی می‌تواند در زمان تدوین برنامه ششم با مطالعه و بررسی و با تنظیم اسناد علمی، مطالبه خود را از برنامه داشته باشد. انسجام بخش فرهنگ دینی از اموری است که نمی‌توان توقع داشت که آن را دیگران تحقق بخشند.
لذا پیشنهاد می‌شود در حوزه فرهنگ دینی کارگروه‌های تخصصی تشکیل و از طرف این بخش برنامه منسجمی ارائه گردد.
اگر صحبت از اقتصاد مقاومتی می‌شود پیوست فرهنگی آن را چه کسی باید آماده کند؟ راهکار برون رفت از معضلات اجتماعی و بداخلاقی ها را چه کسی باید ارائه نماید؟ آیا بخش کشاورزی و صنعت باید راههای برون رفت را طراحی نمایند؟ اکثر صاحب نظران اعتقاد دارند دین اسلام درباره همه مسایل سخن گفته است و قرآن و سیره معصومین جامع و کامل است.
برنامه ششم توسعه، فرصت مناسبی است تا اندیشمندان حوزه دین بنشینند و با استفاده از تجربه بشری راههای برون رفت از معضلات اجتماعی و فرهنگی را تدوین نمایند.
آیات نورانی قرآن، احادیث و سیره اهل بیت علیهم‌السلام منابع خوبی برای تدوین تبصره‌ها و احکام قانونی و برنامهای هستند تا ما را از این معضلات رهایی بخشند.تجربه تدوین برنامه سوم که نهادهای دینی دور هم گردآمدند و در چهارچوب برنامه، موادی را تصویب کردند تجربه خوبی بود.
خداوند رحمت کند دکتر حبیبی را وی در زمان تدوین برنامه سوم توسعه، با متانت و درایت در تصویب این مواد مؤثر بود. از علت های عقب ماندگی بخش فرهنگ بلاتکلیفی در این حوزه است؛ وقتی صحبت اعتبار و بودجه پیش بیاید همه دستگاه‌ها خود را مسئول می‌شمارند؛ اما زمان پاسخگویی همه از زیر بار طفره می‌روند. تداخل وظایف و موازی کاری‌ها در بخش صنعت، کشاورزی و شهرسازی نیز همین وضع را به وجود آورده است.
به تجربه ثابت شده است که تعدد نهادها و سازمان‌ها در سیاستگذاری و اجرا نه تنها مفید نیست، بلکه یک نوع سردرگمی در مأموریت را نیز فراهم می‌کند.
برنامه ششم فرصت مناسبی است که در ساختار حوزه فرهنگ نیز فکر شود، ساختارهای موازی حذف و یا در یکدیگر ادغام گردند.
رویکرد برنامه ششم می‌بایست بر اساس اقتصاد مقاومتی رویکردی باشد که در حوزه فرهنگ دینی موازی کاری ها به حداقل رسیده و متولیان بخشهای مختلف تعیین گردند. این درست نیست که چند نهاد و سازمان با انجام فعالیت های تکراری هیچ یک پاسخگوی عملکرد خود نباشند.
گرچه اعتبارات حوزه دین مطلوب نیست اما همین اعتبار اندک هم صرف هزینه‌های جاری شده و کمتر طرح ملی در حوزه دین به انجام می‌رسد. فقدان نیروی انسانی متخصص و کمبود تجهیزات و امکانات، این بخش را در پایین‌ترین سطح خود نگه داشته است.
لهذا پیشنهاد می‌شود با ادغام و تفکیک وظایف، این حوزه را از بلاتکلیفی نجات داد.
در حوزه فرهنگ دینی به ترتیب مباحث وقف، حج و زیارت، قرآن و عترت، امر به معروف و نهی از منکر، نماز، حجاب و عفاف، تبلیغات دینی داخل و خارج کشور، زکات، سبک زندگی اسلامی و اخلاق مطرح هستند که فقط حوزه وقف و حج و زیارت به دلیل وجود سازمان و وظائف مشخصی، سامان نسبی دارند و بقیه همگی دچار مشکل هستند.
در حوزه قرآن و عترت در سالهای گذشته اقدامات خوبی انجام شده است اما به دلیل اینکه ساماندهی این حوزه به یک شورا سپرده شده است پیشرفت چندانی پدید نیامده است. چرا که به تجربه ثابت شده است در حوزه اجرا شوراها و کمیسیون ها کافی نیستند و برای سامان دادن فعالیت های قرآنی و تأثیرگذاری آن نیازمند یک سازمان قدرتمند هستیم.
در حوزه تبلیغات دینی دو سازمان مهم مشغول به کار هستند. سازمان تبلیغات اسلامی و دفتر تبلیغات اسلامی در ساماندهی تبلیغات حوزه دین اختیارات کاملی ندارند و نتوانسته اند این بخش را راهبری کنند. گرچه امور مساجد، اعزام مبلغ، برپایی مراسم و دهها فعالیت دیگر تبلیغات دینی محسوب می‌شوند. اما این دو نهاد درگیر مشکلات عدیده از جمله مبهم بودن حیطه وظایف خود هستند.
