امر به معروف به دیوارکوتاه ها محدود شده است

خبرگزاری شبستان: امر به معروف و نهی از منکر امروز در گناهان صغیره و دیوار کوتاه ها محدود است و به دیوار بلندها نرسیده است، گاهی هم با سیاست آمیخته شده و ابزار دست سیاست بازان قرار می گیرد.

خبرگزاری شبستان: متأسفانه این دو فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر -  در جامعه ما کم رنگ و بی رونق است. آن مقدار هم که وجود دارد بسیاری از آن ها با روش های اسلامی انجام نمی گیرد بدین جهت به طور کامل جا نیفتاده است، فرهنگ و نهادینه نشده است و مطبوع طبع ها و افکار عمومی نگردیده و مطلوب و محبوب عامه و همگانی نشده است زیرا با آسیب ها و آفت ها و تحریفات روبرو است. این اصل امروز در موارد کوچک و جزیی و در گناهان صغیره و درباره دیوار کوتاه ها محدود است و به گناهان کبیره و به دیوار بلندها به قدرت ها و قدرتمندها نرسیده است و حقیقت امر به معروف و نهی از منکر آثار و برکات و اهداف آن تبیین و فرهنگ سازی نشده است. گاهی هم با سیاست آمیخته شده و مورد سوء استفاده و ابزار دست سیاست بازان قرار می گیرد.

بخش دوم و پایانی گفتگوی ما با آیت الله دکتر هاشم هاشم زاده هریسی، اندیشمند دینی و عضو مجلس خبرگان رهبری به واکاوی مفهوم حقیقی امر به معروف و نهی از منکر به عنوان مهم ترین کلیدواژه حماسه حسینی و بدفهمی هایی که می تواند چهره این اصل را در جامعه مخدوش کند اختصاص دارد.

 

امام حسین (ع)، جوهره و فلسفه قیام شان را در امر به معروف و نهی از منکر معرفی می کند. مایلم این مفهوم را که انصافا در فرهنگ عمومی ما مغفول واقع مانده  واکاوی کنید چون احساس می شود حقیقت امر به معروف و تصویر حقیقی آنر امروز برای افکار عمومی ما به درستی تبیین نشده است.

یکی از انگیزه ها و اهداف عالیه نهضت امام حسین (ع) و یکی از عناصر برجسته تعالیم و آموزه های آن، احیای سنت مقدس امر به معروف و نهی از منکر است به طوری که حضرت امام حسین (ع) بارها و در مناسبت های مختلف بر این امر تصریح و تأکید نموده و برجسته سازی کرده است و حتی در وصیت نامه خود آن را به صورت یک منشور جهانی درآورده است و می فرماید: ارید ان آمر بالمعروف ...من عزم راسخ دارم با قیام علیه حکومت طاغوتی یزید که همان امر به معروف و نهی از منکر است سنت جدم را در این فریضه الهی احیا و اقامه نمایم و آن را در جامعه اسلامی نهادینه و فرهنگ سازی کنم. در آغاز نهضت نیز بعد از زیارت و وداع با قبر جدش رسول خدا (ص) و قبل از حرکت از مدینه به سوی مکه و کربلا، انگیزه خود را در این قیام به صراحت و برجسته اعلام می کند و می فرماید: اللهم انی اُحبّ المعروف و انکر المنکر / خداوندا تو خود می دانی که من معروف را بسیار دوست می دارم و عاشق آن ام و از منکر بیزارم، قیام و حرکت می کنم تا معروف را احیا و منکر را از دامن جامعه اسلامی بزدایم بنابراین شایسته است نهضت حسینی، نهضت امر به معروف و دهه محرم را دهه امر به معروف و ماه محرم را ماه امر به معروف بنامیم زیرا این دو فریضه الهی، هدف جامعه امام حسین (ع) است و همه اهداف نهضت امام حسین (ع) در این دو مسأله خلاصه می شود. در واقع همه خوبی ها و زیبایی ها که امام می خواهد آن ها را در جامعه اسلامی احیا و فرهنگ سازی کند و هم بدی ها، زشتی ها و بدعت ها که می خواهد از جامعه اسلامی بزداید در این دو جمله و در این دو فریضه گنجانده شده ولی متأسفانه این دو فریضه الهی در جامعه ما کم رنگ و بی رونق است. آن مقدار هم که وجود دارد بسیاری از آن ها با روش های اسلامی انجام نمی گیرد بدین جهت به طور کامل جا نیفتاده است، فرهنگ و نهادینه نشده است و مطبوع طبع ها و افکار عمومی نگردیده و مطلوب و محبوب عامه و همگانی نشده است زیرا با آسیب ها و آفت ها و تحریفات روبرو است.

این اصل امروز در موارد کوچک و جزیی و در گناهان صغیره و درباره دیوار کوتاه ها محدود است و به گناهان کبیره و به دیوار بلندها به قدرت ها و قدرتمندها نرسیده است و حقیقت امر به معروف و نهی از منکر آثار و برکات و اهداف آن تبیین و فرهنگ سازی نشده است.

گاهی هم با سیاست آمیخته شده و مورد سوء استفاده و ابزار دست سیاست بازان قرار می گیرد که شرح موارد آن شاید ملالت آور باشد. فقط خواستم به پاسخ سوال و علت عدم توسعه فرهنگی امر به معروف در جامعه اشاره کنم و ضمن تقدیر و سپاسگزاری از کسانی که با روش صحیح و عالمانه در اجرای این فریضه الهی در جامعه تلاش می کنند به ضعف ها، آسیب ها و علل عدم موفقیت آن اشاره کنم تا شاید به فکر و اندیشه و آسیب زدایی منتهی شود.

