به گزارش خبرنگار قضایی خبرگزاری شبستان، عفو تدبیری است که در موارد تحقق اهداف کیفری یا پیشگیری از وقوع جرایم مهم‌تر یا بستر سازی اصلاحات سیاسی دربارهٔ مرتکبان تعقیب شده یا نشده برخی رفتارهای مجرمانه از سوی اشخاص صالح حکومتی، تصویب شده وحسب مورد آثاری دارد.”
انواع عفو
عفو به طور کلی به عمومی وخصوصی تقسیم می‌شود؛ به استناد بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی اختیار عفو عمومی متعلق به رهبر است . همچنین اختیار رهبر در اعطای عفو خصوصی در قبال محکومیت‌های تعزیری و بازدارنده به جز رعایت “موازین اسلامی” قید دیگری ندارد.
عفو خصوصی سبب معافیت محکوم کیفری از اجرای کیفر مورد عفو است، اما آثار محکومیت کیفری جز کیفر اصلی و هر آنچه در حکم عفو بدان تصریح شده باشد، به قوت خود باقی است، در حالی که “عفو عمومی” زایل‌کننده همه آثار محکومیت کیفری است جز آن چه در حکم عفو استثنا می‌شود.
اداره حقوقی قوه قضاییه بدون استدلال تمامی عفوهای اعطایی از سوی مقام رهبری را عفو خصوصی دانسته است، بهترین راه برای شناسایی و جداسازی این عفو عمومی و خصوصی از یکدیگر، بررسی محتوای هر کدام است تا در صورت انطباق آن با ملاک اساسی “شمول بر محکومان و غیر محکومان” عفو عمومی شناخته شود و در غیر این صورت عفو خصوصی است.
عفو عمومی علاوه بر “شرط ” یادشده دو ویژگی دیگر نیز دارد؛ نوعی بودن اشخاص مشمول و غیر شخصی بودن هدف عفو؛ اگر فرمان عفو در عین نوعی بودن صرفاً شامل محکومان باشد، عفو خصوصی تلقی می‌شود ولی اگر در عین شخصی بودن شامل محکومان و غیرمحکومان باشد، مانند این که چهار نفر در ارتباط با یک جرم ، مورد عفو قرار گیرند در حالی که یکی از آن ها هنوز تعقیب نشده و دیگری در مرحله تحقیقات مقدماتی است، سومی محکوم غیر قطعی و آخری محکوم قطعی است، تعیین نوع عفو اندکی دشوار است. در این فرض نیز هر چند عفو از حالت “نوعی” خارج شده و “شخصی” شده است اما به دلیل شمول بر محکومان، باید عفو عمومی تلقی شود، زیرا همچنان که عفو هریک بدین معناست که او دیگر تعقیب نشود و قاعده منطقی “نتیجه تابع احسن مقدستین” است واصل حقوقی تفسیر به نفع متهم برای تعیین نوع عفو، همین دیدگاه را تقویت می‌کند.
جايگاه عفو در حقوق كيفري ايران
رهبر معظم انقلاب اين سنت حسنه را بارها اجرا نمودند و به مناسبت هاي مختلف اعم از مذهبي و ملي زندانيان در بند را مورد عفو قرار مي‌دهند و با عفو تعدادي از آن ها به درخواست رئيس قوه قضاييه موافقت مي كنند. ايشان به‌مناسبت فرا رسیدن اعیادي چون عيد سعید قربان،غدیر خم، اعياد شعبانيه و ساير مناسبت‌هاي پربركت ديني و ملي با موافقت پيشنهاد عفو تعدادي از زندانيان، نه فقط زندانيان و خانواده‌هاي آنها را مورد لطف و عنايت قرار مي‌دهند بلكه فرهنگ بخشش و نوع‌دوستي اسلامي را در جامعه بارور مي‌كنند.
رفتار متهم يا محكوم عليه در عفو تاثيرگذار است
رفتارمتهم يا محكوم عليه يكي ديگر از مواردي كه درعفو مورد بررسي قرار مي‌گيرد. زماني كه فرد در حبس بوده اگر رفتار خوبي نشان داده باشد با تشخيص اينكه روند اصلاحي شخص مجرم رو به پيشرفت بوده اين جزو مواردي است كه براي فرد در نظر مي‌گيرند. ولي زماني كه فرد با دستگاه قضا همكاري داشته باشد تخفيف مجازات براي او در نظر گرفته مي‌شود چون در روند رسيدگي به مقام قضايي كمك مي‌كند.
تفاوت عفو و آزادي مشروط
همان طور كه از اسم آزادي مشروط مشخص است بنابرشرايط خاصي، آزادي را اعمال مي‌كنند. يعني مدت زماني كه دادگاه يا مقام قضايي براي فرد مشخص مي‌كند بنابررفتار شخص متهم است كه طي آن مدت زمان، سابقه محكوميت شخص به قوه خود باقي است ولي زماني كه عفو مطرح مي‌شود از همان تاريخي كه شامل شخص شده، بعد از آن هيچ‌گونه نظارتي يا سابقه‌اي براي فرد در نظر گرفته نمي‌شود ولي درآزادي مشروط زمان مهم است كه طي آن زمان نبايد جرمي مرتكب شود.
نقض عفو رهبري تخلف است
در واقع از زماني كه عفو مقام رهبري اعلام مي‌شود و شخص مستحق اين عفو شود از آن زمان توقيف زنداني غيرقانوني است.
بنابر اين اگر مقام قضايي از اجراي درخواست رئيس قوه قضاييه كه در واقع متضمن موافقت مقام رهبري باشد استنكاف كند در اجراي قانون تخلف كرده است و ادامه دوران حبس به عنوان مجازات غير قانوني تلقي مي‌شود. اگر فردي تمام مراحل را طي كرده و مشمول عفو رهبري شده است اگر در نهايت با نظر دادستاني يا هر مسئول قضايي ديگرآزاد نشود بايد تحقيق شود كه چرا و چگونه او در دست مقامات قضايي باقي مانده است. ولي به نظر مي‌رسد بايد تحقيق بيشتري شودو دليل تعلل در آزادي بيان شود زيرا ممكن است تشريفات در حال طي شدن باشد.
پایان پیام/
نظر شما