حوزه امر به معروف و نهی از منکر که از واجبات مورد تأکید قرآن و اهل بیت است از موضوعات فوق وضع به مراتب بدتری دارد. عده ای از افراد متعهد با تشکیل ستادی تلاش کرده اند سامانی به امر به معروف و نهی از منکر بدهند. در سالهای اخیر حجت الاسلام و المسلمین قرائتی برای سامان دادن به وضع نماز و زکات ستادهایی تشکیل داده است و اقدامات خوبی هم انجام شده است. اما حقیقت مطلب این است که در بخش فرهنگ دینی کماکان دچار مشکل هستیم.
پیشنهادها به ستاد برنامه ششم توسعه:
الف) تشکیل کمیته‌ای خاص: باید کمیته‌ای خاص متشکل از نهادهای حوزه دین تشکیل شود که موضوع آن ساماندهی فعالیتها باشد. تصویب چند سرفصل مشخص و تعیین متولی برای هر یک از فعالیتها می‌تواند زیر بنای محکمی باشد برای تفکیک وظایف و... قطعاً تفکیک وظایف و ادغام ستادها و شوراها در یکدیگر در راستای اقتصاد مقاومتی بوده و ما را در حوزه فرهنگ دینی از ابهام و سردرگمی نجات خواهد داد.
در بسیاری از کشورها محوریت فعالیت‌های دینی به عهده یک سازمان است و این سازمان خط مقدم کلیه فعالیت‌های اجتماعی به شمار میرود. برای هر اقدام در این کشورها این سازمان یک پیوست فرهنگی تهیه می‌کند و اعتبارات به صورت متمرکز با اراده سازمان انجام می‌شود.
سازمان مذکور سالانه میلیون ها جلد انجیل و جزوات دینی را به زبانهای دنیا تألیف، چاپ و منتشر می‌کند، به طور مثال سازمان دیانت ترکیه و سازمان رابطه‌العالم‌الاسلامی در عربستان سعودی متولی حوزه دینی هستند که میلیونها جلد کتاب را منتشر می‌کنند.
امروزه فعالیت های دینی مسیحیت و وهابیت در قالب فعالیت های انساندوستانه انجام می‌گیرد. لذا یکپارچگی و انسجام در فعالیت تبلیغی تأثیرگذار خواهد بود.
حال سئوال این است که وجود یک سازمان قدرتمند تبلیغی بهتر است، یا چند مؤسسه و نهاد ضعیف که اکثراً کارهای همدیگر را خنثی می‌کنند؟!
ب) سفارش پژوهشهای کاربردی
به منظور شناخت بیشتر مشکلات حوزه دین، نیازمند تحقیق و بررسی دقیقی هستیم که مناسب است ستاد برنامه ششم به یک مرکز مطالعاتی مأموریت بدهد تا بر اساس واقعیات موجود معضلات حوزه دین را استخراج و برای آن راه حل پیشنهاد دهد.
این واقعیت تلخ که مجموعه فعالیت‌های دینی نتوانسته است سبک زندگی مردم را اخلاقی و دینی نماید، بیانگر این واقعیت است که ما در بعضی حوزه‌ها دچار مشکل هستیم. عمده ترین مشکلات این بخش عبارتند از:
فقدان نیروی انسانی توانمند، کمبود اعتبارات و موازی‌کاری‌ها که حوزه نفوذ دین را کاهش داده است.
ج) ارائه برنامه اجرائی متناسب با تحقیقات انجام شده:
تجربه ادغام وزارت کشاورزی و جهاد و کمیته‌ها و نیروی انتظامی و ادغام سازمان‌های تبلیغی خارج از کشور، تجربه خوبی است که نشان می‌دهد در حوزه نهادهای حوزه دین نیز، این کار ضروری است.
اصول اقتصاد مقاومتی ایجاب می‌کند تا به منظور صرفه جویی در مکان، نیروی انسانی و منابع، چنانچه نهادها با یکدیگر ادغام شوند می توانند بیشتر تأثیرگذار باشند. تعدد نهادها، ستادها و مؤسسات فی‌النفسه در یک کشور حسن نیست.
بنابر گزارش روابط عمومی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضرورت ساماندهی، مدیریت و شفافسازی حیطه وظائف و اختیارات نهادهای دینی و پرهیز از موازیکاری به منظور بهرهوری کامل از ظرفیتها و قابلیتهای این بخش بسیار محرز گردیده است.
در خاتمه، از آنجا که براساس مقدمه و مواد 2،3 و 8 قانون اساسی که دولت جمهوری اسلامی را در قبال اعتقادات، گرایشها و رفتار فرهنگی مردم مسئول میداند، امید میرود که با رهنمودهای مقام معظم رهبری این وظائف را بتوان در چارچوب اقتصاد مقاومتی به گونهای مناسب و کارآمد انجام داد.
محمدرضا حشمتی
آبان ماه 1393
پایان پیام/
نظر شما