برخی ممکن است این شبهه را مطرح کنند که امر به معروف با روزگار مدرن امروز و تفکیک وظایف و مسئولیت ها و سازمان و ارگان ایجاد کردن برای هر کدام از این وظایف نسبتی برقرار نمی کند. پاسخ جنابعالی به این شبهه چیست؟

فریضه امر به معروف و نهی از منکر اولا اگر با روش صحیح اسلامی و اخلاقی و با شرایط خاص خود که در اسلام و فقه اسلامی ذکر شده است انجام بگیرید نه تنها با روزگار مدرنیته امروز و جامعه مدرن و مدنی منافات و ناسازگاری ندارد بلکه خود آن، یک عمل انسانی، پسندیده و یک سنت متعالی و مترقی است و نشانه جامعه متمدن و مدرن و آزاد است اگر اشکال باشد در روش ها و در نحوه اجرا و در شکل و قالب اجرای آن است. ثانیا امر به معروف و نهی از منکر دو نوع است و دو مرحله دارد اولی امر به معروف عملی و اجرایی و دومی امر به معروف گفتاری، نُصح و خیرخواهی.

نوع اول به عهده نهادهای حکومتی است از قبیل قوه قضائیه، نیروی انتظامی، ستادهای امر به معروف و نهی از منکر و مراکز نظارتی، امنیتی و حراستی و هم چنین مراکز و نهادهای تبلیغی، تربیتی و فرهنگی نیز از ارگان های امر به معروف یا نیمه امر به معروف حکومتی محسوب می شود، مانند وزارت ارشاد، صدا و سیما، دفاتر و سازمان های تبلیغاتی و بخش های معارفی تربیتی و پرورشی، وزارتخانه های آموزش و پرورش و آموزش عالی و امثال آن ها، بنابراین مراکز و نهادهای امر به معروف حکومتی کم نیست، کمبودی وجود ندارد بلکه فراوان است، بنابراین ایجاد مراکز و نهادها یا حتی وزارتخانه امر به معروف و نهی از منکر که گاهی طرح و پیشنهاد می شود نیازی نیست. اگر همین مراکز و نهادها، با اصول علمی و فنی و برنامه ریزی های صحیح و اجرائیات قوی و مناسب کار و فعالیت کنند کافی است و اگر نتوانند ایجاد مراکز دیگر یا تشکیل یک وزارتخانه مستقل هم مانند آن ها معجزه نخواهد کرد، فقط هزینه ای بر هزینه ها و مشکلی بر مشکلات خواهد افزود و تورم اداری و کارمندی و متورم کردن دولت را که آفت حکومت است به جا خواهد آورد کهاحساس مسئولیت را از دیگران می کاهد و نتیجه معکوس حاصل می شود.

اما نوع دوم امر به معروف یعنی امر به معروف گفتاری، نُصح و خیرخواهی همان نظارت ملی و عمومی است، امر به معروف همگانی است که از حد حرف، نصیحت و گفتار مؤدبانه، خیرخواهانه، دوستانه و عالمانه تجاوز نمی کند تا موجب تداخل در امور و نقض تفکیک وظایف و مسئولیت ها شود و با روزگار و جامعه مدرنیته ناسازگار باشد.

ولی آنچه لازم و ضروری است در این نوع از امر به معروف رعایت شرایط، مراحل و مسایل فقهی، اخلاقی و قانونی آن است که: اولا افراد عالم بر مسایل و آشنا با معروف و منکر، افتاده، اثرگذار، موجه و با اخلاق این مسئولیت را به عهده بگیرند نه هر کسی. ثانیا احتمال تأثیر وجود داشته باشد. اگر کسی بداند که تأثیر ندارد تکلیف ساقط می شود و اگر موجب اصرار، لجاجت و دهن کجی باشد در این صورت امر به معروف حرام خواهد بود.

ثالثا کوچک ترین احتمال ضرر و مفسده به خود و دیگران وجود نداشته باشد رابعا با نرمی، مهربانی، ناصحانه و دوستانه و با روش و آداب اسلامی وبا اخلاق و ادب انجام گیرد.

خامسا اگر طرف قبول نکرد با کرامت بزرگواری عبور کند و از آن بگذرد چنانچه در روایت معتبر "وسایل الشیعه" آمده است که حضرت امام صادق (ع) با آن مقام امامت کسی را نهی منکر نمود او قبول نکرد امام سرش را به نشانه تأسف تکان داد راه خود را پبش گرفت و رفت.

نکته پایانی در این باره این که آمران به معروف و ناهیان منکر ستادی و نهادی پیوسته باید به وسیله عالمان وارسته و افراد معتدل و آگاه به مسایل فقهی شرعی و اخلاقی آموزش داده شوند و تذکرات لازم به آن ها داده شود و مورد نظارت و مراقبت دقیق قرار گیرند. از اشتباهات، انحرافات، لغزش ها و تندروی ها کاملا پیشگیری شود و از ورود افراد تندرو و افراطی در مدیریت و اجرایی این فریضه زیبا و مقدس الهی شدیدا جلوگیری کرد وگرنه خود منشأ گناهان کبیره و منکرات بزرگ و آثار سوء زیادی خواهد بود و مورد استقبال و حمایت خاصه و عامه قرار نخواهد گرفت و با شکست روبرو خواهد شد.

پایان پیام /

کد خبر 414593

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha