خبرگزاری شبستان: نشانه های فرهنگی، همچون نشانه های طبیعی، عام و بی زمان است و بنابراین هندسه را می توان با قوانینی هم تراز قوانین علمی تبیین کرد. نقش های هندسی اسلامی، آینه یک تمایل فرهنگی است. این تمایل همان گریز از طبیعت و میل به انتزاع هندسی است. در هم آمیختن نقش و زمینه، بازتاب جهان بینی خاص اسلامی است که قدرت را مختص خداوند متعالی می شمارد که همه مراتب نزد وی یکسان است، پس نقش های هندسی اسلامی زایش یک مقصود هنری است که نگاره های طبیعت گرای اسلامی کلاسیک را تغییر و به مدار فرهنگی کاملا متفاوتی وادار می کند.
از میان دانش های روز از جمله ریاضیات و هندسه و آنها که علوم خالص به شمار می آمدند برخی نقش آفرینی بیشتری یافتند و کارساز شدند. ریاضیات به دلیل استحکامی که در ذات خود داشت و به دلیل اتکا بر «عدد» نمادهایی از مفهوم برابری را میان افراد جامعه می نمایاند و چنان که «بنیامین فارینگتن» می گوید : تا نیمه، طعم و بوی دموکراسی می دهد.
ضمن اینکه عدد با موجودیت مفهومی خود که زاده از منطق بود را هرگز در سطح ثانوی یا فرعی قرار نمی داد. ویلیام موریس می گوید: معماری شامل تمام محیط فیزیکی است که زندگی بشری را احاطه می کند و تا زمانی که عضوی از اجتماع متمدن هستیم نمی توانیم از معماری خارج شویم، زیرا معماری عبارت است از مجموعه تغییرات و تبدیلات مثبتی که هماهنگ با احتیاجات بشر روی سطح زمین ایجاد شده است و تنها صحراهای دست نخوره از آن مستثنی هستند.
شکل کلی فضای معماری برانگیزاننده ادراک مخاطب خود خواهد بود. هندسه به دلیل نفی هرگونه هرج و مرج فضایی به رشد رسیده را به وجود می آورد و در رشد شخصیت مخاطب خود نقشی ویژه داردو. (فلورو) به اتکا شناخت کاملی که از دانشمندان بزرگ پیش از افلاطون داشت (سقراط، لیمورگوس، فیثاغورس و دیگران) مفهوم افلاطونی (خدای هندسه دان) را تفسیر می کند، (ریاضیات، در واقع از آنجا که بر روی اعداد بنا شده است چیزها را بر اساس شایستگی توزیع می کند بنابراین هندسه هرج و مرج در دولت نیست اما برعکس در آن اثرگذاری مهمی را در زمینه متمایز کردن آدمیان خوب و بد اعمال می کند به این شکل که نه بر مبنای اهمیت یا بر حسب اتفاق اما بر پایه تفاوت میان عادت سوء و خصیصه خوب شان پداش می گیرند.
این سیستم هندسی همان سیستم متکی بر تناسب است که خدا بر چیزها اعمال می کند و «تینداروس» عزیز این همان است که عدالت و احقاق حق نامیده می شود. این سیستم به ما یاد می دهد که باید عدالت را مانند برابری مورد توجه قرار دهیم اما نه برابری را مانند عدالت و بنابراین آنچه که اکثریت آمال خود قرار می دهند از تمامی بی عدالتی ها بزرگ تر است و خدا آن را از دنیا دور کرده زیرا غیرقابل عملی کردن بوده است اما او توزیع ثروت ها بر اساس شایستگی را از طریق ثبات بخشیدن به آن بر مبنای هندسه، یعنی بر حسب تناسب و قانون، مورد حفاظت قرار می دهد و نگاه اش می دارد.
سید حسین نصر در کتاب اش به نام علم در اسلام بر اهمیت هندسه در معماری دوره اسلامی می گوید: عشق مسلمانان به ریاضیات، خاصه هندسه و عدد مستقیما به لب پیام اسلام مربوط است که همانا عقیده توحید است و افزود که در جهان بینی اسلامی ویژگی تقدس ریاضیات در هیچ جا بیشتر از هنر ظاهر نشده است. در هنر ماده به کمک هندسه و حساب شرافت یافته و فضایی قدسی آفریده شده که در آن حضور همه جایی خداوند مستقیما انعکاس یافته است.
نقش های هندسی بی نهایت گسترش پذیر، نمادی است از بعد باطنی اسلام و این مفهوم صوفیانه کثرت پایان ناپذیر خلقت، فیض وجود است که از احد صادر می شود، کثرت در وحدت.
ابن خلدون می گوید: باید دانست که هندسه ذهن را روشن و فکر را مستقیم می سازد. جمله براهین آن بس روشن و به سامان است. بعید است که به استدلال هندسی خطرا راه یابد زیراکه سخت متقنن و منظم است لذا فکری که پیوسته خود را به هندسه وا می دارد بعید است که به خطا در افتد... همچنین دانشمندان هندسه را قادر به بر انگیختن روح برای تعمق در مراتب عالی تر ادراک می دانند.
«بوکهارت» در کتاب اصلی خوددر زیباشناسی که در سال 1967 به نام هنر مقدس در شرق و غرب از فرانسه به انگلیسی ترجمه شد می گوید: آفت اصلی که باید از آن احتراز کرد این ذهنیت عالمانه است که به همه آثار هنری از قرون گذشته چون پدیده هایی صرفا تاریخی نظر می کنند که به گذشته تعلق دارد و ارتباط آن با زندگی امروز بسی ناچیز است... باید پرسید در هنر اجداد ما چه چیزی بی زمان است. اگر این را تشخیص دهیم خواهیم توانست از این در ساختار دائمی زندگی عصر خود استفاده کنیم.
پایان پیام/
نظر شما