به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، حسین سلیمی، رییس دانشگاه علامه طباطبایی در همایش ملی «قرآن و معرفت شناسی» که پیش از ظهر امروز دوشنبه، پنجم آبان در دانشکده زبان و ادبیات فارسی علامه طباطبایی برگزار شد، گفت: ساختار معرفتی که در یونان باستان وجود داشت بیشتر توانست در یک دوره ای با فرهنگ اسلامی ارتباط بگیرد تا با فرهنگ مسیحیت، چرا که در فرهنگ اسلامی عنصر عقلانیت بسیار برجسته تر بود.
وی ادامه داد: این در حالی بود که قرائت مسیحیت در قرون وسطی از کتاب خود عنصر عقلانیت را از انسان خارج شده می دانست و در این قرون از نظر مسیحیت به نوعی عقلانیت انسان محدودیت شناخت داشت و از دایره شناخت خارج شده و برخی متفکران آن دوره عقل انسانی را مهبط شیطان می دانستند.
سلیمی تصریح کرد: به همین دلیل است که در دوره مابعد قرون وسطی به یک باره تجلی عقلانیت به عنوان تجلی ضدیت با دین خود را نشان داد که این دیدگاه خلاف دیدگاه اسلام است.
رییس دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: اما اینکه آیا از مفاهیم اسلامی، معرفت و روش شناسی معرفت به دست می آید باید گفت استدلال ما آن است که بله چنین می شود؛ مفاهیم مندرج در قرآن حاوی ظرفیت هایی است که می تواند مبنای معرفت شناسی عمیق و واقع گرایی واقعی از درون این مفاهیم به درآید.
وی ابراز کرد: از نظر علامه طباطبایی یک واقع گرایی در اندیشه و معرفت برخاسته از قرآن نهفته است که در این راستا او بر دو آیه تاکید می کند نخست آیه هدایت، بیانی که علامه در این زمینه دارد این است که در تمام پدیده های هستی عقلانیت و قواعد عقلایی برخواسته از خلق خدا جریان دارد از این رو هر ابزاری که به ما کمک کند این نشانه هایی است که از سوی خدا جاری شده و می تواند تبدیل به علم الهی شود.
رییس دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: علم الهی صرفا علم به مفاهیم نقلی نیست بلکه اگر انسان با اتکا به عقل، قواعد طبیعت را کشف کند آن هم به گونه ای علم الهی است به شرط آنکه عالم را محضر خدا بدانیم.
وی اضافه کرد: نکته دوم آنکه آیه انا فی خلق السماوات والارض ... یعنی در همه پدیده های هستی و آیات خداوند نشانه هایی برای کسانی که از عقل خود استفاده می کنند، وجود دارد. بر این اساس عقل انسانی از رده خارج نشده و بخشی از اندیشه و معرفت ما بر اساس عقلانیت و شناختی است که از پدیده های طبیعت به دست می آید.
سلیمی در پایان سخنان خود یادآور شد: اگر بتوانیم این تفسیر عمیق را مبنای علوم انسانی جدید در ایران قرار دهیم می توان مکتب فکری و اندیشه ای مبنی بر اندیشه علامه طباطبایی شکل داد.
این گزارش می افزاید: حسین کلباسی، مدیر گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی نیز در ادامه این همایش گفت: خدمتی که علامه طباطبایی در باب فهم قرآنی کرد برای امروز و آینده برکت زاست و خیر کثیر دارد.
وی در ادامه به حکایتی از علامه طباطبایی اشاره و بیان کرد: مرحوم آیت الله بهجت مطلبی را به این مضمون فرمود که من با یک واسطه شنیدم: در نجف در مجلس میرزا علی قاضی مجلس تفسیری بود و آقای طباطبایی (به تعبیر آیت الله بهجت) در پایان جلسه تفسیر قرآن به قرآن می کردند، روزی در جلسه ای در خصوص معنای صراط مستقیم بحث شد و هر فردی چیزی می گفت تا اینکه نوبت به علامه طباطبایی رسید و ایشان معنای صراط مستقیم را به أن اعبدونی تفسیر کردند که این برای شنوندگان آموزنده بود چرا که از خود قرآن در تفسیر آن استفاده می شد.
وی ادامه داد: شاید این مطلب گزافه نباشد که بگوییم اگر افرادی که در باب تفسیر قرآن بر این مشی حرکت می کنند به این ساحت دست یابند که از خود قرآن برای تفسیر آن استفاده کنند به آن بتون و لایه های قرآن که خداوند اشاره کرده است راه یافته که البته این لایه و ساحت برای علامه طباطبایی آشکار شده بود.
کلباسی تصریح کرد: آنجایی که علامه طباطبایی فلسفه را از مباحث روایی جدا می کند این بحث مساوق است که مصداق آن یکی بوده اما مفهوم آنها جدا است در اصل علامه به اقتضای فکری که داشت قایل به وحدت بود که در یکی از آثار بسیار فخیم به نام کتاب توحید علمی و عینی می توان این نکته را مشاهده کرد.
وی افزود: حتی علامه در جایی که به مشی فلسفی و نظری حرکت می کند از آن عنصر واحد و فهم بسیط جاری در کلام خدا خارج نشده و فلسفه را جدا از آن نمی داند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: ما در ترجمه فارسی برخی از لغات و واژگان فرنگی اگر این قدرت را داشته باشیم که دلالت جدید آوریم، این خوب است اما اگر همان مدلولات باشد محل اشکال است.
وی ابراز کرد: اگر در مباحث قرآنی مشی ما تجربه ای باشد که در عالم مدرن اتفاق افتاده اشکالات فراوانی به وجود آمده و به راهی می رود که در روزگار امروز آن را مشاهده کرده و نام آن را اعواج گذاشته ایم که البته خیلی نابجا نیست.
در ادامه این همایش،
شایان ذکر است، این نشست با برگزاری میزگردی علمی و پرسش و پاسخ پایان یافت.
پایان پیام/
نظر شما