به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، همایش ملی «قرآن و معرفت شناسی» هم اکنون با حضور حجج اسلام علی اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و علیرضا قائمی نیا، عضو هیئت علمی این پژوهشگاه، سیدیحیی یثربی، استاد فلسفه و جمعی از اندیشمندان در سالن عضدی دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی در حال برگزاری است.
بر پایه این گزارش، حجت الاسلام رشاد با ارایه مقالات خود با عنوان "معرفت شناسی واقع گرای دینی" گفت: این نظریه بر مقدمات و مقدماتی هشت گانه استوار است، اصل یکم معرفت به مثابه یک پدیده و عناصر شش گانه ای همچون فاعل معرفت (شناخت بخش) و صاعت معرفت (شناخت ابزارها)، معدات معرفت (شناخت یارها)، موانع معرفت (شناخت شکن ها)، قابل معرفت (شناحتگر) و متعلق معرفت (شناخت به ذات و بالعرض) است.
وی ادامه داد: اصل دوم تکون معرفت، برآیند دو فرایند، طولی – عمودی و عرضی – افقی است که در عرصه اطراف شش گانه یاد شده صورت می بندد. فرآیند طولی – عمودی تکون معرفت از سپهر ربوبی آغاز و با طی فرآیند خاص و مناسب هر یک از وسایط به ساحت انسانی منتهی می شود. فرآیند عرضی – افقی نیز در ساحت بشری که نشئه مادی است و در بستر تعامل اطراف عرضی صورت می بندد.
وی با اشاره به اصل سوم این نظریه افزود: در این اصل حق تعالی مبدأ و فاعل حقیقی معرفت است، همه آگاهی ها از سپهر حضرت باری و رب هستی سرچشمه می گیرد و به ساحت بشری تنزل می کند. به عبارت دیگر عالم در محضر خدا حاضر است و کسب معرفت، نوعی حضور محضر الهی است.
حجت الاسلام رشاد تصریح کرد: اصل چهارم ترابط معرفتی عبد و رب و حضور در حضرت الهی از رهگذر دلایل گوناگون صورت می بندد. به تعبیر دیگر خداوند تنها از یک دریچه با انسان تماس نمی گیرد و انسان نیز تنها از یک طریق به حضرت الهی راه نمی یابد. به عبارت واضح تر معرفت تام هرگز تک منبع نیست و معرفت کامل و جامع به همه حقایق برای انسان های عادی تنها از رهگذر بهره مندی از همه مجاری ممکن است.
رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه با اشاره به اصل پنجم این نظریه گفت: هر چند افاضه معرفت از بیرون وجود انسان صورت می گیرد اما برخی از مجاری درون خیز و انفسی هستند یعنی پیام افزار آنها در درون وجود آدمی تعبیه شده است مانند عقل و فطرت اما برخی دیگر برونی و آفاقی هستند یعنی پیام افزار آنها خارج از وجود قابل معرفت قرار دارد مانند وحی رسالی و سنت قولی و فعلی.
وی اضافه کرد: اصل ششم نیز تنزل معارف از سپهر ربوبی به ساحت بشری از رهگذر هر یک از مجاری معرفت با طی فرآیند و طور افاضی مناسب همان مجرا انجام می گیرد. طریق فطرت به طور ارشاد وجودی از سوی باری تعالی در قالب ادراکات فطری و احساسات و افعال فطری در وجود آدم ظهور پیدا کرده و حاصل آن می تواند در صورت حکمت فطری تکون پیدا کند. طریق عقل از سوی واجب تعالی در قالب ادراکات و احساسات عقلی در آدمیان ظهور می کند و حاصل آن در صورت حکمت عقلی یا فلسفه عقل گرا سامان می گیرد.
وی ادامه داد: طریق اشراق به طور اشهاد باطنی از سوی حق تعالی در قلب انسان های مستعد در قالب واردات قلبیه متجلی می شود، حکمت ذوقی یا عرفان نظری صورت تدوین یافته آن است.
حجت الاسلام رشاد با اشاره به اصل هفتم خاطرنشان کرد: آنگاه که سیر فرآیند طولی افاضه معرفت از سپهر ربوبی به ساحت بشری که نشئه مادی است، می رسد قهرا با عوامل عرضی دخیل در تکون معرفت سروکار پیدا می کند. همچنین، در اصل هشتم با توجه به فصل های متنوعی که از ترکیب های محتمل و قابل تحقق میان مؤلفه ها و عناصر هر یک از اضلاع اربعه فرآیند عرضی تکون معرفت با دیگری پدید می آید برآیند فرآیند تکون معرفت می تواند یکی از وضعیت های چهارگانه تبعد از واقع، تهجب از واقع، تقرب به واقع و تعرف به واقع باشد.
پایان پیام/
نظر شما